ژاپنیها در مسیر انقراض
جواد نصرتی
هشدار درباره احتمال انقراض ملت ژاپن هم کارگر نیفتاده و میزان تولد نوزادان در یکی از پیرترین جوامع دنیا، در سال گذشته میلادی باز هم یک رکورد نگرانکننده دیگر ثبت کرده و با وجود سالها هشدار و تلاش مسئولان، به پایینترین میزان در تاریخ رسیده است.
نرخ رشد در ژاپن، در یک دهه اخیر نزولی بوده و چنان اوضاع مخاطره آمیز است که مقامات این کشور حتی درباره انقراض ملتشان هم هشدار دادهاند. با همه اینها، براساس آمارهای دولتی، سال گذشته در کل کشور، 799هزارو728هزار تولد ثبت شده که پایینترین آمار ثبتشده در این زمینه است. این آمار، از یک منظر دیگر هم ترسناک بوده؛ چون نخستین بار است که تعداد تولدها در این کشور، به زیر 800هزار مورد میرسد. آمار موارد تولد در ژاپن در 40سال اخیر نصف شده است؛ در مقایسه، با آمارسال1982میلادی، 1.5میلیون مورد تولد بوده است.
ملت ژاپن، از سوی دیگر هم در حال کوچکشدن است و تعداد مرگومیر با شدت زیادی در حال صعود است. سال گذشته، این کشور بیشترین آمار مرگومیر بعد از جنگ جهانی دوم را ثبت کرده و 1.58میلیون نفر در این کشور درگذشتهاند.
نرخ مرگومیر در یک دهه اخیر، بالاتر از نرخ موالید بوده و سومین اقتصاد دنیا را با مشکلی حیاتی تبدیل کرده است. افزایش جهشی جمعیت سالخورده، کاهش نیروی کار و افزایش هزینههای مربوط به بازنشستگی و امور خدمات درمانی و بهداشتی جامعه کهنسال، اقتصاد این کشور را با چالشهای عمده مواجه کرده است. جمعیت ژاپن بعد از شکوفایی اقتصادی در دهه80، بهصورت مستمر در حال کاهش است و در سال2021، براساس آخرین سرشماری دولتی، حدود 125.5میلیون نفر بوده است و در غیاب پذیرش مهاجر، نرخ رشد1.3 در این کشور بهشدت پایینتر از نرخ رشد2.1 مورد نیاز برای حفظ پایداری جمعیت است. این کشور همچنین بالاترین امید به زندگی در دنیا را دارد؛ در سال2012، تقریبا یک نفر از 1500نفر در ژاپن 100سال یا بیشتر سن داشت. همه اینها چنان شرایط را تنگ کرده که اخیرا نخستوزیر ژاپن هشدار داده با این وضعیت، آینده ملت ژاپن در خطر است و این کشور در آستانه از دست دادن تواناییاش برای حفظ کارکردهای اجتماعی خود است. دولت برای رفع این تهدید، میخواهد یک سازمان مخصوص به افزایش نرخ رشد جمعیت تاسیس کرده و بودجه مربوط به فرزندآوری را دوبرابر کند.
برخی مناسبات و شرایط عمده، مانع راه دولت برای تشویق به فرزندآوری است؛ هزینههای زندگی بالا، فضای محدود و نبود برنامههای حمایتی از کودکان در شهر، بزرگ کردن فرزند در ژاپن را بهشدت سخت میکند و به همینخاطر، زوجهای کمتری به فکر بچهدار شدن میافتند.