وجود فضا های ورزشی یک حق شهروندی است

دکتر نادر شکری|حقوق‌دان:

تــوســعـــه‌ورزش و تربیت‌بدنی، یک ضرورت انکارناپذیر و یک نیاز اساسی و زیربنایی برای تمام کشورها محسوب می‌شود و به طور چشمگیر و فزاینده مورد توجه همگان قرار گرفته است. از آثار مثبت این پدیده می‌توان به تأمین سلامت و بهداشت بهره‌وری شهروندان اشاره کرد. ورزش می‌تواند راهی مطمئن برای تفریح و گذران اوقات فراغت و ابزار مؤثری برای جلوگیری از انواع انحرافات اجتماعی به‌ویژه اعتیاد به سیگار و مواد‌مخدر باشد. علاوه بر این در دنیای معاصر که عصر هجوم ماهواره لقب گرفته است، پدیده ورزش می‌تواند به‌عنوان ابزاری سالم و نسبتا ارزان برای مقابله با انواع تهاجمات فرهنگی به‌ویژه در کشور ما به کار گرفته شود.

با وجود فواید بسیاری که ورزش و فعالیت بدنی برای انسان و جامعه به ارمغان می‌آورد، یکی از چالش‌‌های پیش رو در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری جوامع امروزی، رواج فرهنگ بی‌تحرکی و راحت‌طلبی میان انسان‌هاست.

 صنعتی‌شدن جوامع و ورود به دنیای فناوری‌های مختلف و متنوع، موجب شده است که تمامی ابعاد زندگی انسان از جمله تحرک او تحت تأثیر قرار گیرد.
امروزه اغلب کشور‌های پیشرفته جهان در برنامه‌ریزی‌ها و سازماندهی ورزش همگانی‌شان با دیگر کشور‌ها رقابت می‌کنند و مرتبا در حال ارائه برنامه‌های خلاق برای رشد ورزش همگانی هستند. بدیهی است که توسعه ورزش همگانی می‌تواند بسیاری از هزینه‌های سرسام‌آور در بخش‌های درمانی و آسیب‌‌های اجتماعی را کاهش دهد تا جامعه با کمترین هزینه، بالاترین و بیشترین میزان بهره‌وری و توسعه در ابعاد مختلف را داشته باشد.

منشور حقوق شهروندی در ورزش

 دولت موظف است که برای نیل به اهداف نظام همه امکانات خود را برای تربیت‌بدنی رایگان برای همه، در تمام سطوح به ‌کار برد (بند3 اصل سوم قانون اساسی). با توجه به تکلیف دولت درخصوص اجرای قانون اساسی به‌ نظر می‌رسد که تا‌کنون در تهیه و ارائه امکانات لازم برای بهره‌مندی شهروندان از تربیت‌بدنی رایگان، موفق نبوده است. عموم شهروندان جهت انجام فعالیت‌های ورزشی لزوما باید هزینه کنند. فدراسیون ورزش‌های همگانی نیز به برگزاری همایش‌های پیاده‌روی بسنده‌ کرده و در سایر موارد، شهروندان باید برای شرکت در فعالیت‌های ورزشی متحمل هزینه ‌شوند.

مدیریت شهری ازجمله شهرداری‌ها با قراردادن وسایل ورزشی که البته بعضا از استاندارد‌های لازم برخوردار نیست گام‌هایی در جهت مساعدت و تشویق شهروندان به انجام فعالیت‌‌های ورزشی برداشته ‌است و نصب وسایل ورزشی در پارک‌ها از سوی شهرداری، گامی مؤثر برای توسعه ورزش رایگان محسوب می‌شود اما چون در بیشتر دستگاه‌های ورزشی پارک‌ها به جنسیت، تناسب جثه، آمادگی جسمانی پایه و ایمنی لازم توجه نشده و استاندارد نیستند، ناآشنایی کاربر با روش صحیح استفاده از دستگاه، ندیدن آموزش لازم و نداشتن تناسب جسمی، باعث عوارضی می‌شود که به‌ دنبال استفاده از این وسایل به‌ وجود می‌آید. پرواضح است که این اقدامات نیز فراگیرشدن تربیت‌بدنی محسوب نمی‌شود؛ کما اینکه مصوبات شورای اسلامی شهر در تصویب نرخ شهریه‌های ثبت‌نام شهروندان در ورزشگاه‌های متعلق به شهرداری نشان از آن دارد که در مراکز وابسته به شهرداری‌ها نیز امکانات ورزشی به‌رایگان در اختیار شهروندان قرار نمی‌گیرد. مضافا اینکه شهروندان برای تربیت‌بدنی که حق قانونی‌شان است 2بار هزینه می‌کنند؛ بار اول با پرداخت عوارض! شهرداری‌ها با دریافت عوارض از شهروندان اقدام به ساخت ورزشگاه می‌کنند؛ بار دوم هم زمان حضور در سالن‌های ورزشی است. این هزینه مضاعفی است که از شهروندان اخذ می‌شود و به‌ نظر می‌رسد اعضای شورای اسلامی که نمایندگان مردم جهت تصویب و نظارت در شورا هستند باید به این مقوله توجه کافی داشته باشند.

ایجاد ورزشگاه‌هایی با تسهیلات رایگان

وجود فضاهای ورزشی در همه‌جای دنیا حق شهروندی محسوب می‌شود و دولت‌ها موظفند بر اساس استانداردهای لازم نسبت به ساخت و اختصاص ورزشگاه‌ها به مردم اقدام کنند.

استعدادیابی ورزشکاران به‌طور رایگان

یکی از وظایف دستگاه‌های ورزشی استعدادیابی ورزشکاران در عرصه‌های مختلف ورزشی است. شهروندان جهت استعدادیابی نیاز به برنامه‌‌ریزی و هدایت دارند و این برعهده دولت است که امکانات و شرایطی را برای این منظور فراهم کند.

حمایت‌های ورزشی برای شهروندان

قوانین و مقررات حمایتی متعددی در جهت توسعه ورزش و حمایت از جامعه ورزشی، تدوین و تصویب شده است. دولت موظف است که در جهت نیل به این قوانین حمایتی اقدامات و تسهیلات لازم را فراهم کند. ازجمله:

حق شهروندان برای بیمه مسئولیت حوادث ورزشی

بیمه‌های ورزشی فعلی فقط مربوط به تأمین بخشی از هزینه‌های درمانی ورزشکاران است و ارتباطی به بیمه مسئولیت حوادث ندارد.
در صورت بروز حوادث ناشی از خطای ورزشی، ورزشکاران، داوران و مربیان با مسئولیت‌های حقوقی و کیفری مواجه هستند که با مجازات‌های کیفری توام است.

حق شهروندان برای حضور در رقابت‌های آزاد ورزشی

سازوکار لازم جهت دسترسی آزاد شهروندان برای حضور در رقابت‌های ورزشی در بعد قهرمانی وجود ندارد؛ بنابراین برای راهیابی به تیم‌های منتخب یا ملی، مکانیزم برگزاری مسابقات انتخابی در رشته‌های ورزشی بایستی وجود داشته باشد. این در حالی است که ذهنیت موجود بین اذهان عمومی بر آن است که ورزشکاران در سطوح قهرمانی بر اساس ارتباط یا بر حسب تصادف، به جایی می‌رسند.

استفاده از تسهیلات قانونی برای ورزشکاران

تسهیلاتی همچون قانون سربازقهرمان، تسهیلات ورود به دانشگاه و اعطای زمین بلاعوض برای همه رشته‌های ورزشی باید در نظر گرفته شود.