کوچ مزاحمان از بازار تهران

لیلا شریف-روزنامه‌نگار

آتش در بازار تهران یکی از هراس‌های اهالی پایتخت است و هر بار که دود سیاهی در حوالی جنوب تهران رویت می‌شود، چشم‌ها رد دود را می‌زند تا مبادا آتش به جان بازار و انبارهای زیرزمینی‌اش افتاده باشد. این نگرانی ناشی از تجربه‌های تلخ آتش‌سوزی در بازار است؛ چراکه همین چند‌ ماه پیش -‌16خرداد- چنان آتشی در انبار چسب و حلال‌های کفاشی بازار سیدولی شعله‌ور شد که تا چند روز نفس‌ها را در سینه حبس کرده بود. سرانجام نیروهای آتش‌نشانی پس از 54ساعت کار بی‌وقفه توانستند بلا را از سر شهر تهران دور کنند.
همزمان با این آتش‌سوزی، معاون نظارت در سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌ای رسمی به نهادهای مربوطه خواستار سرعت بخشیدن به «ایمن‌سازی و رفع خطر» از بازار بزرگ تهران شد.
رفع خطر از بازار تهران بخشی از یک طرح کلی یعنی ساماندهی مشاغل مزاحم و ناایمن است تا از این طریق بند20 ماده55 قانون شهرداری‌ها به‌درستی اجرا شود. طبق این بند مصادیق مشاغل مزاحم در آیین‌نامه ساماندهی مشاغل و اصناف مزاحم شهری مصوب1396/7/30 هیأت وزیران به‌دلیل آلودگی و مزاحمت‌ و سروصدای زیاد و شرایط ناایمن نمی‌توانند در محدوده شهر فعالیت کنند.
تا‌کنون بخشی از اصناف مانند فروشندگان چوب، آهنگران، مبل‌سازان و... به شهرک‌های اطراف تهران مانند خاوران، شادآباد و... منتقل شده‌اند، اما هنوز بخش اعظمی از مشاغل مزاحم و ناایمن حاضر در محدوده بازار و مناطق اطراف آن نیازمند جابه‌جایی هستند. واحدهای صنفی حوزه چرم و کفش دست‌دوز با توجه به مواداولیه اشتعال‌زا در اولویت جابه‌جایی قراردارند و در گام بعدی قرار است نوبت به اصناف تولید پوشاک، طلاسازها، تولیدکنندگان جوراب، کشباف و تفت‌دهندگان آجیل برسد.

  پیشنهاد نقل‌مکان انبارها به شهرآفتاب

مهدی چمران، رئیس شورای شهر: در رابطه با جابه‌جایی و ساماندهی مشاغل خطرآفرین، رایزنی و هماهنگی‌هایی با دادستانی داشته‌ایم تا بحث ایمنی مورد توجه قرار بگیرد. برای افزایش ایمنی شهر، ابتدا بحث ساختمان‌های ناایمن مورد توجه قرار گرفت و به ساختمان‌های پرخطر اخطار داده شد که خوشبختانه برخی از این ساختمان‌ها ایمن شدند.  در مورد انبارها نیز اقدامات مهمی را آغاز کرده‌ایم؛ چراکه انبارها نباید در شهر و بازار حضور داشته باشند؛ این انبارها باید به خارج از شهر منتقل شوند. در حال حاضر برخی از مسئولان اصناف پارچه‌فروش‌ها یا تولید‌کنندگان پوشاک پیشنهاد داده‌اند که تولیدی‌ها و انبارهایشان را به اطراف شهر آفتاب منتقل کنند و در داخل شهر تنها به بحث فروش بپردازند. ما از این درخواست استقبال کردیم و با آنها همکاری خواهیم کرد. درباره انبارهای ناایمن با دادستانی هماهنگ کرده‌ایم؛ چراکه بسیاری از این انبارها مانند تیمچه حاجب‌الدوله به هیچ‌وجه ایمن نیستند و اگر آتش‌سوزی اتفاق بیفتد، ایمنی شهر زیرسؤال خواهد رفت؛ بنابراین شکی نیست که این انبارهای ناایمن باید ساماندهی شوند چراکه بسیار خطرناک هستند.


 کدام اصناف از تهران خارج خواهند شد؟

سعید بیگی، مدیرعامل شرکت ساماندهی مشاغل تهران: شرکت ساماندهی براساس بند20 ماده55 قانون شهرداری، ناظر بر جلوگیری و ممانعت از ایجاد مزاحمت‌های شغلی است. این مزاحمت‌‌ها چند دسته دارد و می‌تواند شامل آلودگی صوتی، محیط‌زیست و... باشد. قانون چند تکلیف برای شهرداری مشخص کرده است. براساس تکلیف اول شهرداری باید با تکیه بر تمهیدات مشخص، مزاحمت برخی مشاغل را رفع و رجوع کند. اگر در مواردی به تمهیدات ابلاغی توجهی نشود و امکان فعالیت واحد صنفی بدون ایجاد مزاحمت وجود نداشته باشد، رأی تعطیلی مغازه را صادر خواهیم کرد.
25رسته براساس آخرین ابلاغ وزارت کشور مشمول خروج از شهرها هستند. این مصوبه در تمام کشور مورد توجه قرار گرفته است و در برخی از مناطق تهران مانند مناطق 11 و 12 رسته‌های شغلی داریم که جزو آن 25رسته شغلی مزاحم قرار نمی‌گیرند، اما به‌دلیل قرار گرفتن در محله‌هایی با تراکم بالای واحدهای صنفی، تبعات ترافیکی و ایمنی ایجاد شده است؛ بر همین اساس تصمیم گرفته شد که این واحدهای صنفی از محله‌ها خارج شوند و به اطراف شهر یا مناطق دیگر بروند؛ به‌عنوان مثال صنف کفاشان دست‌دوز، تولید‌کنندگان پوشاک، کشباف، تفت آجیل و طلاسازها باید جابه‌جا شوند.
در گذشته اصناف بسیاری مانند چوب‌فروش‌های پل چوبی، آهنگران، مبل‌سازها و... به شهرک‌های صنفی اطراف تهران منتقل شدند، اما چون فرایند انتقال یک فرایند طولانی و مذاکره‌محور است باید الزامات تمام ذی‌نفع‌ها بررسی شود؛ به همین دلیل ممکن است که یک فرایند انتقال چند سال طول بکشد. ایجاد مشوق‌ها و تعیین زمین در حال پیگیری است و امیدواریم در آینده به نتیجه برسد. اولویت ما مربوط به صنف کفاشان دست‌دوز است. این صنف نزدیک به 1500واحد فعال در بازار دارد و متأسفانه به‌دلیل استفاده از مواد شیمیایی و چسب، حوادثی را به بازار تحمیل می‌کنند. برای تسهیل این کار یکی از شهرک‌های صنعتی اطراف تهران را درنظر گرفته‌ایم. مشکلاتی در رابطه با قوانین واگذاری زمین داشتیم و طی مکاتباتی که شهردار تهران با وزیر صمت انجام دادند، ‌برخی از این الزامات و محدودیت‌ها برای صنف کفاشان دست‌دوز برداشته شد تا بتوانند تسهیلات بلندمدت‌ را در اختیار این صنف قرار دهند. در مرحله بعد تولیدکنندگان پوشاک در اولویت هستند؛ به‌دلیل اینکه بازار تهران به‌دلیل نزدیکی به محل عرضه و توزیع کالا همواره مورد استقبال تولیدکننده بوده، اما فضای بازار ظرفیت حضور این حجم از تولیدکنندگان را ندارد. این صنف نزدیک به 30هزار عضو دارد و برنامه ما این است که بخش تولید این اصناف را از بازار جابه‌جا کنیم. خوشبختانه اصناف تولیدکننده پوشاک نیز از این کار استقبال می‌کنند. امیدواریم با پیگیری‌های انجام‌شده مانع ادامه تبدیل خانه‌های قدیمی به انبارها شویم و بار ترافیکی بازار را کاهش دهیم.
سومین مورد کارگاه‌های طلاسازی است؛ به‌دلیل اینکه از مواد شیمیایی در آبکاری استفاده می‌شود. دسته چهارم مربوط به تولیدکنندگان کشباف و جوراب است و صنف تفت‌دهندگان آجیل به‌دلیل استفاده از گاز و بوی نامطبوعی که ایجاد می‌شود، در اولویت‌های بعدی جا‌به‌جایی قرار دارد. البته بخش اندکی از صنف تفت‌دهندگان آجیل در بازار باقی مانده‌اند. با تفاهمنامه‌ای که اواسط سال گذشته با شرکت شهرک‌های صنعتی نوشتیم، قرار شد که 35درصد ظرفیت شهرک‌های صنعتی برای این موضوع مورد توجه قرار بگیرد. پیگیری‌ها در حال انجام است و تفاهمنامه چهارجانبه بین شهرداری، شهرک‌های صنعتی، اتاق اصناف و اتحادیه نوشته‌ایم. اولویت ما در مناطق 11 و 12 است، اما در خلازیر منطقه19 و همچنین منطقه4 نیز مشکلاتی داریم. این مناطق هم در مراحل بعدی پیگیری خواهند شد.


 60هزار واحد صنفی فعال در بازار زیر ذره‌بین شهرداری منطقه

وحیدرضا انارکی‌محمدی، شهردار منطقه12: آنچه در بازار به‌عنوان مشاغل مزاحم و ناایمن تعریف می‌شود، مربوط به بخش تولید است؛ چراکه تولید منجر به انبارداری می‌شود و از سوی دیگر حمل‌ونقل در فضای فرسوده بازار و مسیرهای منتهی به تولیدی‌ها، مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند. مشاغل مربوط به سنگبری، گچ، آهک و آهن‌آلات در گذشته و بخش زیادی از مشاغل مرتبط با مواد شیمیایی نیز از محدوده بازار خارج شده‌اند؛ با وجود این برخی از مشاغل صنفی به‌صورت غیرقانونی به فعالیت خود ادامه داده‌اند و طبق مواد قانونی با آنها برخورد خواهد شد. در حال حاضر بخشی از واحدهای صنفی صنایع چرم و وابسته به آن به شهرک چهاردانگه رفته‌اند و درصورت تحویل دادن فاز دوم و سوم، باقی صنف‌ هم جا به‌جا خواهند شد. صنف کشباف و صنایع وابسته نیز به‌دلیل استفاده از مواد اشتعال‌زا و شیوه تولید، داوطلب این جابه‌جایی هستند و در برنامه‌های آتی این صنف جابه‌جا خواهند شد. نزدیک به 60 هزار واحد صنفی فعال در بازار داریم. براساس آیین‌نامه ساماندهی مشاغل و اصناف مزاحم شهری، با تمام اصناف مورد اشاره قانون برای ساماندهی، ایمنی ساختمان‌ها و فعالیت‌هایشان، جلسات مستمری داریم. ما تا‌کنون با اتحادیه‌های تولید پارچه، چرم، جوراب، سبد، طلا و... جلسه داشته‌ایم. دولت و شرکت ساماندهی نیز کمک خواهند کرد تا این جابه‌جایی ممکن شود. بدون شک مقاومت‌هایی از سوی اصناف وجود دارد؛ چراکه فاصله گرفتن انبار تولید از مغازه برای این مشاغل کمی سخت است و توجه ندارند که این موضوع می‌تواند برای دیگران خطرساز باشد که در این شرایط قانون میانداری خواهد کرد.
ناگفته نماند که شهرداری منطقه علاوه بر جابه‌جایی مشاغل مزاحم به موضوع ایمن‌سازی‌ این اصناف در شرایط فعلی نیز توجه دارد. امسال موفق شدیم 16 تا 17 سرا در بازار را که هر کدام دارای چندین واحد صنفی تجاری و تولیدی هستند، ‌برای فعالیت‌های ایمن‌سازی و آتش‌نشانی مجاب کنیم.

  تهران، نیازمند بازنگری جدی در مسئله ایمنی است

سوده نجفی، عضو هیأت‌رئیسه شورای اسلامی شهر تهران: کسب‌وکارهای مختلفی در شهر تهران فعال هستند که بخشی از این فعالیت‌ها یا ایمنی را رعایت نمی‌کنند و خود مشکل ایمنی دارند یا در محلی حضور دارند که آن محل دارای خطر است؛ به همین دلیل ما در طول سال‌ها شاهد حوادثی همچون آتش‌سوزی این مغازه‌ها در سطح شهر هستیم.
برابر با بند 20ماده 55قانون شهرداری‌ها، اختیاراتی به مدیریت شهری داده شده که می‌تواند با استناد به این قانون برخوردهای لازم را داشته باشد، اما این موضوع نیازمند حل منطقی بر مبنای مطالعات و بررسی‌های لازم است تا درصورت امکان برخی از این مشاغل خطرآفرین یا انبارهای آنها به خارج از شهر منتقل شوند. لازم به ذکر است که برخی از این مغازه‌ها شناسایی شده و به آنها اخطارهای لازم داده شده است. قطعا فعالیت این مشاغل در شهر تهران بدون حادثه و خطر نبوده و نیست. ما در سال‌های گذشته شاهد آن بودیم که همین مشاغل حوادث و خطراتی برای شهر داشتند. شرکت ساماندهی مشاغل با همکاری سازمان آتش‌نشانی و سازمان پیشگیری و مدیریت بحران باید درخصوص این مشاغل بررسی‌ها و مطالعاتی را در دستور کار داشته باشد. در برنامه چهارم توسعه شهر تهران نیز برخی احکام پیرامون این موضوع درنظر گرفته شده است. این موضوع مربوط به کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر است و در کمیته ایمنی پیگیری می‌شود. آنچه امروز شهر تهران در همه بخش‌ها به آن نیاز دارد، موضوع بازنگری جدی مسئله ایمنی در همه ابعاد مدیریت شهری است. متأسفانه این مسئله در همه بخش‌ها ملموس است.





مکث
پیگیری ماده 55 قانون شهرداری‌ها در کمیسیون بند 20
ماده 55 قانون شهرداری‌ها مربوط به وظایف شهرداری است و بند 20این ماده قانونی اختصاص به مشاغل مزاحم دارد؛ مشاغلی که به واسطه فعالیت‌شان مزاحمت‌هایی برای شهروندان دارند یا خلاف اصول بهداشتی در شهر هستند. بنابراین شهرداری طبق این ماده قانونی وظیفه دارد تا از ایجاد و تأسیس اماکنی که به‌نحوی موجب بروز مزاحمت برای ساکنان یا مخالف اصول بهداشت در شهرهاست، جلوگیری کند. همچنین طبق این قانون شهرداری مکلف شده تا کارخانه‌ها، کارگاه‌ها، گاراژها و... را که فعالیت‌شان باعث آلودگی هوا و صوتی می‌شود و با مسائل زیست‌محیطی (تجمع حشرات و جانوران موذی و...) همراه است، تعطیل یا به خارج شهر منتقل کند.

اخطار به صاحبان مشاغل مزاحم
شهرداری در مورد تعطیل و تخریب و انتقال مشاغل مزاحم به خارج از شهر مکلف است علاوه بر اخطار به مالکان و نمایندگان صنوف و... مهلتی هم بابت اصلاح فرایند مشاغل در راستای رفع مزاحمت‌ها بدهد. اگر صاحب ملک به‌نظر شهرداری معترض باشد باید ظرف 10روز اعتراض خود را به کمیسیونی با عنوان کمیسیون بند 20ماده 55قانون شهرداری‌ها (3نفر از طرف شورای اسلامی شهر انتخاب می‌شوند) ارائه دهد. رأی این کمیسیون قطعی و لازم الاجراست و هر گاه رأی کمیسیون مبنی بر تأیید نظر شهرداری باشد یا صاحب صنف و... در موعد مقرر اعتراض نکرده باشد یا اقدامات لازم در مهلت تعیین شده صورت نگرفته باشد، شهرداری می‌تواند به ماموریت خود عمل کند.

راه ارتباطی با نمایندگان
مردم برای ارتباط با نمایندگان شورای اسلامی شهر در مجامع و حوزه‌های اجرایی و اداری کشور برای ارائه نظرات و پیشنهادهای خود می‌توانند با واحد ارتباط مردمی شورای شهر تهران در فضای مجازی از طریق شماره تلفن 09915104000در بستر پیام‌رسان‌های داخلی پیام ارسال کنند.

شعب کمیسیون بند 20
درحال حاضر کمیسیون بند 20دارای 2 شعبه است و دبیرخانه آن در محل ساختمان شماره 2شورای شهر تهران قرار دارد. اعضای پارلمان شهری که در این کمیسیون حضور دارند عبارتند از:
شعبه اول کمیسیون: جعفر بندی شربیانی، سوده نجفی و حبیب کاشانی
شعبه دوم کمیسیون: نرگس معدنی‌پور، محمد آخوندی و مهدی اقراریان

  برخی از مشاغل مزاحم
  مراکز ساخت مواد محترقه
  اصطبل چهارپایان و مراکز دامداری
  کوره‌های آجر، گچ و آهک‌پزی
  کارخانه‌های آلاینده