تجربه نامطلوب شهرک‌سازی در اطراف تبریز

سید‌مرتضی احمدپور | روزنامه‌نگار:

از سمت شرق و غرب، چند کیلومتر مانده به تبریز، می‌توان مجموعه‌ای از ساختمان‌های چندین طبقه را مشاهده کرد که در ظاهر شباهتی به خانه‌های مسکونی ندارند و بیشتر شبیه مجتمع‌های مسکونی کارخانه‌ها هستند. اطراف این ساختمان‌های مسکونی از مجتمع‌های تجاری– تفریحی، پارک و زیر‌ساخت‌های شهری خالی است و فقط با یک راه به جاده می‌رسد. نمونۀ بارز این مجتمع‌ها، شهرک شهریار در شرقی‌ترین منطقه تبریز و شهرک صیاد شیرازی است که بیشتر واحدهای هر 2 شهرک از سکنه تهی هستند. این شهرک‌های خارج از محدوده، به زحمت داخل مناطق شهری جا د‌ارند. شهرک شهریار دورتر از محدودۀ شهرداری منطقه 5 است و به «آرپا دره سی» و «شهر خواجه» بیشتر می‌تواند مرتبط باشد، اما در محدوده منطقه 5 شهرداری تبریز قرار دارد و ساکنان آن از ضعف خدمات شهری گله دارند. وجود کارخانه‌های مختلف آلاینده صوتی و بهداشتی در اطراف شهرک، نبود امنیت در تردد شهروندان به‌ویژه در شب، نبود پایانه‌های تاکسیرانی و اتوبوسرانی مناسب و مشکلات مربوط به سندهای اداری زمین‌ها و املاک این شهرک از مشکلات شهرک شهریار تبریز است. مالکان این واحدها به امید افزایش قیمت ملک، از 2 دهۀ پیش در این شهرک زمین خریده‌اند و خانه ساخته‌‌اند اما از افزایش قیمت و رونق شهرنشینی در آن خبری نیست. به نظر می‌رسید این شهرک با استقبال مناسبی مواجه شود. گذشت زمان اما نشان داد که شهرک‌سازی آن هم بیرون تبریز، هر چند آب و هوای مناسبی داشته باشد، نتیجۀ مطلوبی ندارد.

منطقۀ دیگری به نام شهرک شهید صیاد شیرازی در غرب تبریز نیز 20 سال قبل احداث شده است. این شهرک بعد از پلیس‌راه تبریز– مرند قرار دارد و با توجه به فاصله زیاد با تبریز، به نظر می‌رسد در تقسیم‌بندی‌های جغرافیایی جزو محدوده شهری صوفیان باشد. در سال‌های اول تصویب ایجاد این شهرک، شهرداری تبریز تعدادی پروانه ساختمانی صادر کرد. مسئولان صوفیان اما با اداره این شهرک از سوی شهرداری تبریز با این استدلال که این شهرک خارج از محدوده تبریز قرار دارد مخالف بودند. ادامه کشمکش‌ها بر سر این شهرک در 20 سال گذشته از یک‌سو و رکود مسکن از سوی دیگر موجب شد این شهرک در عمل با رکود مواجه شود. در سال‌های اخیر و پس از رایزنی‌های متعدد این شهرک در محدوده استحفاظی شهرداری منطقه 6 قرار گرفت. این شهرک که غربی‌ترین منطقه مسکونی تبریز شناخته می‌شود، با قرار گرفتن در جوار سد« امند» آب و هوای مطلوبی دارد. کم‌توجهی به توسعه زیرساخت‌های آن اما موجب شده است این منطقه در حالت رکود باشد و بیشتر خانه‌های احداثی در آن خالی بماند. در این شهرک زمین‌های خالی زیادی وجود دارد که کارهای اولیه برای احداث واحد مسکونی در آن انجام شده است، اما خبری از ادامه کار نیست. بیشترین مغازه‌های این شهرک مشاوران املاک هستند که صاحبانشان می‌گویند کارشان از چند سال پیش از سکه افتاده است و کمتر کسی مایل به خرید زمین و خانه در این شهرک است. یکی از مشکلات بزرگ این شهرک دسترسی به جاده تبریز- مرند و صوفیان است که ساکنان را دچار مشکلاتی کرده است. 

در مجموع، توسعۀ این شهرک‌ها و تبدیل آنها به قطب‌های مسکونی در غرب و شرق تبریز و احداث مجتمع‌های تجاری، پارک و پایانه‌های تاکسی و اتوبوسرانی از الزام‌های شهرنشینی است و با انجام این اقدامات مشکلات شهرک‌ها گام به گام رفع خواهد شد. از سوی دیگر ایجاد مشوق‌های لازم برای سرمایه‌گذاران از جمله تخفیف در عوارض ساختمانی و همکاری شهرداری در تامین زمین برای سرمایه‌گذاران می‌تواند رونق را به این شهرک‌ها بازگرداند.