اخلاق‌مابعدازپیونداعضا عوض‌می‌شود؟

زهرا خلجی- روزنامه‌نگار

تغییرات شخصیتی پس از پیوند اعضا اتفاقی است که در بسیاری از مطالعات علمی به اثبات رسیده و دلایل مختلفی برای آن بیان شده اما چندان به آن پرداخته نشده است. محققان بسیاری از مشکلات را به داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی که پس از پیوند برای جلوگیری از رد قلب جدید تجویز می‌شدند نسبت دادند. انجام عمل جراحی پیوند می‌تواند اثرات روانی قابل توجهی داشته باشد و برخی از گیرندگان نگران رشد ویژگی‌های شخصیتی اهدا‌کننده خود هستند. معمولاً چنین تغییراتی بین گیرندگان پیوند قلب توصیف شده است، اما مطالعات نشان می‌دهد که پیوند برخی دیگر از اعضای بدن نیز باعث می‌شود گیرندگان تغییراتی در خلق و خو و حتی حس‌های خود تجربه کنند. در این مطلب به بررسی احتمال تغییرات شخصیتی پس از پیوند اعضا می‌پردازیم.

اختلالات احتمالی
یک مطالعه در اتریش در مورد فراوانی تغییرات شخصیتی پس از پیوند قلب انجام شد. محققان 47گیرنده پیوند قلب را تقریباً 3‌ماه پس از جراحی پیوند بررسی کردند. آنها دریافتند که 21 درصد از دریافت‌کنندگان تغییرات شخصیتی را توصیف کردند، درحالی‌که 79 درصدچنین تغییراتی را گزارش نکردند. یک مطالعه در ایالات متحده نیز نتایج روانپزشکی را در 41بزرگسال و 2کودک تحت پیوند قلب، بررسی کرد و 68درصد از بزرگسالان اختلالات عاطفی، 45درصد اختلال عملکرد جنسی، 37درصد سندرم‌های ارگانیک مغز و 25درصد مشکلات خانوادگی یا زناشویی را تجربه کرده‌اند.

   توصیه‌هایی برای کنارآمدن با تغییرات
اگر فرد یا خانواده‌اش نگرانی یا اضطراب دارند، بهتر است به تیم پیوند اطلاع دهند. مراکز پیوند دارای مشاور یا روانشناس هستند که می‌توانند به آنها کمک کنند. درمان‌های جانبی می‌تواند به آنها کمک کند احساس بهتری داشته باشند. این مهم است که فرد گیرنده خود را از نظر روانی سالم نگه دارد. آنها در روزهای پس از پیوند نباید تنها بمانند.  در هر مرکز پیوند  افرادی برای حمایت از فرد گیرنده  حضور دارند. این افراد عبارتند از: مددکاران اجتماعی، فیزیوتراپیست‌ها، کاردرمانگران، متخصصان تغذیه، داروسازان و انجمن‌های بیماران پیوندی که مکانی عالی برای یافتن مشاوره و پشتیبانی هستند.

   درگیری احساسات و حواس
پیوند کلیه یک تجربه متفاوت و احساسی است. برخی از بیماران آن را بسیار استرس‌زا می‌دانند و احساس گناه و افسردگی می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر احساس شادی می‌کنند. گاهی اوقات داروهای جدیدی که باید برای پیوند مصرف شوند، می‌توانند خلق و خوی فرد گیرنده را تغییر دهد. اگر پیوند به خوبی جواب نداده باشد، این می‌تواند زمان سخت و استرس‌زایی برای فرد و اطرافیانش باشد. برخی از بیماران متوجه می‌شوند که دلشان برای افرادی که قبل از پیوند زمان زیادی را با آنها گذرانده‌اند، تنگ شده است. بازگشت به‌کار هم ممکن است برای برخی از بیماران دشوار باشد. گزارشی از تغییرات پس از پیوند ریه نیز گزارش شده است. پس از عمل جراحی، یک فرد گیرنده طعم جدیدی برای فلفل سبز پیدا کرد. ناگت مرغ از غذاهایی بود که قبلاً دوست نداشت اما به محض اینکه از بیمارستان مرخص شد بلافاصله به سمت مرغ سوخاری کنتاکی رفت تا ناگت مرغ سفارش دهد.

   مکانیسم‌های تغییرات شخصیتی
فرضیه‌هایی در این مورد وجود دارد که می‌توان در 3 دسته روانشناختی، بیوشیمیایی و الکتریکی/انرژی دسته‌بندی کرد. از نظر روانشناختی پروفایل‌های شخصیتی بیماران بر نتایج پیوند عضو تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، تغییرات شخصیتی ناشی از خیال‌پردازی در مورد اهدا‌کننده و عضو اهداکننده مطرح شده است.
فرضیه‌های بیوشیمیایی شامل این مفهوم است که اندام اهدا‌کننده قادر به ذخیره خاطرات یا سایر ویژگی‌های شخصیتی است که با عضو اهدایی به گیرنده منتقل می‌شود. انتقال حافظه سلولی بین اهداکننده و گیرنده نیز مکانیسم فرضی دیگری است.
مکانیسم فرضی دیگر شامل تغییرات در میدان الکترومغناطیسی گیرنده است. یکی از انواع انرژی، انرژی الکترومغناطیسی است و قلب بزرگ‌ترین میدان الکترومغناطیسی را در بدن ایجاد می‌کند. اطلاعات مربوط به شخصیت اهدا‌کننده می‌تواند در میدان الکترومغناطیسی قلب اهدا‌کننده ذخیره شود.