محیط زیست
پایان صفه‌خواری
گزارش همشهری از کج‌سلیقگی‌ها و اقدامات غیرکارشناسانه که منجر به تخریب چهره طبیعی کوه صفه و آثار تاریخی آن شده است
آلاء توحیدی| اصفهان- خبرنگار:
کوه صفه، تفریحگاه جنوبی اصفهانی‌ها که بعد از زاینده‌رود یکی از مهم‌ترین چشم‌اندازهای طبیعی این شهر است، زمانی مأمن حیات وحش و از نشانگان هویتی شهر اصفهان بود، اما سال‌هاست در سایه غفلت اداره حفاظت از محیط‌زیست و سازمان میراث فرهنگی، محل ساخت هتل، پارک، مرکز خرید و تلهکابین شده است.
حالا نقش کوه طبیعی صفه و دامنه‌های آن برای سلامت شهروندان رو به کم‌رنگی می‌رود. در صورتی‌که صفه زمانی برای مردم شهر، تفرجگاهی بود که در آن می‌توانستند با آرامش کوه‌پیمایی و سنگ‌نوردی کنند و بقایای ارزشمند شاهدژ را بر فراز قله آن ببینند.
به‌رغم نامه‌ای که دوستداران اصفهان در سال 95 خطاب به شهرداری دوره قبل برای جلوگیری از اقدامات تخریبی در این کوه نوشتند، از همان سال‌ها این کوه باشکوه گرفتار آفت شهرسازی پدیده‌های طبیعی شده است، پدیده‌ای که ارزش ذاتی سامانه‌های به‌هم‌پیوسته طبیعی و تاریخی را درک نمی‌کند و توسعه اقتصادی را تنها در چارچوب آسیب به طبیعت می‌بیند.
از یک سو، دستکاری‌های سنگین، درهم‌تنیدگی سیم‌ها، پایه‌های تلهکابین، ساختمان‌ها و رستوران‌ها باعث می‌شود طبیعت کوه به چشم نخورد و تاریخ هزار و چند ساله این کوه مخدوش شود و از سوی دیگر نورپردازی افراطی، کاشت درختان غیربومی و گل و چمن، باعث شده این کوه طبیعی، مصنوعی به نظر برسد. حالا شاید صحبت‌های مدیریت جدید صفه که از پایان توسعه سازه‌ای در این مکان سخن می‌گوید، نوشدارو بعد از مرگ سهراب باشد.
توسعه سازه‌ای انجام نمی‌دهیم
مدیرعامل شرکت توسعه مجتمع‌های سیاحتی ورزشی سپاهان وابسته به شهرداری اصفهان که اکنون مدیریت بعضی قسمت‌های صفه را به عهده دارد به همشهری می‌گوید: در مدیریت فعلی صفه قرار نیست توسعه سازه‌ای صورت گیرد، بلکه این توسعه به سمت فعالیت‌های رویدادمحور خواهد رفت. «علی معینی» میافزاید: مثل اتفاقی که اخیراً با پخش فوتبال تیم‌ملی ایران در جام‌جهانی افتاد و 12 هزار نفر از این رویداد استقبال کردند تا جایی که استاندار اصفهان هم از این اتفاق تقدیر کرد. وی ادامه می‌دهد: در واقع می‌خواهیم با شجاعت و صراحت بدون توسعه سازه‌ای نشاط و امید مردم را بالا ببریم. این‌گونه آسیب‌های اجتماعی و فعالیت‌های زیرزمینی کاهش پیدا می‌کند چون مردم جایی برای تخلیه هیجانات خود دارند.
مدیریت صفه با همکاری محیط زیست
معینی حفظ شرایط فعلی صفه و ارتقای آن از لحاظ کیفی را وظیفه خود می‌داند و عنوان می‌کند: با مراکز مردم‌نهاد محیط‌زیستی ارتباط گرفته شد که به‌صورت مداوم صفه را رصد کنند و ایرادات آن را به ما بگویند. در واقع قرار است مدیریت صفه را با فعالان محیط‌زیست جلو ببریم و دغدغه‌های آن‌ها و مکاتباتشان را به‌طور رسمی در جلساتی که با شهردار و شورای اسلامی شهر داریم، مطرح کنیم.
وی با انتقاد از این که وضعیت صفه سال‌ها مغفول مانده بود، اظهار می‌کند: به نحوه کاشت درختان و ارتقای گیاهان بومی، برکه‌ها و رسیدگی به جانداران صفه سال‌ها توجهی نشده بود، در حالی‌که در این کوه 78گونه پرنده وجود دارد و قبلاً آسیب‌هایی به این پرندگان و دیگر جانداران زده شده بود که فعالان محیط‌زیست معتقدند تعداد آن‌ها کاهش پیدا کرده است، اما از این پس این اتفاق نمی‌افتد.
برای ساخت هتل تصمیم گرفته نشده است
معینی سؤال همشهری در مورد شایعاتی مبنی بر ساخت هتل در صفه را این‌گونه پاسخ می‌دهد: سال‌ها پیش در مجموعه شهرداری تصمیماتی در زمینه ساخت هتلی به نام هما گرفته شد که هنوز بین شهرداری، استانداری، تأمین اجتماعی و اداره راه و شهرسازی استان اختلافاتی در این زمینه وجود دارد و به هیچ‌وجه در حال حاضر تصمیم قطعی برای آن گرفته نشده است. در واقع شهرداری زمین‌های جایگزین و مکان‌های بهتری برای ساخت این هتل پیشنهاد داده چون معتقد است صفه بیش از این ظرفیت بارگذاری ندارد و باید شرایط موجود آن حفظ شود و ارتقا پیدا کند.
غفلت میراث فرهنگی از شاهدژ
مدیرعامل شرکت توسعه مجتمع‌های سیاحتی ورزشی سپاهان، این حجم مشکل در میراث فرهنگی اصفهان را غیرمنطقی می‌داند و اظهار می‌کند: به عنوان مثال خانه‌های تاریخی و میراث اصفهان تخریب می‌شود و آسیب می‌بیند و هیچ اتفاقی نمی‌افتد. بعد از آن میراث فرهنگی می‌گوید قرار است خانه‌های تاریخی اصفهان مرمت شود در حالی‌که این مرمت بسیار کند انجام می‌شود. بعد از آن هم می‌بینیم مرمت نشده بلکه بازسازی انجام شده است. این مشکلات در همه حوزه‌های میراث فرهنگی دیده می‌شود.
معینی ادامه می‌دهد: در مورد اتفاقی که برای دیوارهای شاهدژ در مدیریت قبلی شهرداری افتاد همه شهرداری را مقصر می‌دانند در صورتی‌که 2 دکل مخابراتی دقیقاً وسط شاهدژ قرار گرفته است. دکل‌های دیگری هم در صفه قرار داد که منظر این کوه را خراب می‌کند و کافی است از مناطق مرکزی شهر به این کوه نگاه کنید تا متوجه شوید دکل‌ها از دور هم پیداست.
وی تصریح می‌کند: طبق مصوبه استانداری قبل، دکل‌هایی به این صورت که نیاز اورژانس، مخابرات، سپاه و نیروی انتظامی است باید روی یک دکل تجمیع شوند. حتی این دکل‌ها قابلیت این را هم دارند که روی قلل اطراف صفه قرار گیرند.
معینی به نکته جالب توجهی اشاره می‌کند و میافزاید: ساخت تلهکابین باعث شد تخریب شاهدژ که از سال‌ها قبل اتفاق افتاده، دیده شود. چرا که عکس‌های تلهکابین در دسترس بود و این سؤال پیش آمد که اداره کل میراث فرهنگی چرا زودتر برای مرمت بنای تاریخی شاهدژ اقدام نکرده است. حتی شهرداری با این که وظیفه‌ای ندارد قرار شد با نظارت میراث، مرمت این خانه تاریخی را به عهده بگیرد.
پیگیری حقوقی آسیب دیوارهای شاهدژ
مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: اخیراً برای توسعه صفه، برنامه‌ای اعلام نشده و اگر قرار باشد این اتفاق بیفتد از منظر میراث فرهنگی به آن نگاه خواهد شد. در مدیریت قبلی شهرداری، با اجرای خط دوم تلهکابین، شاهدژ آسیب دید و پایه‌های تلهکابین در دیوارهای شاهدژ قرار گرفت که خلاف مقررات بود.
«فریدون اللهیاری» ادامه می‌دهد: دوستداران اصفهان و علا‌قه‌مندان محیط‌زیست برای صفه نگران‌اند و هرگونه اقدام توسعه‌ای در این منطقه باید با رعایت کامل موارد محیط‌زیستی و میراث فرهنگی باشد که سیما و منظر هویت طبیعی شهر به هم نخورد.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان، این اداره، از سال 93 پیگیر مسائل حقوقی پرونده رسیدگی به شاهدژ بوده است و این پرونده هنوز باز است و با توجه به این که هزینه‌های سنگینی از بیت‌المال برای ساخت تلهکابین صرف شده به این سرعت نمی‌شود در زمینه این اتفاق تصمیم گرفت.
ساماندهی صفه نیازمند مدیریت واحد است
«علی معینی»، مدیرعامل شرکت توسعه مجتمع‌های سیاحتی ورزشی سپاهان وابسته به شهرداری اصفهان، معتقد است یکی از اشکالات این است که مدیریت صفه واحد نیست به همین دلیل رویکرد بسیاری در مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی در این منطقه متفاوت است. وی ادامه می‌دهد: مدیریت ورودی تلهکابین تا منطقه شاهدژ با شرکت توسعه مجتمع‌های سیاحتی ورزشی سپاهان وابسته به شهرداری اصفهان است، اما مدیریت پارک کوهستانی صفه با شهرداری منطقه 5 است که باید به مدیریت واحد بر این منطقه ورود کرد.
