ته‌دیگ؛ مزه ایرانی شهرت جهانی

جواد نصرتی

یک روزی، یک نفر به‌عنوان نخستین ایرانی، وقت پختن برنج، ته دیگ را کشف یا تولید کرده است؛ اگر می‌شد به آن روز برگردیم، ‌احتمالا دست‌بوس این هموطن می‌شدیم که این غذای خوشمزه را به ما ایرانی‌ها، و حالا به مردم سراسر دنیا، هدیه داده است.
ته‌دیگ، که سال‌های سال است با اشتیاق فراوان دور سفره‌های ایرانی دست به‌دست می‌شود، در سال‌های اخیر، به لطف ایرانی‌هایی که به خارج مهاجرت کرده‌اند و وبلاگ‌نویس‌هایی که از فرهنگ غذا خوردن در ایران گزارش تهیه کرده‌اند، شهرتی جهانی پیدا کرده و حتی گزارش‌هایی درباره اینکه چینی‌ها می‌خواهند مثل فرش ایرانی، این محصول نبوغ‌آمیز را هم کپی کنند، منتشر شده است.
با این حال خوش اقبالیم که ته‌دیگ، به‌عنوان یکی از خوشمزه‌ترین نمادهای ایران، جایگاهش را در دنیا پیدا کرده است و همیشه ایرانی خواهد ماند. ته‌دیگ، درواقع چنان سرشناس و جهانی است که سی‌ان‌ان، ‌در گزارشی درباره بهترین غذاهای دنیا که با برنج پخته می‌شوند، نام این خوشمزه ایرانی را هم آورده است.
در این فهرست، نام ‌غذاهای متنوعی از سراسر دنیا دیده می‌شود، که البته برای ما، از همه آنها آشناتر و خودمانی‌تر، ‌ته‌دیگ است. سی‌ان‌ان درباره این غذای محبوب ایرانی نوشته است: «هواداران برنج برشته و ترد از این غذای ویژه ایرانی که معمولا با ماست و زعفران و گاهی زرده تخم‌مرغ پخته می‌شوند، لذت خواهند برد.» در این گزارش به وجه تسمیه ته‌دیگ پرداخته شده است. البته به نوع ته‌دیگ برنج آبکش که با نان تهیه می‌شود اشاره نشده، که به‌نظر می‌رسد به ماهیت این گزارش مربوط است چون گزارش درباره غذاهایی است که صرفا با برنج تهیه می‌شوند. اما خب ته‌دیگ، در هر دو صورت پخت دمی و آبکش برنج، ‌شهرتی جهانی دارد.
جالب اینجاست که در این لیست، چند نام آشنا هم به چشم می‌خورد؛ یکی از آنها، قابلی پلو یا کابلی پلو، غذای معروف کشور همسایه و هم‌زبان، یعنی افغانستان است. کابلی پلو، که نامش را از پایتخت افغانستان گرفته، ‌در کشورهای دیگری هم محبوبیت دارد، به‌خصوص کشور پاکستان. یکی از غذاهای دیگر، بریانی از هند است که در همین گزارش، به ریشه ایرانی آن اشاره شده است. در گزارش نوشته شده که بریانی، واژه‌ای فارسی است و این غذا، در اصل از ایران به هند آمده. بریانی، یکی از محبوب‌ترین غذاها در شبه جزیره است. بریانی، که درواقع لاپلویی سبزیجات و گوشت بره و گاهی مرغ است، غذای مجلسی در هند است. مهم‌ترین بخش آن، مایه بسیار تند و آتشین و معطری است که هواداران زیادی در این کشور دارد.
یک غذا از آلمان هم در این لیست است، که مشابه آن، غذای محبوب زمستانی در کشورمان است: ملیلش‌رایس. کافی است این اسم را ترجمه کنیم تا بدانیم درباره چه چیزی صحبت می‌کنیم؛ به آلمانی میلش یعنی شیر، و رایس هم یعنی برنج. پس معلوم شد که درباره چه غذای مشترکی صحبت می‌کنیم. این غذا در آلمان علاوه بر شیر و برنج، دارچین و شکر و وانیل هم دارد. شیربرنج در آلمان غذای مامان‌بزرگ‌هاست و مردم، حس نوستالژیکی به آن دارند چون معمولا در کودکی با محبت فراوان برایشان پخته شده است.
در این فهرست، غذاهای دیگری از چین، ایتالیا، غرب آفریقا، اسپانیا، ژاپن، اندونزی، کوبا، انگلیس، ترینیداد و توباگو، آمریکا، کنیا، کره‌جنوبی، ساموا و تایلند هم دیده می‌شود.