بهار کتاب‌بازها

لیلا شریف- روزنامه‌نگار

مصلای تهران قرار است برای چند روز، ساعت‌های شلوغ و البته متفاوتی را تجربه کند؛ چرا که از روز گذشته (چهارشنبه) درهای نمایشگاه کتاب روی کتاب‌بازها باز شد و قرار است تا 11روز این نقطه از تهران به محل تلاقی ناشران، نویسندگان، دانشجویان، خانواده‌ها، دانش‌آموزان و... تبدیل شود. نقطه مشترک تمام مهمانان نمایشگاه را باید در میان خطوط کتاب و علاقه به خواندن جست‌وجو کرد. این روزها باید انتظار داشت که حوالی ساعت 10صبح، مشتاقان نمایشگاه کتاب، خود را به سالن‌های طولانی و قفسه‌های مملو از کتاب نمایشگاه برسانند و از همنشینی با کتاب و کتاب‌بازها لذت ببرند. صدای گفت‌وگوها میان ناشران و بازدیدکنندگان و شوق یافتن کتاب دلخواه را باید به‌عنوان یک ترکیب ناب و مختص نمایشگاه کتاب ثبت کرد اما در کنار این ترکیب نمی‌توان از حضور غرفه‌های دیگر کشورها به آسانی گذشت. امسال هم به رسم گذشته، نمایشگاه کتاب میزبان ناشران کشورهای دیگر است اما کشور عراق در جایگاه مهمان ویژه خود را به سی‌و‌ششمین نمایشگاه کتاب رسانده است.

مشارکت ناشران بالا رفت
اطلاعات منتشر شده درباره نمایشگاه کتاب نشان می‌دهد که باید آمار افزایش 20درصدی برای مشارکت ناشران را به نام نمایشگاه کتاب 1404ثبت کرد؛ موضوعی که محسن جوادی، رئیس سی‌و‌ششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران در روز افتتاحیه به آن اشاره کرد و در کنارش از آمار 65هزار عنوان کتاب چاپ اولی در نمایشگاه خبر داد.


یارانه‌ای برای کتاب
«در حوزه حمایت از خرید کتاب با درک دشواری معیشتی و برای حمایت از مصرف‌کنندگان فرهنگی، یارانه خرید کتاب را تا ۲۵ درصد افزایش داده‌ایم.» این بخشی از صحبت‌های رئیس این دوره از نمایشگاه کتاب، نشان داد که قرار است بخشی از هزینه‌های خرید کتاب با تکیه بر یارانه و بن‌کتاب کم شود؛ هر چند این حمایت در برابر قیمت‌های سر به فلک کشیده کتاب‌ها، درد چندانی را دوا نمی‌کند اما تا حدودی می‌تواند راهگشا باشد.

 200میلیارد تومان یارانه اقشار مختلف برای خرید کتاب
   دانشجویان و طلاب: سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و طلاب یک میلیون تومان است که از این مقدار ۵۰۰هزار تومان سهم مشارکت دانشجویان و طلاب و ۵۰۰هزار تومان سهم مشارکت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
   کتاب‌های خارجی: ۱۰ میلیارد تومان به‌عنوان یارانه برای کتاب‌های خارجی درنظر گرفته شده که شامل کتاب‌های عربی و انگلیسی است.
   معلمان و دانش‌آموزان: امسال معلمان و دانش‌آموزان هم مورد توجه قرارگرفته‌اند و با یکسری شاخص‌ها که خود آموزش و پرورش اعلام کرده، به معلمان و دانش‌آموزان بن خرید کتاب ارائه شده است.
   نهادها و مؤسسات: تا سقف ۳۰ درصد از سوی مسئولان نمایشگاه تأمین می‌شود.
   اعضای هیأت علمی: سقف یارانه 2میلیون تومان است که از این مقدار معادل یک میلیون تومان سهم عضو هیأت علمی و یک میلیون تومان نیز برعهده معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.

نمایشگاهی به وسعت 75هزار متر
این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در فضای مسقف مصلای امام‌خمینی (ره) که نزدیک به 75هزار مترمربع وسعت دارد، برگزار می‌شود.


اولین‌ها در نمایشگاه کتاب
امسال برای نخستین بار از 2بخش در نمایشگاه کتاب رونمایی شد؛ سالن فناوری‌ها و فلوشیپ تهران. اما این اولین‌ها چه ویژگی‌ای دارند:
   سالن فناوری نشر: این سالن باهدف اطلاع‌رسانی به مخاطبان از دستاوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه کتاب و کتابخوانی در کنار ناشران، میزبان مخاطبان است.
   فلوشیپ تهران: برای درک بهتر این بخش، اول باید یک توضیح کوتاه در مورد فلوشیپ داشته باشیم. این بخش از نمایشگاه به معرفی صنعت نشر کشور مبدأ به باقی کشورهای حاضر در آن، فروش حق توزیع و پخش آثار برگزار‌کننده طراحی و بازتولید چهره فرهنگی کشور مبدأ به حاضران اختصاص پیدا می‌کند. این فلوشیپ نمایشگاه هم برای نخستین بار در زمینه کتاب‌های کودک‌ و نوجوان است.

مهمان ویژه: عراق
کشور عراق امسال با حضور بیش از ۳۰ ناشر و شخصیت فرهنگی، مهمان ویژه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است.
در باره روند انتخاب این کشور به‌عنوان مهمان ویژه باید به توضیحات جوادی، رئیس نمایشگاه تکیه کرد که گفته است: «یکی از معیارهای انتخاب، عرضه کتاب به تعداد قابل توجه است. بازار کتاب عربی در کشور ما مناسب است و از این جهت کشور عراق به‌عنوان مهمان ویژه انتخاب شده است.»

بخشی ویژه نسل z
مسئولان نمایشگاه در سالن کارنامه نشر تلاش کرده‌اند با استفاده از فناوری، نسل z و آلفا را جذب کتاب کنند. براساس اطلاعاتی که ستاد خبری سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران منتشر کرده است، باید بگوییم که در بخش کارنامه نشر الکترونیک نمایشگاه کتاب تهران، دسترسی به 50هزار عنوان کتاب چاپ اول 1403که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده، امکان‌پذیر است. این عناوین از طریق پایگاه الکترونیکی vaka.ir در دسترس بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد.
 چه کتاب‌هایی در این بخش قرار دارد؟
همه موضوعات رده‌بندی (کلیات، فلسفه و روانشناسی، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم خالص، علوم کاربردی، هنر، ادبیات، تاریخ و جغرافیا و کودک و نوجوان)
 نحوه دریافت کتاب چگونه است؟
بازدیدکننده در این بخش می‌تواند کتاب‌های موردنظر خود را در دستگاه‌های جست‌وجوی الکترونیکی جست‌وجو و فهرست کتاب‌ها را در موضوعات یادشده و زیرشاخه‌های آنها در فرمت‌های مختلف دریافت کند.

مکث1
کاهش سرانه مطالعه کتاب را جدی بگیریم
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی: خودم را مکلف می‌دانم در عرصه کتابخوانی گام‌بردارم و موضوعات را در سختی‌ها فراموش نکنم و اولویت‌های خود را کنار نگذارم. در حوزه دانشجویی، کتابخانه‌ای دیجیتال نیز راه‌اندازی کردیم. چالش‌هایی مثل شمارگان پایین چاپ در کتاب وجود دارد که یکی از دلایل آن موضوعات اقتصادی است که باید آن را حل کنیم. امیدواریم ممیزی‌های غیرشفاف، فرمایشی‌شدن و طولانی‌شدن صدور مجوز کتاب نیزحل شود. عدم‌رعایت حقوق نویسنده و ناشر نیز حائز اهمیت است و نیاز به قانون و هماهنگی‌های جدی دارد. به کاهش سرانه مطالعه کتاب نیز باید توجه کنیم. در توزیع کتاب نیز دچار مشکلاتی هستیم، همه تلاشمان این است که بتوانیم این مشکلات را حل کنیم و تردید نکنیم که کتاب و کتابخوانی همین امروز باید در اولویت مسائل کشور و در سبد خانواده‌ها قرار بگیرد.

مکث2
برای توسعه ایران باید کتاب خواند
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: دغدغه کتاب باید دغدغه همه کسانی باشد که به فکر توسعه اجتماعی ایران هستند. این امر نباید صرفا دغدغه وزارت فرهنگ، مولفان یا اصحاب نشر باشد. اگر خواهان توسعه اجتماعی درست هستیم، احتیاج به تولید و مصرف کتاب خوب داریم. نمایشگاه کتاب تهران غیر از اینکه به اقتصاد نشر کمک می‌کند و کارنامه نشر سالانه ایران را نشان می‌دهد، یک باشگاه بزرگ اجتماعی است. نمایشگاه کتاب تهران یک فرصت برای اجتماعی‌کردن ایران است و از جاهای مختلف کشور در این رویداد هستند و به‌صورت حضوری و مجازی، ارتباطات و فرصت‌هایی را خلق می‌کند. بیش از ۴۰۰ نشست در این دوره ۱۱ روزه برگزار می‌شود.اگر توسعه، آینده، پیشرفت ایران و ناکام گذاشتن دشمنان را می‌خواهیم به کتاب بیشتر و بیشتر فکر کنیم و در راه توسعه این ابر‌فرهنگ اقتدار ایران در تلاش باشیم.