تاریخ اسلام
تاریخ‌نگاری در قلمرو اسلام
کتاب «تاریخ نگاری در قلمرو اسلام: مکتب‌ها، شیوه‌ها و انواع تاریخ‌نگاری» به قلم صادق سجادی از سوی انتشارات فرهنگ جاوید در تهران چاپ و منتشر شده است. در معرفی این اثر تحقیقی آمده است، ترکیب و تعبیر رایج «تاریخ‌نگاری اسلامی» یا «تاریخ‌نگاری در اسلام»، لااقل وقتی درباره اصول و مبانی آن سخن گفته می‌شود، تعبیری روشن و دقیق نیست. آنچه زیر این عنوان قابل بحث و بررسی است، در واقع «جریان تاریخ‌نگاری در قلمرو اسلام» است که قطع‌نظر از بعضی از اصول و مبانی، غالب مضامین و انواع و شیوه‌های ضبط و نگارش و روش‌های جمع و تدوین و عرضه آن هم ارتباط مستقیم با اسلام به‌عنوان دین ندارد؛ اما یکی از مظاهر درخشان فرهنگ در عصر اسلامی است. به‌ویژه از آن‌رو که از معدود رشته‌هایی است که در عصر انحطاط نیز دچار رکود نشد و بخش بزرگی از تحقیقات تاریخی در سرزمین‌های اسلامی در همین دوران پدید آمد. از نظر مضمون، تاریخ‌نگاری عصر اسلامی به‌معنای وسیع، غیراز تاریخ سیاسی، پهنه‌ای وسیع مشتمل بر تاریخ علوم و اخبار و احوال و آثار دانشمندان رشته‌های مختلف از محدثان و فقیهان و ادیبان تا پزشکان و فیلسوفان و ریاضی‌دانان، نیز تاریخ سیاست و شیوه‌های ملک‌داری و کارکردهای دستگاه‌های اجرایی و اداری را در برمی‌گیرد. در واقع مورخان قلمرو اسلام مفهوم و مصداق تاریخ را چنان وسیع گرفته‌اند که توانسته‌اند بیشتر یا همه جنبه‌های فرهنگی را زیر آن عنوان مورد مطالعه قرار دهند. درباره تاریخ‌نگاری عصر اسلامی به‌ویژه قرون نخستین آن، هنوز نکات مبهم و پیچیده و تاریک بسیار است.
