گفت‌وگو با سازنده بازی موبایلی «کودکان اربعین»
همه بازی‌های بزرگ دنیا پشتوانه مذهبی دارند
نیلوفر ذوالفقاری
اگر قبلاً تلفن همراه تنها وسیله‌ای برای برقراری تماس و ارسال پیام بود، حالا دیگر سال‌هاست که گوشی‌ها به مهم‌ترین وسیله شخصی همه ما تبدیل شده‌اند. کارکرد تلفن همراه دیگر از یک وسیله ارتباطی ساده خیلی فراتر رفته و در جنبه‌های مختلف زندگی ما، نقش مهمی پیدا کرده است. یکی از مهم‌ترین تأثیرات پیشرفت تکنولوژی در حوزه سرگرمی‌ها قابل مشاهده است. بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی روزبه‌روز محبوب‌تر می‌شوند و یکی از اصلی‌ترین مخاطبان این بازی‌ها، کودکان هستند. چند سالی است که هنرمندان و طراحان داخلی با تلاش برای ساخت بازی‌های ایرانی و اسلامی، محتوای فرهنگی مناسب و بومی در اختیار کودکان علاقه‌مند به بازی‌های موبایلی قرارمی دهند. حمید افسری، مدیر مؤسسه فرهنگی هنری مهاد است؛ مؤسسه‌ای دانش‌بنیان که در حوزه کودک و بازی‌های دیجیتال فعالیت می‌کند. او و همکارانش نسخه‌های متنوعی از بازی «کودکان اربعین» را طراحی و اجرا کرده‌اند و این بازی در مدتی کوتاه مخاطبان پرتعدادی پیدا کرده است. با افسری درباره ساخت بازی‌های مذهبی برای کودکان و بازی «کودکان اربعین» گفت‌وگو کرده‌ایم؛ گفت‌وگویی که در کشاکش حضور او و تیم سازنده این برنامه در پیاده‌روی اربعین صورت گرفت.
ایده ساخت بازی «کودکان اربعین» چطور شکل گرفت؟
مهاد هم بازی‌های فکری و موبایلی می‌سازد، هم ایده‌ها و طرح‌هایی برای موضوعات مناسبتی ارائه می‌دهد. بازی‌هایی مثل قصه‌های قرآنی و کودکان اربعین هم از همین دست هستند. بازی کودکان اربعین هم یکی از ایده‌ها برای ساخت یک بازی با حال و هوای کربلا و پیاده‌روی اربعین بود. حوزه تخصصی فعالیت ما، کودک و خانواده است. هر سال در ماه مبارک رمضان و ماه‌های محرم و صفر، در قالب یک نذر فرهنگی تولیداتی با این موضوعات در دستور کار داشته‌ایم. از سال 98که کرونا شروع شد و کودکان و خانواده‌هایشان نمی‌توانستند به پیاده‌روی اربعین بیایند، این ایده مطرح شد که چطور فضا و حال و هوای موکب‌ها و پیاده‌روی اربعین را به کودکان یادآوری کنیم. این بازی تا‌کنون بیش از 80هزار بار از طریق پلتفرم‌های ارائه بازی موبایلی، بارگیری و نصب شده است.
کمی بیشتر درباره‌اش توضیح می‌دهید؟
بازی «کودکان اربعین» یک مجموعه بازی با موضوع سفر پیاده‌روی اربعین برای کودکان 3تا 9سال است که کودک شما را با کاروان همراه می‌کند تا او را در قالب بازی‌های موکب‌داری، عبور از مرز، زیارت اماکن مقدس کربلا و... با خاطرات و حال و هوای این سفر آشنا کند.
تولیدات مشابهی هم برای کودکان داشته‌اید؟
بسیاری از بازی‌هایی که تیم ما طراحی کرده، حال و هوای مذهبی دارند. در کنار این بازی‌ها، اپلیکیشن قصه‌های قرآنی هم یکی دیگر از تولیدات مشابه است که به‌صورت بین‌المللی منتشر شده و در داخل کشور بیش از 400 هزار بار نصب شده و تعداد دفعات نصب آن در خارج از کشور، بیشتر از 100هزار بار است.
پروسه ساخت بازی چقدر زمان برد؟
حدود 2ماه قبل از اربعین حسینی، تیم سازنده و ایده‌پرداز برای طراحی یک بازی جدید دور هم جمع می‌شوند تا بدانیم چه کاری می‌توان در این حوزه انجام داد، کدام مباحث تربیتی و روانشناسی باید درنظر گرفته شود و بازی قرار است برای چه گروه سنی ساخته شود. با آماده شدن مقدمات، پیاده‌سازی و اجرای بازی شروع می‌شود. در سال‌های اخیر، هربار نسخه‌ای جدید از بازی «کودکان اربعین» ارائه می‌شود. تولید محتوا، تصویرسازی، گرافیک و فعالیت‌های فنی تا انتشار محصول حدود 1سال زمان برده است.
ویژگی‌های بازی «کودکان اربعین» چیست؟
بعضی از بچه‌ها قبلاً در پیاده‌روی اربعین شرکت کرده‌اند. مهم‌ترین ویژگی این بازی این است که صداها، موسیقی، خدماتی که در موکب‌ها ارائه می‌شود، شرایط مسیر پیاده‌روی و اوضاع نجف و کربلا به خوبی بازسازی شده و می‌توانند خاطرات آنها را زنده کند. بعضی از بچه‌ها هم هرگز در این پیاده‌روی شرکت نکرده‌اند و با این بازی، با حال و هوای این رویداد آشنا می‌شوند. آنها یاد می‌گیرند که موکب، عمود و بقیه کلیدواژه‌های این رویداد چه معنایی دارد. محتوا و آموزش‌ها هم برایشان جذاب است. به این ترتیب چه برای آنها که خاطره سفر به کربلا دارند و چه برای آنها که تا به حال به این سفر نرفته‌اند، این بازی فرصتی برای انس گرفتن با اربعین حسینی است. بازی فضای مهیجی دارد که کودکان را به ماجراجویی تشویق می‌کند و باعث می‌شود ادامه دادن مراحل آن برایشان جذابیت داشته باشد.
طبیعی است که هر تولید فرهنگی برای خودش ملاحظات و زیر و بم‌هایی دارد. برای ساخت یک بازی با محتوای مذهبی، چه ملاحظاتی باید درنظر گرفته شود؟
مهم‌ترین نکته در ساخت بازی‌های مذهبی این است که باید دقت داشته باشیم منابع داده‌ها باید کاملاً عینی و اثبات‌شده باشند. مرحله پژوهش به دقت انجام و به فرهنگ‌ها و حساسیت‌های اعتقادی احترام گذاشته شود. اگر این مرحله با دقت انجام نشود داده‌ها برای طراحی بازی مناسب نخواهند بود. از طرف دیگر باید بسیار دقت کنیم که بزرگنمایی، دروغ و بی‌حرمتی به اعتقادات قومیت‌های مختلف در بازی وجود نداشته باشد. بنابراین پژوهش و مطالعات ابتدایی قبل از شروع ساخت بازی اهمیت زیادی دارد.
با توجه به تعدد سرگرمی‌های امروزی، به‌نظر شما چطور می‌توان کودکان را به چنین بازی‌هایی جذب و علاقه‌مند کرد؟
بعد از تجربه 10ساله در تولید بازی با موضوعات مذهبی برای کودکان، فکر می‌کنم بیشتر بازی‌های بزرگ دنیا پشتوانه مباحث تربیتی و مذهبی را دارند. شاید این موضوع به وضوح دیده نشود و حتی این بازی‌ها را در دسته بازی‌های آموزشی یا مذهبی جا ندهیم، اما محتوایی که در این بازی‌ها ارائه می‌شود کاملاً بر رفتار و اعتقادات کودک تأثیر می‌گذارد. به‌نظرم برای اینکه در جلب توجه کودکان موفق باشیم، ساخت بازی با موضوعات فرهنگی و مذهبی باید تحت‌تأثیر فضاهای هنری و بازی‌سازی قرار بگیرد، پیام‌های بازی باید در چند لایه، از تصویرسازی و گرافیک گرفته تا صداگذاری و موسیقی گنجانده شوند. اگر از 2 عنصر جذابیت تصویری و طراحی مناسب استفاده کنیم، می‌توانیم به موضوعات مختلفی در بازی بپردازیم و موفق باشیم. بعضی موضوعات مذهبی مانند اربعین در ذات خود این جذابیت محتوایی را دارند و مرحله طراحی بازی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
چه بازخوردی از مخاطبان بازی دریافت کردید؟
مادران زیادی مخاطب بازی‌های ما هستند، آنها بسیار برای تربیت فرزندان خود دغدغه‌مند هستند و فضای مجازی را رصد می‌کنند. آنها دوست دارند در کنار بازی‌های خارجی، بازی‌های ایرانی و مذهبی هم در سبد فرهنگی خانواده خود داشته باشند. بازی کودکان اربعین خوشبختانه توانسته با جذابیت‌های طراحی وفضای شور و اشتیاقی که در این مناسبت وجود دارد، برای کودکان زیر 8سال جذاب باشد. آنها در بخش مسابقات و آزمون‌ها شرکت می‌کنند و خاطره اربعین در ذهن‌شان شکل می‌گیرد. این استقبال نشان می‌دهد می‌توان با هزینه‌ای محدود، بازی‌هایی تولید کرد که مخاطب به خوبی با آنها ارتباط برقرار کند.
