یک بیماری شکننده

پروانه بندپی-روزنامه‌نگار

 خیلی‌ها تصور می‌کنند پوکی استخوان یک اصطلاح بزرگ‌نمایی ‌شده است و آنقدرها هم قابل جدی گرفتن نیست، اما باید بدانید که در این بیماری استخوان‌ها واقعا ضعیف و شکننده می‌شوند، تاجایی که حتی یک ضربه کوچک به بدن یا یک زمین خوردن ساده می‌تواند باعث شکستگی استخوان‌های نواحی مختلف شود. این بیماری به‌دلیل کاهش میزان مواد معدنی در استخوان‌ها مثل کلسیم و فسفر رخ می‌دهد و باعث می‌شود که استخوان‌ها به مرور زمان نازک و نازک‌تر شوند. فرد مبتلا به پوکی استخوان معمولا تا وقتی یکی از استخوان‌هایش دچار شکستگی نشود، متوجه بیماری خود نمی‌شود،  چون این بیماری علائم خاصی ندارد و به همین دلیل به «بیماری خاموش» معروف است. اگر علاقه‌مند شده‌اید که درباره این عارضه بیشتر بدانید، پس نکته‌های دکتر افشین استوار، استاد دانشگاه و رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران را در گفت‌وگو با همشهری از دست ندهید.

تراکم معدنی استخوان‌ها معمولا تا حدود ۳۰سالگی افزایش پیدا می‌کند. یعنی حداکثر توده استخوانی تا حدود ۳۰سالگی اتفاق می‌افتد. بعد از آن با افزایش سن، توده و تراکم استخوانی کاهش پیدا می‌کند و هرقدر که سن بالاتر می‌رود، این توده استخوانی هر سال مقدار بیشتری کاهش پیدا می‌کند.
مهم‌ترین پیامد این بیماری این است که منجر به شکستگی استخوان‌ها در نواحی مختلف بدن می‌شود. شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در ۳ناحیه بدن بیشتر رخ می‌دهند: مچ دست، مهره‌های ستون فقرات و لگن. البته مورد آخر می‌تواند به مرگ فرد هم منجر شود.
 یکی از بدترین تبعات پوکی استخوان در ایران، شکستگی استخوان به‌خصوص در ناحیه لگن است که در بیشتر موارد منجر به مرگ فرد می‌شود، به‌طوری که از هر ۲نفر مبتلا به شکستگی لگن، یک نفر فوت می‌کند.
وراثت در ابتلا به این بیماری خیلی مهم است و کسانی که سابقه‌ خانوادگی این بیماری را در والدین یا خویشاوندان درجه یک خود دارند، بیشتر در معرض خطرند و لازم است که سلامت استخوان‌های خود را از سنین پایین‌تر شروع کنند، چون این افراد بیشتر از بقیه مستعد ابتلا به پوکی استخوان و تبعات آن هستند.
فقط جوانانی که مشکلاتی مثل بیماری‌های ژنتیک، مصرف دارو، ابتلا به سرطان و بیماری‌های روماتولوژی دارند، ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شوند و باید سنجش تراکم استخوان و دیگر مراقبت‌ها را جدی بگیرند. در غیراین صورت فقط به زنان بالای ۵۰سال و مردان بالای ۶۰سال توصیه می‌شود که برای سنجش تراکم استخوان به پزشک مراجعه کنند.
 تشخیص پوکی استخوان با سنجش تراکم استخوان ممکن است و راهی غیر از این وجود ندارد. یعنی با انجام آزمایش، معاینه بالینی، رادیولوژی و... نمی‌توان آن را به‌طور قطعی تشخیص داد، چون این بیماری علائم بالینی و ظاهری ندارد.