مسیری برای خنثی‌سازی تحریم‌ها

طی سال‌های اخیر «کریدور شمال -جنوب» یکی از اصلی‌ترین محورهای همکاری راهبردی دوجانبه و چندجانبه تهران و مسکو در سطح منطقه بوده‌ است؛ کلان‌پروژه‌ای که از آن به‌عنوان کلید خنثی‌سازی تحریم‌ها یاد می‌شود و اکنون به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم دولت چهاردهم مطرح است.
براین اساس هم بود که فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی روز چهارشنبه در حاشیه نشست هیأت‌دولت در جمع خبرنگاران بر اهمیت ویژه این کریدور برای ایران تأکید کرد و از برنامه‌ریزی ویژه برای تکمیل حلقه مفقوده این کریدور در ایران، یعنی خط آهن رشت – آستارا خبرداد. همین چند روز پیش بود که ایران، روسیه و جمهوری‌آذربایجان در جریان نشست سه‌جانبه‌ای در باکو، با تشکیل 3کارگروه تخصصی و هدف‌گذاری برای افزایش حجم ترانزیت به 15میلیون تن، نقشه‌راه تحقق کامل کریدور شمال- جنوب را ترسیم کردند؛ توافقی که این روزها یکی از دستاوردهای مهم «دیپلماسی کریدورها» ارزیابی می‌شود.

پروژه‌های کلیدی در دستورکار
مسیر ریلی چابهار به زاهدان: اتصال چابهار به شبکه کریدورهای داخلی نقش مهمی در تکمیل مسیرهای ارتباطی این کریدور دارد.
راه‌آهن اردبیل - میانه: با تکمیل این پروژه 20ساله تا پایان 1404، گام مهمی در راستای اتصال کریدور شمال – جنوب برداشته خواهد شد.
خط راه‌آهن رشت-آستارا: این پروژه محوری با مشارکت روس‌ها درحال اجراست و قرار است 160کیلومتر مسیر این خط ریلی تا پایان سال برای اجرای طرح در اختیار طرف روس قرار گیرد. این پروژه به‌عنوان یکی از اجزای کلیدی کریدور شمال‌ - جنوب مطرح است.
پل جاده‌ای آغبند-کلاله: این پروژه روی رود ارس نیز از دیگر دستورکارهای مطرح میان تهران، مسکو و باکو در راستای اتصال کریدور شمال – جنوب است.

کریدور شمال – جنوب چیست؟
مسیر: کریدور شمال – جنوب بندر «مومبای» هند در اقیانوس هند را به بندر «سن‌پترزبورگ» روسیه در دریای بالتیک متصل می‌کند.
طول: حدود ۷ هزار و ۲۰۰ کیلومتر
منطقه: اوراسیا
زیرساخت: شبکه حمل‌ونقل «دریایی»، «ریلی» و «جاده‌ای»
محورها: دارای 3 شاخه شرقی، میانی(ترانس خزر) و غربی 
توافق اولیه: امضای توافقنامه اولیه این کریدور در۲۲ شهریور ۱۳۷۹ (۱۲ سپتامبر ۲۰۰۰) ازسوی ایران، روسیه و هند در سن‌پترزبورگ
کشورهای مشارکت کننده: تاکنون 13کشور، ازجمله جمهوری‌آذربایجان، ارمنستان، بلاروس، کشورهای حاشیه دریای خزر و خلیج‌فارس 
اصلی‌ترین مسیر: از بندر بمبئی در هند آغاز می‌شود، از طریق دریای عمان به بندرعباس یا چابهار در ایران می‌رسد و سپس از طریق شبکه ریلی داخلی ایران (مانند خط قزوین-رشت) به بندر انزلی یا امیرآباد در دریای خزر منتقل می‌شود. در واقع از خزر به آذربایجان (بندر باکو)، سپس از طریق خط ریلی باکو-آستارا به روسیه (آستاراخان) و درنهایت به سن‌پترزبورگ و بازارهای اروپای شمالی متصل می‌شود.
نقش ایران: ایران به‌عنوان هاب مرکزی این کریدور مطرح است. 

اهمیت کریدور شمال - جنوب برای ایران
درآمدهای ترانزیتی: درآمد بالای ایران از ترانزیت کالا در این مسیر می‌تواند جایگزین بخشی از صادرات نفت شود.
نقش ترانزیتی ایران: تکمیل این کریدور ایران را به هاب مرکزی ترانزیت در منطقه تبدیل می‌کند.
خنثی‌سازی تحریم‌ها: توسعه همکاری‌های تجاری منطقه‌ای به‌واسطه این کریدور، نقش مهمی در خنثی‌سازی تحریم‌های غربی خواهد داشت.
توسعه زیرساخت‌ها: اتصال به این کریدور زمینه‌ساز توسعه زیرساخت‌های حمل‌‌ونقلی با سرمایه‌گذاری خارجی خواهد شد.
رشد اقتصادی مناطق مرزی: اشتغال‌زایی در مناطق مرزی شمال و جنوب ایران از مزیت‌های مهم این کریدور برای ایران است.
تقویت همکاری‌های منطقه‌ای: اتصال ایران به این کریدور نقش مهمی در توسعه همکاری‌های منطقه‌ای ایران، به‌ویژه در حوزه اوراسیا خواهد داشت.
دلارزدایی: افزایش تجارت با ارزهای ملی و کاهش وابستگی به سیستم سوئیفت از مزیت‌های تجارت در این کریدور است.
اهمیت ژئوپلیتیک: اتصال به این کریدور ایران و روسیه را در برابر راهبردهای خصمانه غربی – آمریکایی مقاوم‌تر خواهد کرد.
اهرم راهبردی: کریدور شمال – جنوب به مثابه «اهرمی استراتژیک» برای ایران است تا از موقعیت جغرافیایی خود برای رشد اقتصادی و دیپلماتیک استفاده کند.