سودای تک پوشی

 رویا خیری| اردبیل- خبرنگار:

 طراحی دوخت یکی از رشته‌های هنری است که به دلیل تنوع بیشتر لباس بانوان، در بین این قشر بیشتر مورد توجه است. تیترهای ابتدایی‌ترین کتاب طراحان لباس هم نشان می‌دهد که چرا این رشته به وجود آمده است. طراحی لباس هم اکنون به صنعتی پردرآمد در دنیا تبدیل شده و غفلت از این حوزه باعث ضررهای اقتصادی و فرهنگی زیادی می‌شود. با «لیلا جعفرزاده» کارشناس و مدرس طراحی دوخت در هنرستان‌های اردبیل به گفت و گو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید. 


در طراحی لباس برای یک منطقه چه عواملی در نظر گرفته می‌شود؟ 

طراحی لباس موفق متاثر از عوامل اقتصادی، فرهنگی، سن و جنسی که لباس عرضه می‌شود، جایگاه طبقه اجتماعی، گروه‌های قومی و روحیه افراد است.  لباس و پوشاک صرفنظر از کارکرد آن به عنوان محافظت از بدن در برابر عوامل جوی، از وجهی فرهنگی هم برخوردار است. این پدیده فرهنگی متناسب با فرهنگ اقوام و ملل در هر نقطه از جهان به شکلی متفاوت نمود پیدا می‌کند و نمودی از ظهور هنر در یک محصول است، به نحوی که لباس را می‌توان محصولی فرهنگی و هنری قلمداد کرد. اکنون برخی از موزه‌های معتبر دنیا با اختصاص بخشی مستقل، لباس را نیز چون دیگر آثار هنری، از منظر هنری می‌نگرند و همه اینها نشان از اهمیت لباس و طراحی مد برای پوشش مردم یک منطقه است. 

گرایش به مد در بین بانوان اردبیلی چگونه است؟ 

البته باید توجه کرد در اردبیل طراحی برای تولید انبوه و عرضه در بازار چندان وجود ندارد و تولیدی‌های کلانی در این زمینه فعالیت نمی‌کنند. در اردبیل بانوان تمایل به تک بودن دارند و استفاده از مدها و پارچه‌های تکراری در لباس‌شان را نمی‌پسندند و این گرایش به غیرتکراری بودن گاه به حدی است که حتی لباس خودشان را هم که با هزینه زیاد تهیه کرده‌اند، دوست ندارند که چندین بار بپوشند. می‌توانم بگویم اردبیلی‌ها برای انتخاب مد لباس بسیار مشکل پسند هستند و این از پوشش آن‌ها مشخص است؛ بیشتر میهمانان و مسافران به این نکته اذعان می‌کنند. 

به نظر شما آیا این می‌تواند دلیل گرایش بانوان به استفاده از لباس‌های سفارشی به جای بازاری باشد؟ 

با این که عده قلیلی هستند که به دلیل مناسب ندانستن لباس‌های بازاری به خیاطی مراجعه می‌کنند تا لباسی با پوشش مورد دلخواه خود تهیه کنند، اما یکی از دلایل اصلی رواج لباس سفارشی همین تمایل به تک بودن است. اکثر آن‌هایی که به خیاطی مراجعه می‌کنند می‌خواهند مدل و پارچه لباس‌شان تک باشد، به همین دلیل به احتمال تکراری بودن بازاری‌ها از خرید اجتناب می‌کنند. جالب است بدانید اردبیل جزو معدود شهرهای کشور است که پارچه‌فروشان آن به دلیل تمایل به تک بودن مشتریان، بهترین پارچه‌ها و طرح‌ها را در ویترین و در معرض دید عموم قرار نمی‌دهند، بلکه آن‌ها را به عنوان پارچه‌های زیرمیزی که کمتر کسی دیده، با قیمت بالا می‌فروشند و خریداران با امنیت خاطر از غیرتکراری بودن آن‌ها با رضایتمندی اقدام به خرید می‌کنند. 

چه نوع پارچه‌هایی در بین بانوان اردبیل مشتری بیشتری دارد؟ 

اغلب بانوان پارچه‌های کارشده، سنگ دوزی شده و گرانقیمت را ترجیح می‌دهند و حتی برخی‌ها نیز برای تک شدن، به طور سفارشی پارچه را برای سنگ‌دوزی سفارش می‌دهند. البته در کنار این‌ها دلایل اقتصادی را نیز در نظر می‌گیرند، چون لباس‌های سفارشی در مقایسه با لباس‌های حاضری در بازار کیفیتی بسیار بالایی و قیمت کمتری دارند. 

مشتریان لباس سفارشی در طراحی لباس‌شان، بیشتر چه چیزی را مورد توجه قرار می‌دهند؟ 

برخی  بانوان اردبیل   خودشان طراحی‌های بی‌نظیری انجام می‌دهند و می‌توانم بگویم فراتر از ژورنال‌های لباس، مدل‌هایی طراحی می‌کنند که از همه لحاظ رنگ، نوع پارچه و فیزیک بدنی را مورد توجه قرار می‌دهند و اینها هر چند خوشحال‌کننده است، اما خلاء ژورنال‌های مدل سنتی به شدت احساس می‌شود، چراکه در نبود چنین ژورنالی بیشتر مدل‌ها از ژورنال‌های خارجی الگو گرفته می‌شود که این در طراحی لباس به هیچ وجه رضایت بخش نیست و حفظ اصالت فرهنگی لباس امتیاز ویژه‌ای است که نباید از آن چشم پوشید. 

به نظر شما چرا طراحی لباس بانوان به خصوص بانوان اردبیل از مدل‌های سنتی دور شده است؟ 

واقعیت این است که طراحی که مدل‌های سنتی لباس را با مدل‌های مدرن تلفیق کند، وجود ندارد. در این زمینه وقتی طرح می‌تواند موفق باشد که به صورت ماهرانه و حرفه‌ای ترکیب شده باشد و پوشش و اعتقادات مذهبی را در کنار سلیقه نسل جوان امروز مورد توجه قرار دهد. به عنوان مثال به نظر من تلفیق‌هایی که پارچه‌های دارای طرح سنتی را در مدل امروز طراحی کند یا برعکس پارچه‌های امروزی را در مدل‌های سنتی طراحی کند، برای مشتریان جذاب خواهد بود، اما کمتر شاهد ارائه چنین مدل‌های به بازار هستیم و اگر نتوانیم این خلاء را پر کنیم، در زمینه فرهنگی بازار را به خارجی‌ها می‌بازیم. 

اگر عوامل اجتماعی و اقتصادی دیگر را در نظر بگیریم، از این دیدگا ه چگونه سلیقه پوششی بانوان اردبیل توجیه می‌شود؟ 

شاید این مساله ریشه فرهنگی داشته باشد، اما در کنار خوش‌پوشی و اهمیت به طراحی لباس برخی مصرف گرایی‌ها در سایر زمینه‌ها هم مشاهده می‌شود که می‌توان با فرهنگسازی آن‌ها را مدیریت کرد. 


حفظ اصالت پوشش

لیلا جعفرزاده، مدرس طراحی دوخت: با مراجعه به کتب موجود در زمینه پوشش می‌توان مدعی شد که یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های تغییرپذیر و تغییرساز در جهان پوشاک است. در این بین پوشش زنان دستخوش تغییرات بسیار بیشتری نسبت به مردان شده است. هر روز مدل‌ها و طرح‌هایی برای زنان به بازار عرضه می‌شود که فرهنگ‌سازی برای حفظ اصالت پوشش منطقه و جلوگیری از مصرف‌گرایی غربی ضروری است.