اقتصاد
نبود بازار مناسب؛ مشکل محصولات گلخانه‌ای
نوسان قیمت ها باعث کاهش امنیت سرمایه گذاری در کشت گلخانه‌ای شده است
علی مختاری| زنجان - خبرنگار:
چندسالی است که با توجه به کمبود آب ساخت واحدهای گلخانه‌ای در سراسر کشور رواج یافته است و گلخانه مانند یک تکنولوژی جدید به شدت مورد پذیرش کشاورزان قرار گرفته است. با این‌حال نبود بازار مناسب و نبود حمایت مناسب از گلخانه‌دارها، سرمایه‌گذاران را با مشکلات فراوانی روبرو کرده است.
ریسک بالای کشاورزی در کشور به علت بارندگی کم، نامنظم و وضعیت بحرانی منابع آب زیرزمینی مشکل مهمی است که حل آن تنها از طریق جایگزین کردن روش‌های جدید کشاورزی امکان‌پذیر خواهد بود.
راه حل این مشکل برای سودآوری مناسب کشاورزان کم‌زمین و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی باکیفیت بالا، توجه به کشت گلخانه‌ای است.
در کشت گلخانه‌ای محصولات کشاورزی در محیطی سرپوشیده کشت می‌شوند و تمام عوامل مؤثر برای رشد گیاه مانند شدت نور، دمای روزانه، دمای شبانه، میزان رطوبت نسبی هوا و رطوبت خاک در محیط فراهم می‌شود تا محصول بالاترین کیفیت را داشته باشد.افزایش کیفیت محصول تولیدی که با کنترل دقیق و بهتر آفات و بیماری‌ها با روش‌های کنترل بیولوژیکی و کاهش مصرف سموم باعث افزایش کیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می‌شود از مهم‌ترین امتیازات محصولات گلخانه‌ای است.از جمله چالش های تولید این محصولات نبود بازار مناسب و گرانی هزینه‌های ثابت و متغیر گلخانه است که باید مسئولان برای تشویق بیشتر به این روش کشت کم آب خواه، فکری جدی کنند.
مشکلات از زبان 2 گلخانه دار زنجانی
«محمد بختیاری»، یکی از گلخانه‌دارانی است که با توجه به شرایط اقتصادی جامعه و نبود بازار کار برای جوانان تصمیم گرفته با تکیه بر توان و پشتکار خویش برای خود و سایر افراد جویای کار،کارآفرینی کند.
این جوان موفق با بیان اینکه سرمایه اولیه برای شروع کار حدود 90 میلیون تومان بود، میگوید: این مبلغ را به عنوان تسهیلات راه اندازی گلخانه از صندوق توسعه ملی دریافت مردم و تاکنون نیز در حال پرداخت اقساط وام هستم که یکی از مهم‌ترین مشکلات آن سود بانکی است.وی در گفتگو با خبرنگار همشهری با اشاره به انگیزه کشت گلخانه‌ای و تولید سبزی و صیفی میگوید: هدف اول از کشت این محصول اشتغالزایی و کارآفرینی و سپس کسب درآمد بود که در مورد هدف نهایی موفقیت چندانی حاصل نشد.
این فعال عرصه اقتصاد مقاومتی مشکل اصلی تولیدکنندگان گلخانه ای را نبود بازار فروش، وجود دلالان و واسطه ها در بازار عنوان می‌کند و می‌افزاید: در صورتی که بازار مناسبی در اختیار تولید‌کننده‌ها نباشد از انگیزه آنها کاسته خواهد شد.
بختیاری با بیان این که در این گلخانه برای 8 نفر اشتغال ایجاد شده است،اظهار می‌کند: 2 نفر مستقیم و 6 نفر غیر مستقیم در این گلخانه مشغول به کار هستند .
هزینه های شروع کار
یکی دیگر از تولید کننده‌های محصولات گلخانه ای استان درباره هزینه اولیه برای شروع کار میگوید: ابتدا با سرمایه 70 میلیونی شروع کردم که برای ساخت سازه گلخانه،خرید نهال و دستمزد کارگر استفاده شد.
«محمدرضا طاهری» که به پرورش توت فرنگی می‌پردازد، ادامه می‌دهد: توت‌فرنگی میوه‌ای لوکس و نوبرانه است و بنا به ویژگی‌هایی که دارد از اقلام اولویت‌دار نیست.
وی می افزاید: به‌عنوان مثال اگر عرضه مرکبات به بازار کم شود همه نبود پرتقال و نارنگی را می‌بینند یا نبودن سیب در بازار سریع سروصدا راه می‌اندازد اما اگر توت‌فرنگی همه‌جا موجود نباشد شاید هیچ‌کس اصلا متوجه آن هم نشود. وی ادامه می‌دهد: پس، از دیدگاه کلی این محصول با اقبال ملی رو به رو نبوده و مصرف سرانه چندانی هم ندارد.
اشتغال 3500 زنجانی
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اشتغال 3500 نفری در زمینه گلخانه ها
می گوید: از این تعداد 1500 نفر به صورت مستقیم و 2000 نفر به صورت غیر مستقیم فعالیت می‌کنند.
«بهنام اوجاقلو» می‌افزاید: تعداد گلخانه های صنعتی استان تاکنون به 110 واحد با سطح زیر کشت 8/30هکتار رسیده است که تعدادی از این واحدها در داخل مجتمع های گلخانه ای و تعدادی دیگر در مناطق مختلف استان پراکنده اند.
وی می‌افزاید: در آینده برنامه بر افزایش سطح زیر کشت در گلخانه ها خواهد بود تا بتوانیم تمامی محصولات ممکن و به صرفه را از فضای باز به گلخانه‌ها وارد کنیم و در سال جاری حداقل 5/12 هکتار به این سطح می افزاییم.
اجاقلو با تاکید بر اینکه این مساله باعث افزایش کارایی مصرف آب و نیز ارتقای امنیت سرمایه گذاری در این بخش خواهد شد، اعلام می‌کند: در صورتی که قیمت محصولی خاص در بازار دچار تنش شود، بازار محصولی دیگر می‌تواند آن را جبران کند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان ادامه می دهد: در گلخانه های استان محصولات خیار، گوجه فرنگی، فلفل، پایه رویشی، توت فرنگی، نشاء و محصولات زراعی تولید و روانه بازار می شود.
اوجاقلو با بیان اینکه بیش از 30 گلخانه در استان اقدام به کشت محصول توت فرنگی کرده اند، می افزاید: تولید این محصول به لحاظ شرایط اقلیمی، ارتفاع زنجان و تابش نور آفتاب نسبت به سایر مناطق کشور از کیفیت مطلوبی برخوردار است.
مشکلات حوزه کشت‌های گلخانه‌ای
اجاقلو با بیان اینکه مهم‌ترین مشکل گلخانه‌دارها مشکل بازار است، میگوید: نبود ثبات در بازار ایران و نوسان شدید قیمت‌ها، باعث کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری در این بخش شده است. وی ادامه می‌دهد: حداقل ثبات در بازارهای جهانی 5 ساله است ولی در ایران شاهد تغییر قیمت زیادی در طول سال هستیم.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان با اشاره به مشکلات موجود در حوزه سرمایه گذاری و نیز تولید محصولات گلخانه‌ای میگوید: مشکلاتی که از همان ابتدا گریبانگیر این حوزه بوده است شامل بالا بودن سود تسهیلات بانکی، اخذ وثیقه‌های سنگین از سوی بانک و کوتاه بودن زمان بازپرداخت است. همچنین همکاری نکردن اداره‌های مربوط برای تامین آب از جمله دیگر مشکلات گلخانه دارهای زنجانی است.
اجاقلو کوچک بودن سطح گلخانه‌ها، به روز نبودن گلخانه‌های استان، گرانی نهاده‌ها به ویژه در برخی اقلام کود و سموم وارداتی را از دیگر مشکلات می‌داند و می‌افزاید: گلخانه‌ها در صورت مدرن شدن عملکرد بهتری خواهند داشت و تولید تا 2 برابر افزایش می‌یابد. همچنین سازه های گلخانه ای ساخته شده در زنجان متناسب با اقلیم استان نیست و این موضوع کشاورزان را با مشکلات بسیاری روبه رو کرده است.
نابسامانی در بازار صادرات
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان با اشاره به نابسامانی در بازار صادرات به عنوان مشکل این حوزه اضافه میگوید: نبود خطوط هوایی حمل محصولات صادراتی، دیگر مشکل کشت‌های گلخانه‌ای است، به طوری که گاهی محصولات تولیدی که باید به صورت تازه مصرف شود، دو هفته طول می‌کشد تا به بازار هدف برسد و به شدت کیفیت آنها کاهش می‌یابد.
«بهنام اجاقلو» نبود تشکل‌های قوی برای پشتیبانی از تولیدکنندگان و نداشتن سرمایه در گردش کافی بهره برداران را از دیگر مشکلات این حوزه می‌داند و از تمامی دست‌اندرکاران و نهادهای مربوطه خواست تا در رفع این معضلات و مشکلات همکاری لازم را داشته باشند.
