قصه لاله‌های انقلاب برای کودکان امروزی

نسیبه توفیقی

درباره موضوع انقلاب اسلامی برای مخاطبان کودک تا به حال آثار داستانی زیادی تالیف و منتشر شده که زمان تالیف و انتشار اغلب این آثار در سال‌های اولیه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بوده و در سال‌های اخیر کمتر شاهد تالیف و انتشار داستان با موضوع انقلاب اسلامی برای مخاطبان گروه سنی کودک بودیم. بیشتر کتاب‌های داستانی منتشره با موضوع انقلاب اسلامی در سال‌های اخیر برای گروه‌های سنی نوجوان و بزرگسال بوده که یکی از محرک‌های اصلی آن هم برگزاری جشنواره داستان انقلاب در حوزه هنری بوده است. با این حال، در دهه‌های اخیر باز هم شاهد تألیف و انتشار آثار داستانی با موضوع انقلاب اسلامی برای مخاطبان کودک بوده‌ایم که یکی از آنها، اثری از زنده‌یاد سوسن طاقدیس است که در نیمه اول دهه 90 برای مخاطبان کودک منتشر شد.
 این اثر داستانی با عنوان «انقلاب و لاله» با موضوع انقلاب اسلامی برای گروه سنی کودکان است که اتفاق خوشایندی در مسیر معرفی انقلاب اسلامی و ریشه‌ها و زمینه‌های آن برای کودکان امروزی محسوب می‌شود؛ کودکانی که پیوند‌دهنده نسل‌های بعدی با مردان و زنان انقلابی امروز هستند.
در کتاب«لاله‌ها و انقلاب» نویسنده با محوریت قرار دادن زندگی یک شخصیت کودک به‌نام «لاله» که نمادی از کودکان امروزی است به بازخوانی گذشته خانواده این کودک می‌پردازد که با موضوع انقلاب اسلامی ارتباط مستقیمی داشته‌اند. شخصیت لاله به‌گونه‌ای ساخته و پرداخته شده که همخوانی مناسبی با روحیات کودکان در دوره‌های زمانی مختلف دارد؛ او هم مانند هر دختر کوچکی، عروسکی دارد که به آن دلبسته است و در تنهای و خیال خود با عروسک حرف می‌کند.
 نویسنده از طریق رابطه سارا و عروسکش، فکر و خیال‌های سارا را بیان می‌کند. البته هدایت موضوع داستان به‌گونه‌ای است که از همان ابتدا به سمت مسائل اجتماعی ازجمله رویدادهای انقلاب اسلامی کشیده می‌شود. نخستین بحث در گفت‌وگوی خیالی سارا با عروسکش درباره موضوع پدر است که سارا از عروسک می‌پرسد پدر داری یا نه. عروسک می‌گوید نه و سارا می‌گوید من هم پدر ندارم. وقتی این مسئله را با مادرش در میان می‌گذارد، مادرش می‌گوید پدر تو در زمان انقلاب اسلامی شهید شده است.
 به این وسیله موضوع انقلاب اسلامی مطرح می‌شود و برای شخصیت سارا که کودکی بیش نیست، هضم موضوع کمی سخت است. او کلماتی مانند«انقلاب اسلامی»، «تظاهرات»، «اعتصاب»، «قیام»، «شهید» را به‌درستی نمی‌تواند تشخص دهد. برای همین مدام از مادرش درباره این کلمات می‌پرسد و سعی می‌کند جایگاه هر یک از این کلمات را در ذهن کوچک خود مشخص کند و درباره رابطه معنایی این کلمات به یک فهم معین برسد.
نویسنده سعی کرده داستان انقلاب و لاله‌ها را به چند فصل جداگانه تقسیم کند که هم از نظر موضوعی از آشفتگی مفاهیم جلوگیری کند و هر مطالعه آن را برای مخاطب کودک آسان کند. کلمات کلیدی داستان مانند اعتصاب، تظاهرات و شهید هم در هر یک از این فصل‌ها به‌عنوان موضوع اصلی مطرح و درباره آن توضیحات کامل بیان شده است. سوسن طاقدیس در توضیح مراحل مختلف وقوع انقلاب اسلامی که باعث شکل‌گیری نهایی نهضت حضرت امام‌خمینی(ره) شد، به شرح مختصری از برخی رویدادهای مهم آن دوران هم پرداخته که در برطرف شدن برخی ابهامات موضوع به ذهن پرسشگر مخاطب کودک کمک می‌کند. ازجمله وقتی به ریشه انقلاب اسلامی می‌پردازد، به رویدادهای مهم و تأثیرگذاری مانند قیام 19دی مردم قم در سال1356 در اعتراض به مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات به ساحت حضرت امام‌خمینی(ره) و همچنین قیام‌های مردمی در شهرهایی که در ادامه قیام مردم قم بوده اشاره می‌کند که تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه سال1357 ادامه داشته است.

نویسنده همچنین به دیگر اتفاق‌های مهم در سایر شهرها مانند آتش‌سوزی در سینما رکس آبادان اشاره می‌کند که همگی از جنایات حکومت شاه در آن دوران بوده است. شخصیت سارا به‌عنوان کودکی که می‌تواند نماینده کودکان امروزی باشد در یک بازی کودکانه با عروسک خود با چنین مفاهیمی آشنا می‌شود که برای او تازگی دارد. نویسنده تلاش کرده در کتاب حاضر به دادن اطلاعات کلی راجع به انقلاب اسلامی به خوانندگان کودک بسنده کند و تنها باعث کنجکاوی مخاطبان کودک نسبت به موضوع انقلاب اسلامی شود. کتاب از این جهت قابل توجه است. از ویژگی‌های اصلی این کتاب، بهره‌مندی از تصاویر متناسب با ذهنیات کودک و موضوع انقلاب اسلامی است که ترکیب درستی در این زمینه صورت گرفته که در نهایت باعث یکدستی متن و تصویر شده است.
 همچنین کیفیت فنی کتاب هم به کمک سایر اجزای آن آمده در نهایت یک اثر کامل شکل گرفته است. کتاب«انقلاب و لاله‌ها» نوشته سوسن طاقدیس با تصویرگری پریسا پورحسینی در 112صفحه (مصور) با شمارگان 5000نسخه تومان از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شده است.