رضا کربلایی | روزنامه‌نگار:
دولت سرانجام تصمیم گرفته تا روش پرداخت یارانه انرژی را تغییر دهد؛ تصمیمی که اجرای آن تنها به ابلاغ یک دستور‌العمل بستگی دارد و با این کار مشترکان کم‌مصرفی که کمتر از میزان تعیین‌شده برق و گاز مصرف‌کنند، می‌توانند میزان صرفه‌جویی انجام‌شده را به پول تبدیل کنند. این یک تدبیر درست و منطقی است که با گذشت 8سال از ابلاغ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی در اسفند 1389و به استناد قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر مصوب اردیبهشت 1394گرفته شده و پیش‌بینی می‌شود یک بازار 23هزار میلیارد تومانی در هر سال را شکل ببخشد.
ماجرا چیست و آیا این تدبیر دولت می‌تواند از روند خطرناک مصرف 2حامل انرژی برق و گاز جلوگیری کند و به روزهای قطع برق در تابستان و گاز در زمستان پایان دهد و مهم‌تر اینکه الگوی معکوس پرداخت یارانه انرژی به کم‌مصرف‌ها درخصوص سایر حامل‌های انرژی ازجمله بنزین و گازوئیل قابل اجرا‌شدن خواهد بود؟ به گزارش همشهری، احمد کفاشی، رئیس امور انرژی سازمان برنامه و بودجه کشور خبر داده آغاز به‌کار بازار بهینهسازی سوخت و محیط‌زیست مراحل پایانی خود را سپری می‌کند و دستور‌العمل نهایی آن در حال تدوین است. به گفته این مقام مسئول، مشترکان کم‌مصرف در چارچوب بازار بهینهسازی انرژی و محیط‌زیست می‌توانند هزینه برق و گاز را در سبد هزینه‌ای خود به صفر کاهش دهند. او می‌افزاید: براساس سازوکار تعیین‌شده در این بازار، مصرف‌کنندگان می‌توانند با صرفه‌جویی در مصرف انرژی و فروش گواهی‌های صرفه‌جویی انرژی در بازار بهینهسازی انرژی و محیط‌زیست، هزینه‌های برق و گاز مصرفی خود را تا حد زیادی کاهش دهند. کفاشی تأکید کرد: مصرف‌کنندگان می‌توانند با صرفه‌جویی در مصرف برق و گاز، میزان صرفه‌جویی‌شده را با تعرفه برق یا گاز مصرفی دریافت کرده و در چارچوب قوانین و مقررات حاکم بر بورس با قیمت توافقی به سایر مصرف‌کنندگان بفروشند.
22سال انتظار برای تصمیم درست
نخستین‌بار در دولت دوم اکبر هاشمی رفسنجانی، ارتقای بهره‌وری انرژی در دستور کار قرار گرفت؛ در همان زمان کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند با روند فزاینده مصرف حامل‌های انرژی و رشد شاخص شدت انرژی، ایران با چالش‌های جدی در عرضه انرژی مواجه شود. تصمیم 22سال پیش در نهایت به تولید سازمان‌های جدیدی ازجمله شرکت بهینهسازی مصرف سوخت و سازمان بهره‌وری انرژی انجامید، مشکل اما پایین‌بودن قیمت حامل‌های انرژی و حجم بالای یارانه انرژی بود که دولت در هر سال پرداخت می‌کند. برخی برآوردها نشان می‌دهد درصورت صرفه‌جویی انرژی امکان دارد سالانه معادل 460میلیون بشکه نفت خام صرفه‌جویی شود. ایستادگی مجلس هفتم در برابر اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در دولت دوم محمد خاتمی و تصویب قانون موسوم به تثبیت قیمت انرژی باعث شد تا روند مصرف حامل‌های انرژی به مرز خطرناک برسد تا اینکه دولت محمود احمدی‌نژاد توانست نمایندگان اصولگرایی را که مخالف اصلاح حامل‌های انرژی بودند، با خود همراه سازد و در قالب قانون هدفمندی یارانه‌ها، قیمت حامل‌های انرژی ازجمله گاز، برق، بنزین، گازوئیل و دیگر فرآورده‌های نفتی را افزایش دهد و به جای آن سیاست ناکارآمد یارانه نقدی را به اجرا بگذارد.
نسخه نجات از باتلاق هدررفت انرژی
نادیده‌گرفتن قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی در دولت محمود احمدی‌نژاد باعث شد تا به‌تدریج آثار قیمت‌ها بر رفتار مصرف‌کنندگان از بین برود و تأخیر دولت نخست حسن روحانی در به‌روزرسانی قیمت حامل‌های انرژی و ادامه روند پرداخت یارانه نقدی هم باعث شد تا اقتصاد ایران هر روز در باتلاق هدررفت انرژی بیشتر فرو برود. حالا اما با گذشت 5سال از تولد ستاد بهینهسازی انرژی و محیط‌زیست در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، طرحی به تصویب رسیده که با اجرایی‌شدن آن بخش زیادی از انرژی آن هم بدون افزایش قیمت‌های حامل‌های انرژی برای مصرف‌کننده نهایی قابل صرفه‌جویی است و گردش مالی سالانه آن 23هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
اصلاح رفتار به جای افزایش قیمت
افزایش خیره‌کننده مصرف حامل‌های انرژی و رکوردشکنی‌های پیاپی، قطع برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان باعث شده تا چهره ایران در شاخص زیست‌محیطی مصرف انرژی مخدوش و ایران و ایرانیان در زمره کشورهای بدمصرف انرژی قرار گیرند. از سوی دیگر، به‌دلیل تبعات اقتصادی و اجتماعی افزایش قیمت حامل‌های انرژی به‌ویژه بر معیشت 80میلیون ایرانی، دولت‌ها حداکثر تلاش خود را به‌کار می‌گیرند تا قیمت‌ها را تا جای ممکن افزایش ندهند. تدبیر دولت دوم حسن روحانی بر مبنای رویکرد پرداخت معکوس یارانه انرژی و اصلاح رفتار مصرف‌کنندگان به جای اصلاح قیمت‌ها، یک گام مهم و بزرگ به شمار می‌رود که در نتیجه آن تشویق به کمتر مصرف‌کردن، جایگزین تنبیه بیش‌مصرف‌کنندگان خواهد شد. آیا این سیاست امسال اجرایی خواهد شد یا اینکه دولت به خطا، خود و کشور را گرفتار اصلاح قیمت‌ها برای جبران کسری بودجه خواهد کرد؟
چگونه برق و گاز خود را بفروشیم؟
مشترکان کم‌مصرف برق و گاز براساس تصمیم نهایی دولت به میزان صرفه‌جویی خود می‌توانند گواهی صرفه‌جویی انرژی را که یک اوراق بهادار خواهد بود، دریافت کنند و در بازار بورس انرژی به دیگران بفروشند. این اوراق بهادار نشان می‌دهد میزان مشخصی از انرژی گاز و برق صرفه‌جویی‌شده در مالکیت مشترکانی است که مصرف کمتری در یک بازه زمانی مشخص داشته‌اند و به آنها اجازه داده خواهد شد تا اوراق یادشده را به فروش برسانند. به این ترتیب مشترکانی که در مصرف برق و گاز صرفه‌جویی کنند، می‌توانند از شرکت‌های گاز و آب و فاضلاب بخواهند تا گواهی صرفه‌جویی انرژی را به نام آنها صادر کنند و در اختیارشان قرار دهند تا از طریق سازوکار بورس، این اوراق را به پول نقد تبدیل کنند. آیین‌نامه فعالان بازار بهینهسازی انرژی و محیط‌زیست اسفندماه سال گذشته به تصویب شورای‌عالی انرژی رسیده و محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه آن را ابلاغ کرده اما اجرای آن در گرو تصویب یک دستور اجرایی است تا هم شرکت‌های برق و گاز و هم مشترکان و دیگر بازیگران بازار بهینهسازی مصرف انرژی تکلیف‌شان را بدانند.
کم‌مصرف‌ها پول برق و گاز می‌گیرند
پرداخت یارانه معکوس انرژی به خانوارهای کم‌مصرف در انتظار تصمیم دولت
در همینه زمینه :
