کوچ بزرگ

اوضاع اینترنت در ایران طی ۴ ماه گذشته تغییر کرده است؛ این ماجرا را به خوبی آمار و ارقام ترافیک بین‌الملل اینترنت کشور و همچنین افزایش استفاده از پیام‌رسان‌های بومی نشان می‌دهد. پس از ناآرامی‌های اخیر دو پلتفرم پرکاربرد در میان کاربران ایرانی فیلتر شدند و پس از مقابله با فیلترشکن‌ها به تدریج اوضاع و احوال ترافیک زیرساخت کشور تغییر کرده است. اینستاگرام و واتس‌اپ در طی سال‌های گذشته بخش زیادی از پهنای‌باند ترافیک اینترنت کشور را به خود اختصاص داده بودند. بر اساس آماری که وزارت ارتباطات به همشهری داده است پیک ترافیک خارجی اینترنت بین‌الملل ۵.۸ ترابیت بر ثانیه و به صورت میانگین 4 ترابیت بر ثانیه بوده است. از این رقم ۲.۵ ترابیت بر ثانیه به صورت میانگین مربوط به اینستاگرام و ۰.۵ ترابیت‌بر‌ثانیه به صورت میانگین متعلق به واتس‌اپ بوده است. در حال حاضر اما میانگین مصرف ترافیک بین‌الملل کشور به ۲.۵ ترابیت بر ثانیه رسیده است. در مقابل مقام‌های وزارت ارتباطات می‌گویند استقبال از پیام‌رسان‌های بومی و پلتفرم‌های داخلی رشد جدی پیدا کرده است. وزیر ارتباطات در جریان جام‌جهانی و در زمان پخش بازی ایران و آمریکا از ثبت رکورد مصرف ۶ ترابیت بر ثانیه  ترافیک داخلی خبر داد.
آمارهایی که از پلتفرم لایف‌وب به دست آمده نشان می‌دهد که با فیلتر شدن سخت اینستاگرام در طی ۴ ماه گذشته میزان پست‌های اینستاگرام فارسی ۶۴ درصد کاهش پیدا کرده و ۶۳ درصد هم به صورت میانگین لایک‌ها کم شده است.
از سوی دیگر هر روز آمارهای مختلفی از رشد استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی و کوچ مردم منتشر می‌شود. مقام‌های روبیکا در گفت و گو با همشهری از داشتن ۳۵ میلیون کاربر ماهیانه گفته‌اند. سروش پلاس روز گذشته از ۱۰ میلیونی شدن کاربران ماهانه‌اش خبر داد و وزیر ارتباطات از رشد کاربران ایتا به ۱۹ میلیون در ماه گفته است. نمودارهای این پیام‌رسان‌ها هم  نشان می‌دهد به صورت تدریجی مردم برای انجام کارهای زندگی‌شان در حال وارد شدن به پیام‌رسان‌های داخلی هستند.

آمارهای متفاوت
گاهی آمارهای متفاوت و البته با اختلاف اندک از سوی مراجع گوناگون اعلام می‌شود که می‌تواند ناشی از ورود و خروج‌ها در تاریخ‌های متفاوت باشد؛ به‌عنوان مثال، درحالی‌که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در تاریخ 28دی‌ماه 1400 در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری در حاشیه جلسه هیأت دولت، آمار کاربران فعال ماهانه روبیکا را نزدیک به 36میلیون کاربر اعلام می‌کند، چند روز بعد(اول بهمن 1401)، مقامات روبیکا این میزان را 35میلیون اعلام می‌کنند. درحالی‌که در تاریخ 15آذر 1401، محمد احسان خرامید، رئیس مرکز روابط‌ عمومی وزارت ارتباطات آمار 35میلیون را برای این پیام‌رسان تأیید می‌کند. روبیکا در پاسخ به این پرسش همشهری که با توجه به آمار‌های متفاوت درباره active users و regis‌ter users روبیکا، آمار دقیق کاربران چه تعداد است، می‌گوید: «روبیکا اکنون بیش از ۱۸میلیون کاربر روزانه و ۳۵میلیون کاربر ماهانه را ثبت کرده است.»
این در حالی است که تعداد کاربر فعال روزانه روبیکا در تاریخ 15آذر 15میلیون و 300هزار اعلام شده است. به‌گفته مدیران روبیکا « آمارها براساس داده‌های فایربیس که ابزاری جهانی و از سرویس‌های گوگل است گرفته شده و کاملاً قابل ارزیابی و راستی‌آزمایی است». علاوه بر روبیکا، آخرین آمار پیام‌رسان‌های بومی به‌گفته وزیر ارتباطات حاکی از آن است که ایتا اکنون به 19میلیون کاربر فعال ماهانه، بله به حدود 13میلیون و سروش پلاس به حدود 9میلیون کاربر رسیده است. اگرچه آمار دقیقی از سایر پیام‌رسان‌ها در دسترس نیست، اما پیام‌رسان گپ هم توانسته حدود 8میلیون کاربر را جذب کند.
 
رشد کاربران
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری اگر چه آماری از مهاجرت کسب‌وکارها به پلتفرم‌های بومی ارائه نمی‌کند، اما رشد کاربران پیام‌رسان‌های بومی را تأیید می‌کند. عیسی زارع‌پور در پاسخ به پرسش خبرنگار همشهری مبنی بر اینکه مهاجرت کسب‌وکارهای مجازی به پلتفرم‌های بومی چه میزان بوده است، می‌گوید: « به شکل خاص، آمار دقیق ندارم. درواقع بعضی از پلتفرم‌ها به تفکیک، آماری از کسب‌وکارها ندارند و البته برخی دیگر این آمار را احصا کرده‌اند.»
زارع‌پور با تأکید بر افزایش روزانه استفاده از پلتفرم‌های بومی ادامه می‌دهد: «بعضی از این پلتفرم‌ها روزانه حتی تا 100هزار کاربر جدید به آنها اضافه می‌شود.»
مقامات روبیکا هم در پاسخ به همشهری تأیید می‌کنند که «پس از اعمال محدودیت‌‌ها، میزان تعداد کاربران روبیکا افزایش پیدا کرد».