12- ده سال بود که فاصله طبقاتی بیشتر شده بود، برای تغییر این وضعیت چه کردید؟

عملکرد دولت و مجلس در برقراری عدالت اجتماعی

وضعیت ضریب جینی در دهه اخیر:
(ضریب جینی از شاخصه‌های مهم در شکاف طبقاتی و میزان رشد عدالت اجتماعی است؛ هر چه کمتر باشد، شکاف طبقاتی کمتر است).
افزایش ضریب جینی در دولت قبل: 0.36در سال 91- 0.40در سال 99
نزولی شدن ضریب جینی در 2سال اخیر: 0.39در سال 1400- 0.38در سال 1401

مواضع دولت و مجلس در عدالت:
رئیس ‌جمهور: تمامی برنامه‌ها به‌گونه‌ای تهیه و تنظیم شده که تضمین‌کننده تحقق ۲ محور اصلی و مهم یعنی عدالت و پیشرفت در کشور باشد.
از اولویت‌های دولت و مجلس: رسیدگی به مناطق محروم و اقشار آسیب‌پذیر

عملکرد دولت برای عدالت و رفع محرومیت:
افزایش یارانه‌ها (60درصد یارانه‌ها برای کارگران و 3 دهک اول است).
رایگان شدن قبوض آب، برق و گاز برای مددجویان نهادهای حمایتی
بیمه رایگان 3 دهک اول که اکثر اقشار آسیب پذیر را شامل می‌شود.
بیمه رایگان مادران خانه‌دار روستایی و عشایری دارای 3 فرزند و بیشتر
بیمه درمان ناباروری که 90درصد هزینه درمان را شامل می‌شود.
شروع واگذاری تسهیلات به 10هزار زوج از 5دهک اول و درمان رایگان 6500زوج در مناطق محروم (طرح برکت خانواده) از تابستان 1400
پرداخت هزینه تحصیل دانش‌آموزان مناطق محروم در مدارس سمپاد. رشد 45درصدی حضور این دانش‌آموزان در سمپاد
نهضت ساماندهی به مدارس کانکسی. شناسایی 2هزارمدرسه کانکسی و تبدیل به مدارس ساختمانی
حقوق 9میلیونی برای سربازانی که در مناطق محروم خدمت می‌كنند.
تولد بیش از 800فرزند در ادامه این درمان‌ها
ساخت ۵۰۰ هزار مسکن حمایتی
ایجاد 20مدرسه استعداد درخشان در مناطق محروم

اقدامات مجلس در کمک به دولت برای اجرای عدالت، در بودجه 1402:
اکثر اقدامات فوق دولت برای اجرای عدالت اجتماعی، نتیجه قوانین و مصوبات مجلس است.
افزایش 25درصدی اعتبارات برای ارتقای مناطق کمتر توسعه یافته
افزایش 79درصدی اعتبارات برای محرومیت زدایی
تخصیص 3درصد از صادرات نفت خام و گاز به مناطق کمترتوسعه یافته (1.5میلیارد یورو)
تخصیص قیر رایگان برای توسعه مناطق محروم و روستاها
افزایش 4برابری سرانه گازرسانی به روستاها
اجازه واگذاری مالکیت اعیانی سکونتگاه‌های حاشیه شهرهای بزرگ به ساکنان (این زمین‌ها قبلا متعلق به دولت بود).

عملکرد عمومی دولت و مجلس با تأثیرگذاری ملموس‌تر در مناطق محروم:
درمان رایگان بیماری‌های صعب‌العلاج که تعداد آن در مناطق محروم زیاد است.
اجرایی شدن کالابرگ الکترونیکی برای کالاهای اساسی و کالاهای جهیزیه
3.5برابر شدن وام ازدواج
اصلاح قانون تضمین خرید محصولات اساسی کشاورزی

قوانین عمومی در راستای اجرای عدالت:
تصویب قانون رتبه بندی معلمان و افزایش 37درصدی حقوق معلمان
تصویب قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار
افزایش 12برابری حقوق سربازان
همسان‌سازی‌ حقوق بازنشستگان


بررسی عملکرد مجلس و دولت در افزایش عدالت اجتماعی
«ضریب جینی» یکی از شاخصه‌های مهم سنجش شکاف طبقاتی و میزان رشد عدالت اجتماعی است. هر چه این ضریب کمتر باشد، شکاف طبقاتی کمتر و رشد عدالت اجتماعی بیشتر است. این ضریب در دولت قبل، از 0.36در سال 91 به 0.40در سال 99افزایش یافت، یعنی شکاف طبقاتی بیشتر شد و ما از عدالت اجتماعی دورتر شدیم. این روند افزایشی بود که با اقدامات مجلس و دولت جدید برای عدالت اجتماعی، ضریب جینی بعد از 10سال، روند کاهشی گرفته و در سال 1400به 0.39و در سال 1401به 0.38رسیده است. این در حالی است که «پیشرفت» به همراه «عدالت» راهبردی است که رهبر انقلاب، همواره تحقق آن را از سال 76، از مسئولان کشور خواسته‌اند. اما متأسفانه از سوی بعضی دولت‌ها و مجلس‌ها به بخش «عدالت»ِ آن بی‌مهری صورت می‌گرفت. امروز با روی کار آمدن دولت سیزدهم و حمایت‌های مجلس یازدهم این خواسته به‌طور ویژه در دستور‌کار قرار گرفته است.
آقای رئیسی در این رابطه گفت: «تمامی برنامه‌ها به‌گونه‌ای تهیه و تنظیم شده که تضمین‌کننده تحقق ۲ محور اصلی و مهم یعنی «عدالت» و «پیشرفت» در کشور باشد؛ عدالت‌محوری هم در توزیع منابع و هم در توزیع فرصت‌ها و هم در توانمندسازی، کشف و تقویت استعدادها و هم در شایسته‌سالاری و شکستن باندهای بسته قدرت و ثروت است.»
این نوشتار به بررسی مبتنی بر آمارِ عملکرد مجلس و دولت فعلی در زمینه رشد عدالت اجتماعی و توجه به اقشار آسیب‌پذیر و محرومان می‌پردازد.

عملکرد دولت در رشد عدالت، درخصوص مناطق محروم و اقشار آسیب‌پذیر
همانطور که گفته شد رسیدگی به مناطق محروم و اقشار آسیب پذیر در راستای رشد عدالت، از اولویت‌های اصلی دولت سیزدهم بوده است. برخی از کارهای دولت در این راستا عبارتند از:
افزایش یارانه‌ها درحالی‌که 60 درصدیارانه‌ها متعلّق به 3 دهک اول جامعه است.
رایگان شدن قبوض آب، برق و گاز برای مددجویان نهادهای حمایتی
بیمه رایگان 3دهک اول جامعه که اکثر اقشار آسیب پذیر را شامل می‌شود.
بیمه رایگان مادران خانه‌دار روستایی و عشایری دارای 3 فرزند و بیشتر
ساخت ۵۰۰ هزار مسکن حمایتی
طرح بیمه درمان ناباروری که 90درصد هزینه درمان را شامل می‌شود. با این طرح از تابستان 1400، 10هزار زوج از 5دهک اول تسهیلات درمان ناباروری دریافت کرده و 6500 زوج هم در مناطق محروم درمان رایگان دریافت کردند. حاصل این طرح تا الان تولد بیش از 800فرزند برای این عزیزان بوده است.
ایجاد 20مدرسه استعداد درخشان در مناطق محروم
پرداخت هزینه تحصیل دانش‌آموزان مناطق محروم در مدارس استعداد درخشان؛ که باعث رشد 45درصدی حضور دانش‌آموزان در این مدارس شده است.
نهضت ساماندهی به مدارس کانکسی؛ که منجر به شناسایی 2هزارمدرسه کانکسی و تبدیل آنها به مدارس ساختمانی شده است.
تخصیص حقوق 9میلیون تومانی برای سربازانی که در مناطق محروم خدمت می‌كنند.

اقدامات دیگر دولت، با هدف بهره‌مندی عموم مردم
بعضی از کارهای دولت برای برقراری عدالت اجتماعی، کل جامعه را در برگرفته، اما اثراتش برای اقشار آسیب پذیر و مناطق محروم ملموس‌تر است. بعضی از این موارد عبارتند از:
درمان رایگان بیماری‌های صعب‌العلاج که متأسفانه تعداد آن در مناطق محروم بالاست.
اجرایی شدن کالابرگ الکترونیکی برای کالاهای اساسی و اقلام جهیزیه
3.5برابر شدن وام ازدواج
اصلاح قانون تضمین خرید محصولات اساسی کشاورزی

عملکرد مجلس در رشد عدالت، درخصوص مناطق محروم و اقشار آسیب‌پذیر
انصاف این است کلیه اقداماتی را که دولت سیزدهم در راستای رشد عدالت انجام داده است،
با ریل‌گذاری و حمایت مجلس یازدهم در تصویب بهنگامِ قوانین مورد نیاز در این راستا بدانیم تا دولت بتواند با تکیه بر آن قوانین و مصوبات به سرعت وارد اجرا شود.
در ادامه برخی از اقدامات دیگر مجلس برای حمایت از رشد مناطق محروم را که در بودجه 1402تصویب کرده است، می‌بینیم:
افزایش 25درصدی اعتبارات برای ارتقای مناطق کمتر توسعه یافته، نسبت به سال قبل
افزایش 79درصدی اعتبارات برای محرومیت زدایی، نسبت به سال قبل
تخصیص 3درصد از صادرات نفت خام و گاز به مناطق کمترتوسعه یافته، معادل 1.5میلیارد یورو
تخصیص قیر رایگان برای توسعه راه و عمران در مناطق محروم و روستاها
افزایش 4برابری سرانه گازرسانی به روستاها
اجازه واگذاری مالکیت اعیانی سکونتگاه‌های حاشیه شهرهای بزرگ به ساکنان، درحالی‌که این زمین‌ها قبلا متعلق به دولت بوده است.

قوانین دیگر مجلس، با هدف بهره‌مندی عموم مردم
همچنین با همت مجلس یازدهم قوانین عام المنفعه‌ای تصویب شد که سهم بسزایی در برقراری عدالت اجتماعی خواهد داشت. این قوانین عبارتند از:
قانون رتبه بندی معلمان و افزایش 37درصدی حقوق معلمان نسبت به قبل
قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار به جهت بهره‌مندی همه اقشار از فرصت‌های کسب‌وکار
افزایش 12برابری حقوق سربازان   همسان‌سازی‌ حقوق بازنشستگان

خلاصه آنکه
هر چند در بحث عدالت از ابتدای انقلاب پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم اما در ادامه سرعت ایجاد عدالت کم شده است که رهبر انقلاب نیز به این مسئله در دهه گذشته اشاره کردند. این امر به‌دلیل رویکرد توسعه بدون عدالت در برخی از دولت‌ها بوده که منجر به رشد کند عدالت شده است. البته وجود نیروهای خودجوش مردمی مثل گروه‌های جهادی تا حدودی این خلأ را مرتفع ساخته است.
رویکرد مجلس و دولت فعلی در توسعه عدالت محور که بازتاب آن در قوانین مختلف و اقدامات متعدد دولت دیده می‌شود، و همچنین رویکرد واگذاری کارها به‌دست خود مردم، باعث شده که شیب رشد عدالت اجتماعی در 2 سال اخیر افزایش پیدا کند و ضریب جینی شیب نزولی پیدا کرده و کاهش یابد.
شعار دولت سیزدهم «دولت مردمی، ایران قوی» هم که سوگیری عدالت خواهانه و پیشرفت‌جویانه دارد، وجود این عزم را در کشور نشان می‌دهد.

نکته اساسی
وقتی نگاه دولت و مردم به جای دستان بیگانگان، به توانمندی‌های داخلی و مردمی معطوف گردد، عزم و اراده عمومی برای رشد و پیشرفت همه جانبه در جامعه شروع می‌شود. وجود این روحیه باعث می‌شود به جای تجمیع امکانات در یک نقطه و رشد ویژه خواری، امکانات عمومی بین همگان توزیع متعادل گردد. از مقوّمات چنین روحیه‌ای، تلاش عمومی و جمعی برای آبادانی همگانی کشور و ایجاد عدالت اجتماعی همگانی است. و این قیام برخاسته از «هویت ایمانی» مردم است. خداوند حکیم در قرآن کریم هدف از ارسال پیامبران و نزول کتاب و میزان را قیام عمومی مردم برای اجرای عدالت و قسط بیان می‌كنند. آنجا که می‌فرمایند: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» «ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند.» (25حدید)