جان دوباره در کالبد بافت تاریخی شیراز

آذر خسروانیان| شیراز- خبرنگار:

 در جوامع توسعه‌یافته توجه به سرمایه‌گذاری در ظرفیت‌های گردشگری از ارکان درآمد پایدار است. توسعه گردشگری در شیراز با تغییر کاربری خانه‌های قدیمی، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و سرمایه گذاران داخلی و خارجی بر آن تمرکز کرده اند. تغییر کاربری این منازل به مهمانپذیر و سفره خانه‌های سنتی قوانین و ضوابط خاصی دارد که مهم‌ترین آن حفظ بنا و شکل ظاهری است. در این راستا تعامل مطلوبی بین دستگاه‌های مربوطه شکل گرفته است که در روند تبدیل بافت تاریخی شیراز به یک مجموعه گردشگری جهانی نقش بسزایی دارد.


تعامل بین دستگاهی

کارشناس مسئول فنی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فارس در خصوص تعامل بین سازمان میراث فرهنگی و شهرداری شیراز می‌گوید: در مناطق تاریخی و فرهنگی باید هرگونه مداخله و تغییر کاربری توسط شهرداری منطقه انجام شود. «سیامک بصیری» می‌افزاید: تعامل بین میراث فرهنگی و شهرداری منطقه فرهنگی و تاریخی باعث شده است که تنش‌های اجتماعی این حوزه به حداقل برسد و نظارت بر اقدامات اجرایی به‌صورت مداوم انجام شود.

وی با تاکید بر این‌که بافت تاریخی شیراز به دلیل ظرفیت‌های فراوان می‌تواند ثبت جهانی شود، اضافه می‌کند: به همین دلیل برای حفاظت و نگهداری از این میراث باید هماهنگی بین‌دستگاهی ایجاد شود تا با مشارکت و برنامه ریزی، بهترین و کارآمدترین طرح اجرا شود.


اهداف تغییر کاربری و حفظ میراث

این مقام مسئول با اشاره به این‌که بخش زیادی از آثار ارزشمند شیراز مانند خانه‌های قدیمی در محدوده بافت تاریخی قرار دارند، می‌گوید: ظرفیت‌های فوق‌العاده این گونه آثار و تمایل سرمایه‌گذاران به ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در این محدوده، باعث شده موضوع تغییر کاربری خانه‌های قدیمی با اهداف نگهداری آنها و ایجاد زیرساخت‌های مناسب گردشگری در دستور کار میراث فرهنگی قرار گیرد. 
بصیری به اهداف تغییر کاربری در بافت تاریخی اشاره و اضافه می‌کند: این تغییرات موجب می‌شود برای نگهداری و بهره‌وری بیشتر این اماکن و خانه‌ها به صورت هدفمند برنامه‌‌ریزی شود و با بررسی‌های دقیق و شناسایی ظرفیت‌های موجود، همچنین ایجاد امکانات جدید بتوانیم با جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی گام‌های موثری برداریم.
وی می‌افزاید: سفره‌خانه و مهمان‌پذیرهای سنتی که با بهره‌گیری از امکانات خانه‌های قدیمی و سبک زندگی گذشتگان بازسازی شده‌اند، در جذب گردشگران داخلی و خارجی نقش قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند.

بصیری که اعتقاد دارد این نوع تغییر کاربری در حفظ و نگهداری منازل به شیوه قدیم نقش قابل ملاحظه‌ای داشته است، ادامه می‌دهد: در بیشتر تغییر کاربری‌ها که سازمان میراث فرهنگی نظارت دائم بر آنها دارد، هیچ گونه تغییری در بنا و شکل ظاهری منازل داده نشده است و این ابنیه تاریخی با شکل و سیاق قدیمی خود حفظ شده اند. 


چگونگی نظارت بر طرح ها

کارشناس مسئول فنی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در خصوص چگونگی نظارت بر بازسازی منازل تاریخی می‌گوید: طرح‌ جامع مرمت و تغییر کاربری منازل تاریخی از سوی کارشناسان حوزه میراث فرهنگی مورد بررسی و تصویب قرار می‌گیرد و پس از رفع نواقص و تذکر موارد ایمنی و حفاظتی، برای اجرا به شهرداری ذی‌ربط ارجاع داده می‌شود.

بصیری اضافه می‌کند: کارفرما توسط شهرداری از بخش خصوصی انتخاب و یک کارشناس میراث فرهنگی به صورت ناظر بر اجرای طرح به شهرداری معرفی می‌شود. کارفرما موظف است که ناظر معرفی شده را در جریان روند مرمت و ساخت‌و‌ساز بنا قرار دهد. 

وی با تاکید بر این‌که ناظران از بین کارشناسان فارغ التحصیل رشته‌های مرتبط با مرمت و معماری انتخاب می‌شوند، می‌گوید: این افراد رابط‌ بین میراث فرهنگی و شهرداری به شمار می‌آیند و کار آنها با کمترین خطا روبه رو است. 
بصیری می‌افزاید: سازمان میراث فرهنگی فقط طرح‌ها را تصویب و ارائه می‌کند و در ساخت‌و‌ساز هیچ گونه دخالتی ندارد.


ارائه تسهیلات

مسئول فنی اداره میراث فرهنگی در خصوص هزینه‌های طرح‌ها و یارانه‌های اختصاص یافته دولتی نیز می‌گوید: در مورد خانه‌هایی که در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند براساس عقد تفاهم‌نامه بین میراث فرهنگی و مالک، برخی از هزینه‌های مرمت در قالب طرح مشارکت به صورت بلاعوض ارائه می‌شود.  بصیری اضافه می‌کند: سقف این اعتبارات بالغ بر ۱۷۵میلیون تومان است که۵۰ درصد از آن توسط میراث فرهنگی تامین و هزینه می‌شود. وی ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی بابت ارائه طرح و نظارت بر آن هیچ گونه هزینه‌ای دریافت نمی‌کند.