رونق سینما و گردشگری اینجاست
ناصر صادقی، نخستین و تنها سازنده انیماترونیک ایران، خودآموز این صنعت را یاد‌گرفته است
سعیده مرادی
یکی از جذابیت‌های شهر تهران «تم‌پارک‌ها» هستند اما آنچه باعث شده تا این «تم‌پارک‌ها» در زمره جذابیت‌ها قرار بگیرند و گردشگران بسیاری را به سمت خود جذب کنند، وجود «انیماترونیک‌ها» یا همان موجودات متحرک صدادار در آنهاست. انیماترونیک‌ها در گذشته با صرف ارز و انجام هزینه‌های گزاف از خارج وارد کشور می‌شدند اما چند سالی می‌شود که یک هنرمند و صنعتگر ایرانی توانسته این صنعت را بومی‌سازی کند و تاکنون ده‌ها نمونه برای مجموعه‌های تفریحی و گردشگری شهر تهران بسازد. آخرین کار او هم برای مجموعه «اقیانوس پارک» بوده است که همین یک هفته پیش افتتاح شد. انیماترونیک‌های جذابی که همگی حاصل تلاش «ناصر صادقی» هستند. این هنرمند ایرانی نه‌تنها توانسته این صنعت را در زمره فعالیت‌های دانش‌بنیان قرار دهد بلکه موفق به ساخت کارهایی شده که به‌دلیل کیفیت و صرف هزینه‌ای معادل یک‌چهارم هزینه نمونه‌های خارجی توانسته از رقبای خود در آن سوی مرزها پیشی بگیرد. با نخستین و تنها سازنده انیماترونیک‌های ایرانی گفت‌وگویی کرده‌ایم که می‌خوانید.
به ما می‌گویید که اصلا انیماترونیک چیست و چطور با این حوزه آشنا و به آن علاقه‌مند شدید و این حرفه را یاد گرفتید؟
حدود ۲۵سال است که انواع کارهای فنی و هنری، از جوشکاری و طراحی گرفته تا مجسمه‌سازی، خیاطی و پیکرتراشی را انجام می‌دهم. آشنایی‌ام با انیماترونیک‌ها به چند سال قبل برمی‌گردد که مدیر فنی پارک «ژوراسیک» تهران شدم. به واسطه این آشنایی از حدود ۶سال پیش شروع به ساخت انیماترونیک کردم. طی این سال‌ها با تمام ابزار موردنیاز برای ساخت انیماترونیک‌ها کاملاً آشنا شدم و حدود ۳سال می‌شود که به‌صورت حرفه‌ای مشغول ساخت انیماترونیک برای مجموعه‌های مختلف ازجمله مجموعه «برج میلاد» و «اقیانوس پارک» تهران هستم. در واقع نه تجربه قبلی در این زمینه داشتم و نه در جایی آموزش دیده‌ام، بلکه به‌صورت تجربی و خودآموز این کار را یاد گرفته‌ام. بیش از 2دهه انجام کارهای فنی و هنری و در کنار آن علاقه و استعدادی که در زمینه ساخت انیماترونیک‌ها داشتم باعث شد تا در این حرفه و کار هنری موفق باشم.
انیماترونیک‌های ساخته شده کاملاً ایرانی هستند یا بخش‌هایی از آن وارداتی است؟
تا قبل از این انیماترونیک‌ها از خارج خریداری می‌شدند و ارز از کشور خارج می‌شد اما باعث افتخار من است که امروز توانسته‌ام این صنعت و هنر را در کشور خودمان بومی‌سازی کنم.
فعالیت شما در زمره دانش‌بنیان‌ها قرار می‌گیرد؟
بله. علاوه بر بومی‌سازی ساخت انیماتورها در کشور، برای قسمت بدنه انیماترونیک‌ها موفق به ساخت ماده‌ای با فرمول ثبت شده NSA شدم که اختراع خودم است و ثبت هم شده است. ویژگی منحصر‌به‌فرد این جنس، نسوز بودن و مقاوم بودن آنها در برابر پارگی است. احتمالاً در برخی پارک تم‌ها، انیماترونیک‌هایی را دیده‌اید که به‌دلیل متحرک بودن دچار پارگی و خرابی شده‌اند اما انیماترونیک‌هایی که با پوشش NSA می‌سازم به مرور زمان بر اثر حرکت دچار پارگی و خرابی نمی‌شود.
در این مدت چند انیماترونیک ساخته‌اید و در کدام مراکز مورد‌استفاده قرار‌گرفته‌اند؟
تا امروز برای مجموعه‌های پارک «ژوراسیک»، «بام لند» و «آکو پارک» و «برج میلاد» ساخته‌ام که در مجموع به حدود ۲۴عدد می‌رسد. علاوه بر اینها ساخت چند انیماترونیک دیگر را هم شروع کرده‌ام که هنوز تمام نشده است.
هزینه ساخت هر انیماترونیک چقدر است؟
هزینه ساخت هر انیماترونیک بسته به سایز و موادی که برای آن استفاده می‌شود از ۳۰ تا حدود ۳۰۰میلیون تومان متغیر است.
نمونه‌های ساخته شده در داخل با نمونه‌های خارجی قابل‌رقابت است و چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد؟
قطعاً توانایی رقابت با نمونه‌های خارجی را دارد و حتی بهتر از آنهاست. همانطور که اشاره کردم انیماترونیک‌هایی که می‌سازم به‌دلیل استفاده از ماده و پوشش NSA بسیار باکیفیت و مقاوم‌تر از نمونه‌های خارجی است که در برخی از تم‌پارک‌ها و دیگر مراکز وجود دارد و پاره و خراب شده است. یکی از دلایلی که انیماترونیک‌های ساخت من باکیفیت‌تر از نمونه‌های خارجی است این است که شرکت‌های خارجی به‌صورت انبوه و ماشینی انیماترونیک تولید می‌کنند و توجه چندانی به کیفیت و جزئیات کار ندارند اما کارهایی که من تولید می‌کنم همگی دست‌ساز است و برای ساخت هر کدام از آنها چند‌ماه وقت می‌گذارم و به تمام جزئیات و ریزه‌کاری‌ها توجه دارم. به هر حال کار دست‌ساز از کار ماشینی ظریف‌تر، زیباتر و مقاوم‌تر است. برای مثال یک انیماترونیک را که خودم طراحی و اجرا کرده‌ام، برای یک شرکت چینی فرستادم و آنها هم کارم را کپی کردند اما محصول آنها به لحاظ کیفیت و زیبایی از نمونه اصلی که ساخت خودم بود ضعیف‌تر شده بود.
انیماترونیک‌های ساخته شده توسط شما به لحاظ کیفیت و جنس و قابلیت‌های حرکتی چه ویژگی‌هایی دارند؟
کارهای ساخته شده توسط من بسیار ظریف و شبیه به نمونه واقعی است و از نظر حرکتی هم تنوع زیادی دارد. بد نیست در این زمینه یک خاطره جالب برایتان تعریف کنم. بعد از اینکه ساختن انیماترونیک ببری که در پارک ژوراسیک قرار دارد، به پایان رسید، یکی از دوستان به کارگاه آمد. بنده خدا در نگاه اول تصور کرد که ببر واقعی و زنده است و چنان از ترس فرار کرد که به در و دیوار می‌خورد. علاوه بر بحث کیفیت و ظرافت، انیماترونیک‌های ساخت داخل از نظر اقتصادی و مالی هم کاملاً به‌صرفه بوده و تقریباً یک‌سوم و یک‌چهارم نمونه‌های خارجی است. وارد کردن یک انیماترونیک از خارج البته با توجه به نرخ ارز در کشور دست‌کم حدود یک‌میلیارد تومان هزینه می‌برد اما ساخت یک انیماترونیک باکیفیت و خوب در داخل حداکثر با حدود ۳۰۰میلیون تمام می‌شود.
در صنعت سینما و گردشگری چقدر به موضوع انیماترونیک توجه و از آن استفاده می‌شود و این کار می‌تواند چه تأثیری در رونق آنها داشته باشد؟
صنعت انیماترونیک در سینما و گردشگری کاملاً تأثیرگذار است. در سینما می‌توان با استفاده از انیماترونیک‌ها فیلم‌های باکیفیت علمی- تخیلی ساخت که جای آن در سینمای ما خالی است. در بخش جلوه‌های ویژه سینما و تلویزیون انیماترونیک کاربردهای زیادی دارد. از انیماترونیک می‌شود استفاده‌های زیادی کرد. برای مثال می‌شود از این طریق باغ‌وحشی ساخت که به هیچ هزینه‌ای برای نگهداری و رسیدگی به حیوانات نیازی ندارد و تمام حیوانات را در ابعاد طبیعی خودشان و با جزئیات دقیق ساخت یا باغچه‌هایی ساخت که گیاهان آن متحرک باشد. تمام اینها می‌تواند باعث جذاب‌تر شدن سینما و گردشگری کشور شود و به جذب مخاطب داخلی و خارجی کمک کند. اتفاقاً چند کارگردان سینما برای سفارش کار پیش من آمدند، اما چون در آن موقع مشغول ساخت انیماترونیک برای فیلم سینمایی «رقص دلفین‌ها» بودم و سرم شلوغ بود و فرصت ساخت انیماترونیک‌های مورد‌نظر آنها را نداشتم امکان و شرایط همکاری وجود نداشت. البته قرار شد در آینده و نخستین فرصت با سینماگران هم همکاری‌هایی داشته باشم.
مشکلات و موانع شغل و حرفه شما چیست؟
مشکل و مانع خاصی وجود ندارد، فقط این حرفه‌ای جدید و نوپا در کشورمان است که نیاز به توجه و همچنین سرمایه‌گذاری دارد. تمام مواد و وسایل موردنیاز در کشور موجود است و برای ساخت انیماتورهای مختلف هیچ‌گونه وابستگی و نیازی به خارج از کشور نداریم. همچنین نیاز است تا این صنعت و هنر به مردم معرفی شود، چون بسیاری از مردم شناخت چندانی نسبت به این موضوع ندارند.
علاقه‌مندان به این حرفه برای شروع و یادگیری از کجا و چطور باید شروع کنند و چطور می‌توانند این صنعت و هنر نوین و کمتر شناخته‌شده را یاد بگیرند؟
برای ساخت یک انیماترونیک باید کارها و علومی مثل جوشکاری، مجسمه‌سازی، پیکرتراشی، ساخت استراکچر فلزی آناتومی، مکانیک حرکتی، برق و الکترونیک و... را در حد نیاز یاد بگیرید. این حرفه مجموعه‌ای از چند هنر و حرفه است و در نتیجه کسی که می‌خواهد این هنر و صنعت را یاد‌بگیرد باید واقعاً به این کار علاقه داشته باشد و برای آن وقت بگذارد و آموزش ببیند. با توجه به اینکه دوست دارم این حرفه و صنعت نوپا در کشور فراگیر شود و توسعه پیدا کند، می‌خواهم در نخستین فرصت به علاقه‌مندان این حوزه آموزش دهم و برای این کار هم وقت بگذارم. البته چند وقتی است که آموزش به دخترم را شروع کرده‌ام و او نخستین شاگرد و کارآموز من برای ساخت انیماتورها محسوب می‌شود.
انیماترونیک غیر از بحث گردشگری و سینما در چه موارد دیگری می‌تواند مورد‌استفاده قراربگیرد؟
از انیماترونیک‌ها می‌شود برای آموزش در مدارس و حتی دانشگاه‌ها و دیگر مراکز علمی و آموزشی هم استفاده کرد. کاربرد دیگر انیماترونیک‌ها در بحث تبلیغات است و فروشگاه‌ها و مراکز تجاری و حتی مغازه‌ها می‌توانند برای جلب مشتری به‌صورت خلاقانه از انیماترونیک‌ها استفاده کنند. همچنین انیماترونیک‌ها در زیباسازی فضای شهری و موارد دیگر نیز کاربرد دارند.
از بین انیماترونیک‌هایی که تاکنون ساخته‌اید خودتان کدامیک را بیشتر دوست دارید؟
از بین کارهایم انیماتور ببری را که در پارک ژوراسیک قرار دارد بیشتر دوست دارم. چون هم علاوه بر اینکه بسیار خوب و طبیعی از آب درآمده، نخستین انیماترونیکی است که ساخته‌ام.
هم‌اکنون کاری در دست ساخت دارید؟ چه برنامه‌ای برای آینده دارید؟
هم‌اکنون کاری در حال ساخت ندارم. بیشتر کارها و برنامه‌های ما مربوط به آینده نزدیک است. به‌عنوان مثال، متحرک‌سازی بدن انسان در «هیومن پارک»، ساخت تعدادی دیگر انیماترونیک برای «اقیانوس پارک» و همکاری با شرکت «هلدینگ ایران‌فان» ازجمله برنامه‌های ما برای آینده است.
