روایتی از کتابخانه‌های بزرگان پایتخت
فاطمه حسن‌پور-مدیر مجتمع فرهنگی و هنری نور
تهران میزبان کتابخانه‌های کوچک و بزرگی است که در محله‌ها و کوچه‌پسکوچه‌هایش میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی است. کتابخانه‌ها، محلی امن و آرامش‌بخش برای خلوت‌کردن با مهربان‌ترین یار هستند. بیراه نیست که بگوییم بعد از مساجد و اماکن مذهبی، کتابخانه‌ها نیز از ارزش معنوی درخوری برخوردار هستند و حرمت و جایگاهی ویژه دارند. این ویژگی نه منحصر به دوران ما که در طول تاریخ، کتابخانه‌ها از چنین ویژگی ممتازی برخوردار بوده‌اند.
ساخت و راه‌اندازی کتابخانه، تجهیز و توسعه آن در کنار اهدای کتاب از نیک‌ترین عمل‌هایی است که مردمان یک شهر می‌توانند انجام دهند. برای همین است که در فهرست موقوفات پایتخت، کتاب و کتابخانه‌ها جایگاهی متفاوت دارند.
نوشتن درباره اهمیت کتاب و کتابخانه و بررسی وجوه مختلف آن به‌خودی خود نیازمند فرصتی طولانی است که در این متن مجالی برای آن نیست. اینها را گفتم تا به این مهم برسم که کتابخانه با جایگاه رفیعش اگر هدیه یا وقف انسان بزرگ و اندیشمندی باشد، صدچندان ارزشمندتر خواهد بود. فهرست کتابخانه‌های پایتخت را که مرور کنیم به نام‌های آشنایی برمی‌خوریم؛ کتابخانه‌هایی که برای شهروندان شهر وقف‌شده‌اند و جزو ماندگارترین و ارزشمندترین موقوفات به‌حساب می‌آیند.
کتابخانه علامه جعفری، کتابخانه آیت‌الله طالقانی، کتابخانه دکتر جعفر شهیدی، کتابخانه استاد احمد فردید، کتابخانه استاد مجتبی مینوی، کتابخانه استاد مرتضی مطهری، کتابخانه جلال‌آل احمد، کتابخانه آیت‌الله توسلی، کتابخانه آیت‌الله جمارانی، کتابخانه حاج‌یدالله آشتیانی، کتابخانه دکتر شریعتی، کتابخانه دکتر معتمد‌نژاد، کتابخانه دکتر حسابی و... کتابخانه‌هایی هستند که روزگاری کاشانه و ماوای این اندیشمندان و بزرگ‌مردان بوده‌اند. با مشاهده این کتابخانه‌ها در جای‌جای آن رد نگاه جست‌و‌جوگر این مردان بزرگ را می‌بینیم. اکثر این کتابخانه‌ها برای خود موزه‌ای ارزشمند محسوب می‌شوند.
برای نمونه، وقتی وارد محیط کتابخانه علامه محمدتقی جعفری می‌شوید، وسایل زندگی این اندیشمند و کتاب‌هایش را هم می‌بینید. فضا، فضای خاصی است. در حقیقت فضا روایتگر سبک زندگی این بزرگ‌مردان است. نکته دیگر که بسیار اهمیت دارد گنجینه ارزشمندی است که این مردان به مردم شهر بخشیده‌اند. کتاب‌های ارزشمندی در اکثر این کتابخانه‌ها وجود دارد که حاصل رنج و تلاش آنهاست؛ گنجینه‌ای کم‌نظیر از نسخه‌های خطی و کتاب‌های کمیاب و نایاب و چه نیک هدیه‌ای این بزرگ‌مردان برای تهرانی‌ها برجای گذاشته‌اند.
این روزها شاید وقف یک خانه برای تبدیل‌‌شدن به کتابخانه سخت و پرهزینه باشد، ولی نباید فراموش کنیم که هنوز هم مردان و زنان بزرگی وجود دارند که بخش مهمی از کتابخانه شخصی‌شان را که حاصل سال‌ها زحمت و تلاش‌شان بوده با همه ارزش مادی‌اش به کتابخانه‌های شهر هدیه می‌دهند و یا وقف می‌کنند؛ سنت نیکی که تنها از نیت نیک نیک‌اندیشان برمی‌آید. بیندیشیم و دنباله‌رو باشیم.
