مهمانی در خانه صدراعظم

فاطمه عباسی

هفته گذشته بود که درهای خانه میرزا آقا خان نوری، ‌صدراعظم ناصرالدین شاه که به «خانه‌صدراعظم» یا «خانه امام جمعه» ‌ معروف است، با پایان فاز اول مرمت آن پس از حدود 5سال در منطقه ۱۲ تهران به روی مردم باز شد؛خانه‌ای که اگر چه در چند سال گذشته تقریبا متروکه شده بود،‌ حالا با بازسازی و مرمت‌ به خانه‌ای زیبا و چشم‌نواز تبدیل شده که دیدنش خالی از لطف نیست. خانه صدراعظم و تزئینات ظریف معماری‌اش، یکی از ارزشمندترین خانه‌های تاریخی شهر تهران است که در خیابان ناصرخسرو جا خوش کرده است. این بنا حدود ۴۰ سال به میرزا آقاخان نوری، دومین صدر اعظم ناصرالدین شاه ملقب به «اعتمادالدوله» تعلق داشت که بعدها (۱۲۸۵شمسی) امام‌ جمعه تهران آن را خرید و در آن ساکن شد. آن زمان این عمارت حدود ۲۵ هزار متر وسعت داشت که حالا هزار متر از آن باقی‌مانده است. معماری این بنا به دوران قاجار مربوط است و دارای تزئینات آینه‌کاری، نقاشی‌ روی گچبری و اورسی‌هایی‌ ‌در خانه صدراعظم به هر طرف‌نگاه کنید ظرافت‌هایی از هنر معماری چشم‌تان را خیره می‌کند. این خانه دارای تزئینات باشکوهی ازجمله آینه‌کاری، نقاشی‌های روی گچ، گچبری، ارسی‌ها و شیشه‌های رنگی است که این عمارت اعیانی را در رده باارزش‌ترین و نفیس‌ترین خانه‌های تاریخی تهران قرار داده است. طبقه همکف که یک پله پایین‌تر از سطح حیاط قرار گرفته شامل حوض‌خانه و اتاق‌هایی در اطراف آن است و فضای طبقه بالا نیز تالاری زمستان‌نشین دارای 2گوشواره در طرفین با تزئینات مقرنس، آینه‌کاری، گچبری و نقاشی‌هایی به سبک اروپایی در سقف و دیوارهاست. ویژگی شاخص در تزئینات این بنا تلفیق هماهنگ و متناسب معماری سنتی در کنار عناصر تازه‌وارد فرنگی است.  در این خانه به هر شیئی که نگاه کنید می‌توانید مطمئن شوید که تزئینات ظریفی روی آن به‌کار رفته ‌است. مهمان‌خانه، علاوه بر ارسی‌های زیبا، سقف و دیوارهایی آینه‌کاری‌ شده دارد و در تزئینات آن از نقاشی‌های دیواری هم استفاده شده‌ است. طاقچه‌های آینه‌کاری‌شده به سبک معماری سنتی ایرانی، عکس‌ها و نقاشی‌هایی هم به سبک اروپایی دارند. همچنین در تزئینات سقف این خانه می‌توان تصاویری کارت پستالی به سبک غربی دید که روی شیشه و آینه، هنرمندانه نقاشی شده‌اند. در گوشه گوشه این خانه می‌توانید عناصر مختلف معماری ایرانی را به چشم ببینید که هنرمندانه در کنار هم قرار گرفته‌اند؛ ازجمله حکاکی روی سنگ که در ازاره‌ها ( روکشی درپای دیوار) و تزئینات حیاط به چشم می‌خورند. گچبری‌هایی که استادانه در کنار آینه‌کاری‌ها خودنمایی می‌کنند، نمونه دیگری از ظرافت‌های به‌کار رفته در معماری این خانه قدیمی در تهران هستند. ستون گچ‌کاری شده این عمارت، ایوان مهمان‌خانه را باشکوه‌تر کرده و حوضی که درست در وسط خانه و در مقابل ایوان قرار دارد، آرامش خاصی به حیاط این خانه قاجاری داده ‌است.