پشتوانه‌های قانونی بیمه‌های عمر
بررسی جایگاه بیمه‌های عمر و زندگی در ایران در گفت‌وگو با مهرداد رضایی مدیرکل نظارت بر بیمه‌های زندگی سازمان بیمه مرکزی
بیمه عمر کمک می‌کند تا اقتصاد خانواده دچار تزلزل نشود و افراد وابسته به شخص متوفی یا حادثه‌دیده بتوانند درآمد معین و مشخصی برای ایام از کار افتادگی، بازنشستگی یا فوت نان‌آور خانواده داشته باشند. اما جایگاه بیمه عمر در ایران چیست و قانون در مورد بیمه‌های عمر و زندگی چه‌می‌گوید؟ مهرداد رضایی، مدیرکل نظارت بر بیمه‌های زندگی سازمان بیمه مرکزی در گفت‌وگو با همشهری درباره پشتوانه‌های قانونی بیمه‌های عمر و زندگی و همچنین خدماتی که شرکت‌های بیمه باید به متقاضیان بیمه‌های عمر ارائه دهند، صحبت کرده است.
قانون در مورد بیمه‌های عمر و زندگی چه می‌گوید؟
در قانون بیمه که مشتمل بر 36ماده بوده و در سال1316 به تصویب مجلس شورای ملی رسیده، 6ماده به‌صورت مستقیم به بیمه‌های زندگی تخصیص یافته است. در مواد مذکور به موضوعاتی ازجمله تعیین سرمایه بیمه‌نامه، رضایت کتبی بیمه‌شده یا ولی و قیم او، نحوه پرداخت خسارت، تعیین و نحوه تغییر ذی‌نفع بیمه‌نامه، انتقال وجه بیمه‌نامه، اثرات قانونی انتقال بیمه‌نامه و حق تقدم پرداخت حقوق و مطالبات ذینفعان بیمه‌های زندگی نسبت به ذینفعان سایر رشته‌های بیمه درصورت ورشکستگی بیمه‌گر پرداخته شده است. لازم به ذکر است طبق ماده60 قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری، اموال شرکت‌های بیمه تضمین حقوق و مطالبات بیمه‌گذاران، بیمه‌شدگان و صاحبان حقوق آنان است و درصورت انحلال یا ورشکستگی شرکت، ذینفعان مزبور نسبت به سایر بستانکاران حق‌تقدم دارند. همچنین طبق این ماده قانونی، ذینفعان بیمه عمر نسبت به سایر رشته‌های بیمه دارای حق‌تقدم هستند.
انواع متداول بیمه‌های عمر کدام است؟
ما انواع مختلف بیمه‌های زندگی ازجمله بیمه عمر زمانی، بیمه عمر زمانی با سرمایه نزولی (مانده بدهکار)، بیمه جامع یا بیمه عمر و سرمایه‌گذاری و بیمه‌های مستمری را داریم. امروزه بیمه عمر و سرمایه‌گذاری یکی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین رشته‌های بیمه‌ای در ایران و برخی کشورهای دنیاست. در این پوشش بیمه‌ای، بیمه‌نامه از 2بخش خطر فوت زمانی و بخش پس‌اندازی تشکیل می‌شود؛ بنابراین، یک بخش از حق بیمه پرداختی از سوی بیمه‌گذار بابت پوشش خطر فوت و هزینه‌های بیمه‌گری مصرف شده و بخش دیگر حق بیمه، پس‌انداز شده و با سود حاصل از سرمایه‌گذاری آن به نام «اندوخته ریاضی» بیمه‌نامه، تشکیل سرمایه می‌دهد. درصورتی‌که بیمه‌شده در مدت بیمه فوت کند، سرمایه خطر فوت به همراه اندوخته ریاضی بیمه‌نامه به ذی‌نفع پرداخت می‌شود و چنانچه بیمه‌شده تا پایان مدت بیمه‌نامه در حیات باشد اندوخته ریاضی بیمه‌نامه پرداخت خواهد شد. این نوع بیمه‌نامه دارای مزیت‌های بسیاری ازجمله انعطاف در انتخاب میزان حق بیمه و سرمایه بیمه‌نامه، برخورداری همزمان از مزایای بیمه‌ای و پس‌اندازی، امکان برداشت از اندوخته بیمه‌نامه و امکان دریافت وام از محل سرمایه تشکیل شده (اندوخته) بدون نیاز به ضامن و وثیقه است.
در مورد بیمه‌های مستمری هم توضیح می‌دهید؟
در بیمه‌های مستمری، تعهد بیمه‌گر پرداخت مستمری به ذی‌نفع است. این پوشش بیمه‌ای معمولا به 2صورت مستمری قطعی و مستمری به شرط حیات ارائه می‌شود. در مستمری قطعی مبلغ مستمری تا مدت مشخص‌شده در بیمه‌نامه و به شرط حیات بیمه‌شده پرداخت می‌شود؛ درصورتی‌که در مستمری به شرط حیات، مبلغ مستمری تا زمان حیات بیمه‌شده پرداخت می‌شود. معمولا افرادی که نمی‌خواهند در دوران پیری و ازکارافتادگی با مشکلات مالی مواجه شوند، متقاضی خرید بیمه‌های مستمری هستند.
اقبال به بیمه‌های عمر در ایران چقدر است؟
وضعیت فروش بیمه‌های زندگی در کشور نسبتا مطلوب ارزیابی می‌شود. براساس آخرین آمارهای موجود (8ماهه سال1402) حق بیمه تولیدی رشته بیمه زندگی رشد خوبی داشته است، اما به‌علت تورم و افزایش هزینه‌ها سهم خرید بیمه‌نامه به‌ویژه بیمه عمر در سبد اقتصاد خانوارها کوچک است.
چه برنامه‌هایی برای تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بیمه عمر دارید؟
در زمینه گسترش چتر بیمه‌ای برای آحاد جامعه ما 2برنامه مهم تأیید مجوزهای مربوط به طراحی محصولات ارزان‌قیمت برای اقشار کم‌درآمد و تأیید مجوزهای مربوط به طراحی محصولات نوین بیمه‌ای را در نظر گرفته‌ایم.
طبق قانون، وجوه پرداختی بابت بیمه عمر از معافیت مالیاتی برخوردار است. در این‌باره توضیح می‌دهید؟
حق بیمه در بیمه‌های عمر از مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش‌افزوده معاف است و سرمایه بیمه‌نامه هم از مالیات بر ارث معاف است.
وظایف بهترین شرکت‌های بیمه چیست؟
بهترین شرکت، شرکتی است که تمامی اطلاعات ضروری در مورد پوشش‌های بیمه، وظایف و تعهدات بیمه‌گر و بیمه‌گذار، میزان حق بیمه و نحوه پرداخت آن و نحوه ارائه خدمات بیمه‌ای را به‌گونه‌ای ارائه کند که مقایسه خدمات بیمه‌ای از منظر قیمت و شرایط و مدت برای متقاضی خدمات بیمه امکان‌پذیر باشد. همچنین، پیامدهای ناشی از اظهارات خلاف واقع یا کتمان حقیقت از روی عمد را به اطلاع متقاضی برساند. افزون بر آن، بیمه‌گذار را متوجه اهمیت مفاد اطلاعات بیمه‌نامه جهت حصول اطمینان از تناسب پوشش بیمه با نیاز خود کرده و تمهیدات لازم برای اعلام خسارت توسط بیمه‌گذار را ارزیابی کند و پرداخت خسارت در تمام نقاط جغرافیایی تحت پوشش بیمه‌نامه را فراهم آورد و اطلاع‌رسانی لازم را انجام دهد. علاوه بر اینها، در تمام مراکز صدور و پرداخت خسارت و پایگاه اطلاع‌رسانی خود درخصوص نحوه رسیدگی به خسارات اطلاع‌رسانی مناسب را انجام دهد.
