تسهیلات برای صنعت چرم سازی در گلستان

ستاره حجتی|   گرگان-خبرنگار:

در بسیاری از نقدهایی که به نظام اقتصادی گلستان وارد می‌شود، جمله‌ای که بارها و بارها شنیده می‌شود این است که گلستان از داشتن صنایع بزرگ و مادر محروم است؛ مساله‌ای که گروهی از منتقدان برنامه‌های توسعه اقتصادی استان از آن به عنوان ضعف اقتصادی نام می‌برند، اما وقتی به صنایع خرد استان نگاه می‌کنیم موضوعی دیگر بیشتر از نبود ابرصنایع‌ خود را نشان می‌دهد. چرخه تولید جایی که انتظارش را نداریم قطع می‌شود و وقتی فکر می‌کنیم که یک محور تولیدی قرار است در زمینه‌های مختلف ارزش افزوده تولید کند، از گردونه تولید کنار می‌رود.

نمونه آن صنعت دباغی و چرم استان است. در حالی که گلستان در تولید دام یکی از رتبه‌های برتر کشوری را دارد، پس از کشتار، پوست تولید شده بدون ریالی ارزش افزوده به استان‌های دیگر مانند تبریز و مشهد و کرج فرستاده می‌شود تا در چرخه دباغی، ارزش افزوده صدبرابری برای استان‌های دیگر تولید کند. خروجی آن محصولات چرم برندهای معروف ایرانی می‌شود که قابلیت بالای رقابت با محصولات مشابه خارجی را دارند. 


سرمایه‌ای که از استان خارج می‌شود

یک کارشناس تولید دام و طیور استان اظهار می‌کند: بر اساس آمار ارائه شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی گلستان سالانه بیش از 500 هزار جلد پوست گوسفند حاصل از کشتار و بین 50 تا 70 هزار جلد پوست گاو حاصل از کشتار در گلستان تولید می‌شود که هیچ یک به مصرف تولیدی استان نمی‌رسد و از آن خارج می‌شود. 

«محمد ضیایی» می‌گوید: این عدد را باید جدا از کشتارهایی که در روستاها انجام می‌شود، در نظر گرفت. البته تعدادی پوست هم از کشتار گاو میش و شتر تولید می‌شود که البته در مقابل گاو و گوسفند رقم ناچیزی است. در برخی ایام سال مانند عید قربان هم تولید یک‌باره حجم زیادی پوست داریم که ممکن است در یک روز به 100 هزار جلد برسد که معمولا در آمار ما نمی‌آید. 

وی ادامه می‌دهد: ممکن است همه پوست تولید شده به‌ویژه در بخش روستایی برای صنعت قابل استفاده نباشد، اما بخش‌های قابل ملاحظه‌ای از آن به فروش می‌رسد. در این میان به دلیل نبودن صنایع تبدیلی در گلستان به استان‌های دیگر فرستاده می‌شود. 


نبود تقاضای ایجاد تولیدی چرم 

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هم در مورد نبود صنایع تبدیلی این حوزه مانند صنعت چرم و دباغی در استان می‌گوید: ممکن است این موضوع به دلیل نبود این صنعت در پیشینه تاریخی گلستان باشد. 
«حسینقلی قوانلو» اظهار می‌کند: در صورت تقاضا چه برای واحدهای کوچک و چه برای واحدهای بزرگ تولیدی از آن استقبال می‌کنیم و برای راه‌اندازی، تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار می‌دهیم. 

قوانلو با اشاره به اینکه تاکنون هیچ تقاضایی دریافت نکرده‌ایم، ادامه می‌دهد: نبود صنعت دباغی در استان فقط به بخش صنایع کوچک نوین خلاصه نمی‌شود بلکه به نظر در بخش صنایع‌دستی نیز ما با هنر-صنعتی منسوخ شده مواجهیم. در حالی که بنا به آمار ارائه شده از سوی معاونت صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فقط در مرکز گلستان بیش از 70 هنرمند چرم‌دوز وجود دارد. هنرمندانی هم در بندر ترکمن فرش‌های چرم و سایر محصولات را صادر می‌کنند، اما مواد اولیه مورد نیازشان از استان‌های دیگر تامین می‌شود. 

بنا به این آمار، فقط دو واحد دباغی سنتی در استان وجود دارد که آنها هم دارای کیفیت مطلوبی نیستند. بنابراین همه چرم مورد نیاز هنرمندان گلستانی از خارج از استان تهیه شده و به استان وارد می‌شود. 


ملاحظات زیست‌محیطی

به نظر می‌رسد با وجود تولید سالانه هزاران جلد پوست دام در استان، دباغی، پیشنهاد بکری برای اقتصاد گلستان به منظور توسعه صنایع کوچک و بزرگ باشد؛ پیشنهادی که با وجود شواهد تاریخی حضور آن در استان به‌ویژه مرکز، سال‌هاست به دست فراموشی سپرده شده است. 

«مهسا مجیدی» کارشناس امور کسب و کار پایدار در مورد این صنعت می‌گوید: در مورد دباغی فقط ملاحظات محیط زیستی وجود دارد که البته قابل رفع است. این صنعت کوچک بدون در نظر گرفتن اصول علمی می‌تواند آلودگی‌های محیط‌زیستی فراوانی به دلیل فرایندهای شیمیایی به منظور ماندگار کردن پوست و چرم ایجاد کند که باید حتما لحاظ شود.

در چند سال گذشته چین یکی از کشورهایی بود که به دلیل فراگیری دباغی با مشکلات محیط‌زیستی حاصل از پسماندها و پساب‌های این صنعت دست و پنجه نرم می‌کرد که البته این کشور هم خودش را به فرایند تصفیه فاضلاب حاصل از دباغی مجهز کرد. بنابراین توسعه این صنعت در استان در صورت رعایت موازین مشکلی نخواهد داشت. 


برنامه‌های جدیدی در راه است

گلستان در حال برداشتن گام‌های جدیدی در حوزه صنایع وابسته به صنعت چرم است. فرماندار گرگان می‌گوید: یکی از مسائلی که به صورت جدی در روستاها بررسی می‌کنیم، توسعه صنایع وابسته به دامپروری به عنوان یکی از شاخه‌های معیشت منطقه است.

«ابوالقاسم صفوی» اظهار می‌کند: با سرمایه‌گذاران بومی و غیر بومی برای راه‌اندازی مراکز دامپروری، کشتارگاه‌های کارگاه‌های صنعتی دباغی و چرم و حتی تولید نخ بخیه رایزنی شده است. این صنایع هم منطبق با فعالیت‌های اقتصادی استان است و هم تولیدات دامی را به تولید ارزش افزوده مناسب می‌رساند. 

وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر تولید ارزش افزوده در این زمینه به میزان قابل قبولی نرسیده است. توسعه صنایع وابسته به کشاورزی علاوه بر اینکه ارزش افزوده بسیار زیادی برای استان تولید می‌کند، در توسعه اشتغال نیز موثر است.