فرزند «کالای اقتصادی» نیست

سیدمهدی سیدی- کارشناس رسانه

بی‌تردید نمی‌شود دشواری‌ها و ضعف‌های اقتصادی را انکار کرد و قطعاً نمی‌شود اعتراض پدران و مادرانی را که از هزینه‌های کمرشکن خانواده می‌نالند، نشنید، اما واقعیت ماجرا آن است که قرار نیست فرزند را یک «کالای اقتصادی» تعریف کنیم و با این تلقی که فرزند تازه، یک «دهان بلعنده» است که تمام سرمایه و امکانات خانواده را تلف می‌کند، از فرزندآوری طفره برویم. به‌نظر می‌آید سیاستگذاران کشور گاهی مسئله فرزندآوری و بحران جمعیت را کاملاً به یک امر اقتصادی تنزل داده و سعی می‌کنند با بسته‌های نصفه‌ونیمه اقتصادی، «پنجره جمعیت» را باز نگه دارند؛ حال آنکه این تجربه (یعنی حمایت‌های اقتصادی از فرزندآوری) در کامل‌ترین حالت خود در بسیاری از کشورها به شکست انجامیده و بحران جمعیت آنان را حل نکرده است.
لطفاً به این تحلیل دقت کنید: بحران فرزنددار شدن جامعه، صرفاً ریشه در بحران اقتصاد و تورم ندارد (که البته این ریشه هم بسیار مهم است)، بلکه علت‌های دیگری که چه بسا مهم‌تر هم باشند در مسیر این اقدام نهفته است. یکی از این مهم‌ترین علت‌ها «گره‌های ذهنی» زنان و مردانی است که می‌خواهند به فرزنددار شدن بیندیشند. سهمی از این مانع به ذهن خانم‌ها بازمی‌گردد (و البته سهم و اجتناب آقایان نیز جدی است.) در پژوهش‌ها و مصاحبه‌ها نمایان شده که برخی خانم‌ها به‌صورت ذهنی 2مانع را مفروض می‌گیرند:
1- فرزند باعث اسارت من شده و مسیر رشد و پیشرفت مرا مسدود می‌کند.
2- تربیت فرزند در دنیای جدید بسیار سخت و هولناک است. وقتی نمی‌توانم تضمینی داشته باشم که فرزند تازه خود را در این دوره و زمانه به‌خوبی تربیت کنم پس نباید بچه‌دار شوم.
دقت کنید هزاران بسته اقتصادی نیز، مادامی‌که برای این گره‌های ذهنی، «اقناع عمومی» جور نکرده‌ایم، کفایت نمی‌کند و صدالبته که برای برطرف کردن هر دو مانع، استدلال‌های عمیق و البته تجربیات الگوساز فراوانی هست که می‌تواند خانم‌ها را برای مادر شدن مجاب کند.
باید پذیرفت فرزندآوری خود باعث رشد و تعالی مادر و پدر شده و گرچه برخی محدودیت‌های خاص را بر زندگی اعمال می‌کند، اما در کلان ماجرا، باعث رشد و پیشرفت در ابعاد وجودی والدین می‌شود و همین امر، حس رضایت عمیقی را فراهم می‌آورد که هرگز افرادی که در این مسیر گام برنداشته‌اند از آن بهره‌ای نمی‌برند و اینکه اساساً در امر تربیت نیاز به «تضمین» وجود ندارد. می‌توان با همان فطرت مادرانه و پدرانه و با سرمایه‌گذاری بر طینت پاک نهفته در وجود فرزندان (که زمین‌های دست‌نخورده و آماده کشت هستند) با رعایت برخی اصول ساده بهترین فرزندان را تربیت کرد. (که صدالبته هدایت و تربیت در ابتدا و انجام خود به‌دست خداست.)