ابریشم وارد تهران شد

مهلا داریان / دبیر سرزمین من

هنوز هم در تمام جهان نام جاده ابریشم توجه‌ها را به ‌خود جلب می‌کند؛ راهی که یکی از شناخته‌شده‌ترین شاهراه‌های تجاری جهان باستان و مسیری بسیار طولانی و مهم بود که از مرزهای چین آغاز می‌شد و با گذر از فلات ایران به بین‌النهرین و سپس به سوریه و بندر انطاکیه در ساحل دریای مدیترانه می‌رسید.
اما منطقه‌ای در میانه این راه وجود داشت که آنقدر حائز اهمیت بود که اسم‌های متعددی را در دوران‌های مختلف تاریخی روی آن گذاشته‌اند؛ اسم‌هایی چون شیخ‌البلاد و باب‌الصین در دوران اسلامی و راگا و رغه در دوران باستان و این نام‌ها گویای ارزش بالای این شهر بوده است.
ری از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین شهرهای ایران و جهان است. تاریخ 8هزار ساله تمدن و شهرنشینی در آن نشان‌دهنده نقش مهمی است که در تاریخ و تمدن فلات مرکزی داشته‌.
این شهر در دوران باستان به ‌عنوان یک مرکز تمدنی و سکونتی مورد توجه بودو براساس نوشته‌های تاریخی، یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران در آن دوران به شمار می‌رفت. دیاکونوف، پژوهشگر روسی، این شهر را از شهرهای کلیدی ماد دانسته که بر مسیر مهم کاسپین به مازندران واقع بوده است و در دوران اشکانیان، ری به‌ عنوان زادگاه اشک اول، مؤسس سلسله اشکانیان، به ‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ماد جایگاه ویژه‌ای یافت. در دوره اسلامی نیز ری به‌ عنوان مرکز ایالت جبال در تقسیم‌بندی جغرافیایی آن زمان شناخته می‌شد و به واسطه موقعیت استراتژیک خود، از اهمیت تجاری، فرهنگی و نظامی برخوردار بود.
به ‌گفته بطلمیوس، جغرافی‌دان یونانی، این مسیر از پامیر عبور می‌کرد و به شهر بلخ می‌رسید. از بلخ، مسیر راه ابریشم به شهرهای مرو، هرات و طوس ادامه داشت و در نهایت به شهر ری، یکی از مراکز بزرگ تجاری فلات ایران، منتهی می‌شد. ری به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز بازرگانی، نقطه تقاطع راه‌های مختلف بود و به مناطق دیگری مانند همدان و بغداد متصل می‌شد.
این مسیر تجاری مهم که چین و اروپا را به هم متصل می‌کرد، از دل ری عبور می‌کرد و ثروت و رونق را به ارمغان می‌آورد. بازرگانان ری از مالیات‌های کلان تجارت و عبور کالاها بهره‌مند می‌شدند و این امر به ثروتمندی و اعتبار شهر در دوران‌های مختلف کمک می‌کرد. به ‌دلیل همین ثروت و رونق اقتصادی، شاهان و فرمانروایان دیگر کشورها همواره چشم به خراج و مالیات ری دوخته بودند و فتح این شهر را به‌ عنوان گنجینه‌ای پربها تصور می‌کردند.
تاریخ این شهر آنقدر شگفت‌انگیز است که قرار است آن را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کنند و ما در این شماره «سرزمین من» و در ادامه مسیرمان از جاده باستانی هراز به ری رسیدیم؛ شهری که چهارراهی از تمدن و تجارت بوده و در شلوغی منطقه20 تهران همچنان در غبار ایستاده است.