سخن نخست
تهران 1405چگونه خواهد بود؟
برنامه‌هایی که برای آینده‌نگاری پایتخت تنظیم شده‌اند، از پررنگ شدن 7عامل در حوزه اجتماعی حکایت می‌کنند
حامد فوقانی-دبیر گروه شهری
ساخت آینده با شناخت آینده‌های پیش‌رو امکانپذیر است. با وجود این، در ایران، تجارب محدودی در زمینه آینده‌نگاری وجود دارد. در این بین، آنچه بیشتر برای ترسیم آینده شهرها انجام می‌شود، بیشتر روندنگاری است؛ یعنی می‌توان گفت که طبق برنامه‌های پیش‌بینی و تنظیم شده، چه اقداماتی صورت می‌گیرد، شهروندان از امکاناتی برخوردار می‌شوند و اوضاع و احوال شهرها از منظرهای مختلف، به‌ویژه محیط‌زیست و جمعیت در بازه‌های یک‌ساله، 5ساله یا 10ساله چگونه خواهد بود. در مورد تهران نیز چنین موضوعی صدق می‌کند و با توجه به روندهایی که وجود دارد، پیش‌بینی‌هایی را می‌توان داشت. به‌عبارت دیگر قطعیتی در حوزه‌های مختلف در کار نیست؛ چراکه آینده‌نگاری در مسیری باید صورت بگیرد که با تعریف پیشران‌ها و سناریوهای مختلف، نتایج گوناگونی گرفت. اگرچه شاید با سیری که در حال طی شدن است، در مواردی خاص بتوان با قطعیت نتایجی را اعلام کرد اما باز هم، آینده‌نگاری با تعیین سناریوهای درست و مختلف امکانپذیر است. مثلا سناریوهای مختلف و مرتبط با تحولات دیپلماسی و روابط خارجی ایران با دیگر کشورها، قطعا روی آینده تهران هم تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان نمونه اگر تحریم‌ها باعث شود که قطعات لازم حمل‌ونقل عمومی برای3 ،4 سال آینده، به موقع تامین نشود، خب در نتیجه پیش‌بینی‌های این حوزه تغییر می‌کند. اما اگر با وجود تحریم، سناریوی بومی‌سازی قطعات وارد عمل شود، بنابراین، پیش‌بینی‌ها بازهم دستخوش تغییر شده و می‌توان نتیجه گرفت که تحولات بهتری درخصوص مترو و اتوبوس رخ می‌دهد. به هرترتیب تهران اکنون وضعیت خاص خود را دارد و مدیریت شهری هم در حال تدوین برنامه چهارساله چهارم توسعه شهر است. پس، می‌توان با توجه به این برنامه، درخواست‌هایی که شهروندان از طریق طرح «من شهردارم» ارائه کرده‌اند و پروژه‌های تعریف شده، یک‌روندنگاری برای ابتدای سال1405 تهران داشت. این نکته‌ای است که مدیریت ششم شهر تهران درنظر گرفته و در پی آن است از طریق طرح‌هایی مثل «من شهردارم» مشارکت شهروندی را در تنظیم برنامه‌ها تا پایان سال1404 و ابتدای سال1405، افزایش دهد. البته که شهرداری تهران با تعریف کارگروهی از متخصصان و نخبگان، نیازمندی‌های تهران تا افق1410 را تعیین کرده و برای حل مشکلات و تحقق اهداف، راهکارها را هم با توجه به سناریوهای مختلف تعیین کرده که چون هنوز در حال چکش‌خواری و اصلاح است، به مرحله انتشار نرسیده و نمی‌توان با قطعیت از آن صحبت کرد. با وجود این، با توجه به تدوین برنامه چهارساله چهارم توسعه شهر تهران از یک‌سو، اتمام گام نخست طرح نظرسنجی و اولویت‌بندی پروژه توسط شهروندان از طریق «من شهردارم» از سوی دیگر و همچنین تعیین یا آغاز عملیات اجرایی پروژه‌ها، در این پرونده سعی کرده‌ایم تا مشخص کنیم که پایتخت کشور در انتهای سال1404 و ابتدای سال1405 از منظر حمل‌ونقل عمومی به‌خصوص مترو، شریان‌های بزرگ ترددی، فناوری، شهرسازی، پسماند و جمعیت چگونه خواهد بود.
در یک‌کلام می‌توان گفت که تهران 3 تا 4سال بعد، در حمل‌ونقل عمومی، مجهزتر است، شهرالکترونیک‌تری خواهد بود، مدیریت شهری آن شفاف‌تر عمل می‌کند، فضای سبزش بین 20 تا 30هزار هکتار گسترش یافته و در عین حال پیرتر، خشک‌تر و با جمعیت بیشتر است. در مورد مسائلی مثل میزان آلودگی هوا و ترافیک هم به‌خاطر سناریوهای گوناگون نمی‌توان با قطعیت صحبت کرد.
