عجله تاکسی‌های اینترنتی تمام شد

احمد میرخدایی- روزنامه‌نگار

یک هفته پیش، احمد اصانلو، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی در نشست خبری با اهالی رسانه، برای دومین‌بار به گزینه «عجله دارم» در تاکسی‌های اینترنتی انتقاد کرد و به تاکسی‌های اینترنتی آخرین اخطار را داد که سریع‌تر این گزینه را از روی پلتفرم خود حذف کنند؛ اخطاری که در کمتر از یک‌هفته کارگر افتاد و 2شرکت بزرگ تاکسی اینترنتی در کشور این گزینه را حذف کردند. البته شرکت‌ها در جریان حذف این گزینه، بیانیه‌هایی هم منتشر کردند که آنها را از گرانفروشی یا تلاش برای افزایش درآمد تبرئه و هدف از فعال‌سازی این گزینه را کمک به مسافران برای سریع‌تر گرفتن تاکسی عنوان کرده است.

دور زدن قیمت‌گذاری، ممنوع!
«این‌طوری که نمی‌شود هر طور دلمان خواست رفتار کنیم. اینجا قانون و مقررات خودش را دارد. با تمسک به این عناوین نمی‌توانند مازاد بر چیزی که حق‌شان است از مردم دریافت کنند. قطعا این آخرین اتمام‌حجت ماست. اگر حذف نکردند قطعا این پرونده‌ها رسیدگی و منتهی به صدور حکم می‌شود.» این آخرین هشدار رئیس سازمان تعزیرات حکومتی برای تاکسی‌های اینترنتی بود تا گزینه عجله دارم را حذف کنند. او گزینه «عجله دارم» در تاکسی‌های اینترنتی را مصداق گرانفروشی می‌دانست چراکه مسافر با انتخاب این گزینه، نه زودتر به مقصد رسانده می‌شود و نه امکانات اضافه‌تری می‌گیرد؛ فقط فرد باید مبلغ بیشتری پرداخت کند و به واسطه وجود این گزینه، معمولا متقاضی را دو، سه‌بار در انتظار می‌گذارند و نهایتا زمانی که گزینه عجله دارم انتخاب شد، سفر را با 20، 30درصد کرایه بالاتر قبول می‌کنند.
در واقع تاکسی‌های اینترنتی از گزینه عجله دارم استفاده کردند و با ظرافتی خاص، نظام قیمت‌گذاری که برای کل ناوگان حمل‌ونقلی کشور وجود دارد را دور زدند. گزینه عجله دارم حتی اگر در واقعيت با هدف کمک به مسافران عجول طراحی شده بود، قیمت‌گذاری را دور می‌زد.

فعالان حوزه استارت‌آپ چه می‌گویند؟
قیمت‌گذاری و ترفندهایی که برای عبور از چنبره قیمت‌گذاری استفاده می‌شود، مسئله بلندبالایی است که سال‌ها در اقتصاد ایران مورد بحث بوده است و گزینه «عجله دارم» نیز به‌نوعی در این موضوع دسته‌بندی می‌شود. رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان نظر جالبی در مورد ماجرای «عجله دارم» دارد و می‌گوید:  اصل اساسی این است که هرگونه قیمت‌گذاری دستوری و دخالت در بازار اشتباه است و تبعات بدی به‌دنبال دارد. افشین کلاهی در گفت‌وگو با همشهری می‌افزاید: بازار تعیین می‌کند که وجود گزینه «عجله دارم» در تاکسی اینترنتی درست بوده یا غلط و درنهایت استفاده از آن یا پرهیز از این گزینه یعنی استقبال از خدمت عرضه‌شده یا پس زدن آن، تعیین می‌کند که خوب بوده یا بد. کلاهی معتقد است: «دخالت در بازار و قیمت‌گذاری به‌ویژه در حوزه کسب‌وکارهای نو و استارت‌آپی، کیفیت خدمت و تنوع و سطح رفاهی را که آنها باید برای مشتریان فراهم کنند، کاهش می‌دهد و با کاهش انگیزه کارآفرینان، به دست‌اندازی برای رشد و نموی این کسب‌وکارها تبدیل می‌شود.» البته مخالفان هم می‌گویند که سازوکار بازار زمانی قابلیت اجرا و تنظیم بازار را دارد که با بازاری رقابتی مواجه باشیم و نه بازار تاکسی‌های اینترنتی که عملا در دست 2شرکت اصلی است.

مکث
عجله دارم از کجا آمد؟
شرکت‌های تاکسی اینترنتی هیچ‌وقت در ماجرای «عجله دارم» قبول تقصیر نکردند و همواره مدعی بودند که این گزینه با هدف ارائه خدمت به کاربرانی تعبیه شده که اولویت آنها نه هزینه سفر، بلکه سرعت در قبول سفر است. به تعبیر شرکت‌ها، گزینه عجله دارم باید از این منظر نگاه شود که اگر فردی مایل بود با افزایش قیمت، شانس قبول سفر از سوی رانندگان را افزایش دهد و زمان انتظار کمتری را صرف قبول درخواست خود کند؛ قادر خواهد بود با انتخاب این گزینه و پرداخت وجه بیشتر به خواسته خود برسد. البته ناگفته نماند که قبل از ظهور گزینه عجله دارم در پلتفرم تاکسی‌های اینترنتی، بخشی از مسافران این تاکسی‌ها از تأخیر در پذیرش سفر گلایه داشتند و در مقابل رانندگان نیز به‌صرفه نبودن برخی از سفرها را عامل نپذیرفتن آنها عنوان می‌کردند در نتیجه تاکسی‌های اینترنتی به ابتکاری دست زدند که هم مسافران عجول را خوشحال می‌کرد و هم رانندگان به پول بیشتری می‌رسیدند؛ غافل از اینکه «اینجا قانون و مقررات خودش را دارد و نمی‌شود هر طور دل‌مان خواست رفتار کنیم.»