باهوش‌ها شبیه هم نیستند

دختر من باهوش‌ترین فرد مدرسه است. پسر من همیشه ریاضی ۲۰ می‌شود و تمام مسائل ریاضی را به‌سرعت حل می‌کند. برادر من بهره هوشی پایینی دارد و باید یک چیز را هزار بار تکرار کنیم تا متوجه شود. نمی‌دانم چرا دوست باهوش من، با این‌همه مدال طلای المپیک، حتی نتوانست چند کلمه درباره موفقیت‌هایش صحبت کند؟ شنیدن مکرر این جملات فقط گویای یک چیز است؛ تعداد زیادی از مردم با انواع هوش آشنا نیستند و هنوز هوش افراد را با توانایی آنها در حل مسائل ریاضی یا موفقیت‌های تحصیلی می‌سنجند و خبری از سایر هوش‌های انسانی ندارند. بعضی از کودکان در حل مسائل ریاضی بهتر هستند، گروهی دیگر نقاشی خوبی دارند و تعدادی توانایی عجیبی در یادگیری و اجرای حرکات ورزشی دارند. این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که هر کودکی استعدادها و توانایی‌های منحصربه‌فردی دارد و متفاوت‌تر از دیگران رشد می‌کند. این نتیجه‌ای است که هاوارد گاردنر، روانشناس و روان‌سنج مشهور از آن سخن می‌گوید. وقتی از هوش انسان صحبت می‌شود، افراد بلافاصله یاد ضریب هوشی می‌افتند. تصور کلی عموم مردم نسبت به هوش انسان همین است. درحالی‌که هوش انسان به 4دسته کلی ضریب هوش یا آی‌کیو، هوش هیجانی یا ‌ای‌کیو، هوش جسمانی یا پی‌کیو و هوش معنوی یا اس‌کیو تقسیم می‌شود که با 8زیرشاخه دیگر شناخته می‌شوند.
هوش زبانی – کلامی: ارائه‌ها و تحقیقات کلاسی دوران تحصیل را به‌خاطر آورید. بعضی از همکلاسی‌های ما از فن بیان عالی برخوردار بودند، اما بعضی دیگر قدرت ارائه ضعیف‌تری داشتند. هرچند نمی‌توان قدرت سخنوری را محدود به یک هوش کرد، اما افرادی که هوش زبانی – کلامی خوبی دارند، معمولاً از آمادگی بالایی برای انتخاب جملات مناسب در ارائه‌های کلاسی یا سخنرانی‌ها برخوردارند. آیا تابه‌حال به‌دلیل موفقیت افراد مشهور، کاریزماتیک و جذاب فکر کرده‌اید؟ آنها همیشه در جمع می‌درخشند و در جلسات کاری یا مهمانی‌ها به‌طور مطمئن صحبت می‌کنند. اما چرا؟ چون قدرت مناظره و سخنرانی، تحلیل و توضیح مسائل مختلف، قدرت طنزپردازی و انتخاب کلمات در بیان داستان و توانایی یادگیری زبان‌های مختلف را دارند. این افراد می‌توانند نویسنده، وکیل، روزنامه‌نگار، معلم و گوینده‌های خوبی شوند.
هوش منطقی – ریاضی: معلم هنوز مسئله ریاضی را روی تخته سیاه ننوشته است که یک نفر از آخر کلاس دستش را برای حل مسئله بالا می‌گیرد! ویژگی افرادی که این نوع از هوش را دارند عبارتند از: مهارت در حل مسائل و محاسبات پیچیده، تجزیه و تحلیل ایده‌های انتزاعی و تصور و طراحی آزمایش‌های علمی است. برنامه‌نویسان، ریاضیدانان، دانشمندان، حسابداران و مهندسان از این هوش، بهره بسیار برده‌اند.
هوش بصری – فضایی: اگر درس رسم فنی  یا درس‌هایی که به تصویر‌سازی و تجسم نیاز دارند را گذرانده باشید، بیشتر متوجه این هوش خواهید شد. ویژگی‌های افراد این گروه شامل تفسیر تصاویر و نمودار‌ها، تشخیص تکه‌های پازل و حل‌کردن آن، توانایی طراحی، نقاشی و هنر‌های تجسمی و تشخیص راحت الگوهاست. معماران، هنرمندان، طراحان مد، جراحان، مخترعان، خلبانان، ملوانان و مجسمه‌سازان از این گروه هستند.
هوش بدنی – جنبشی:  بعضی از بچه‌ها زودتر از بچه‌های دیگر راه‌رفتن را یاد می‌گیرند و بعضی دیگر به‌محض دیدن توپ، شوت‌های قدرتمندی می‌زنند؛ چون آنها اغلب مهارت داشتن در ورزش، هماهنگی عالی دست و بدن و توانایی ساخت اشیای مختلف را دارند. بازیگران، آتش‌نشانان، ورزشکاران و مکانیک‌ها از این گروه هستند.
هوش موسیقیایی: این افراد به‌محض شنیدن یک آهنگ جدید با آن ارتباط برقرار کرده و ریتم آن را در ذهنشان تکرار می‌کنند. لذت بردن از خواندن و نواختن آلات موسیقی، به‌خاطر سپردن سریع آهنگ‌ها و ملودی‌ها، درک راحت ساختار و ریتم و نت‌های موسیقی از ویژگی افراد دارای هوش موسیقیایی است. رهبران ارکستر، نوازندگان، مدرسان موسیقی، ترانه‌سرایان و مدیران برنامه ازجمله دارندگان این هوش هستند.
هوش میان‌فردی: همه ما در خانواده فردی را داریم که با همه افراد خانواده به‌خوبی رفتار می‌کند، بزرگ و کوچک با او رابطه خوبی دارند و معمولاً این فرد به‌راحتی در هر جمع جدیدی پذیرفته می‌شود. توانایی برقراری ارتباط کلامی، ایجاد روابط مثبت و صلح‌طلبانه با دیگران ازجمله ویژگی‌های این افراد است که معمولا روانشناس، مشاور، سیاستمدار، فیلسوف، فروشنده و مدیر گروه هستند.
هوش درون‌فردی: به میزانی که افراد خودآگاهی بیشتری داشته باشند، به همان میزان هوش درون‌فردی بالایی دارند. افرادی با هوش درون‌فردی بالا از احساسات و احوالات خود باخبرند و می‌دانند در وجودشان چه خبر است! به‌عبارت‌دیگر، این افراد خودشان را به‌خوبی می‌شناسند و از توانایی‌ها، اهداف یا نقاط ضعف‌شان آگاه هستند. دارندگان این هوش، توانایی تجزیه و تحلیل نقاط ضعف و قدرت خود، درک انگیزه‌ها و علایق خود در زندگی و خودآگاهی را دارند. نظریه‌پردازان، نویسندگان، درمانگران، کارآفرینان، فیلسوفان از این گروه هستند.
هوش طبیعت‌گرایی: افرادی باهوش طبیعت‌گرایی، علاقه خاصی به بودن و زندگی‌کردن در دل طبیعت دارند. علاقه‌مند به گیاه‌شناسی، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، توانایی دسته‌بندی و فهرست‌بندی اطلاعات، لذت بردن از کمپینگ، باغبانی و پیاده‌روی از ویژگی‌های این نوع هوش است. زیست‌شناسان، گل‌فروشان، گیاه‌شناسان، مزرعه‌داران و زمین‌شناسان از این هوش بهره‌ برده‌اند.