نمایش
به بهانه آغاز جشنواره تئاتر کودک و نوجوان
مفهومی که تئاتر انتقال می‌دهد
گفت‌وگو با حسین فدایی‌حسین، پژوهشگر و نمایشنامه‌نویس
فهیمه پناه‌آذر- روزنامه‌نگار
حسین فدایی‌حسین، بیش از آنکه پژوهشگر فعال در تئاتر باشد از نمایشنامه‌نویسان پرکار تئاتر کودک و نوجوان است. از این نویسنده قرار است کتاب «مجموعه نمایشنامه‌های محبوب کودکان» در جشنواره این دوره تئاتر کودک و نوجوان در همدان رونمایی شود. به‌گفته فدایی‌حسین، این کتاب گلچینی از 13 نمایشنامه کلاسیک و معاصر برای کودکان و نوجوانان است.این نویسنده در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان امسال در بخش میهمان نمایشی را روی صحنه می‌برد.
رونمایی از نمایشنامه‌های کودک
این پژوهشگر و نمایشنامه‌نویس از ویژگی‌های کتابش به همشهری می‌گوید:«نمایشنامه‌ها به دو بخش نمایشنامه‌های ویژه مخاطبان کودک و نوجوان و نمایشنامه‌هایی که توسط کودکان و نوجوانان قابل تولید و اجرا هستند، تقسیم شده است. فهرست نمایشنامه‌های بخش اول عبارت است از: «جادوگر از»، «جزیره گنج»، «باد در درختان بید»، «قاصدک» و «در فراموش‌شده». و فهرست بخش دوم شامل نمایشنامه‌های «غاز طلایی»، «شتر چگونه کوهان‌دار شد؟»، «اولین نامه چگونه نوشته شد؟»، «چه‌کسی آخرین بار خندید؟»، «سیندرلای چینی»، «آقاخرگوشه آقاپلنگه را به سواری می‌برد»، «غول‌ها» و «سه بچه‌گربه» می‌شود. 5 نمایشنامه بخش نخست این کتاب، شامل متونی هستند که مخصوص اجرای بزرگسالان برای کودکان درنظر گرفته شده است البته به موازات این رویکرد حرفه‌ای در اجرای نمایشنامه‌ها برای کودک و نوجوان، معتقدیم تحت شرایط خاص و با متون مناسب، بچه‌ها هم می‌توانند برای هم‌سن‌وسالان خودشان نمایش اجرا کنند. 8 نمایشنامه بخش دوم کتاب، متونی هستند که بچه‌ها می‌توانند آنها را به شکل غیررسمی و با رویکرد بداهه‌پردازی در بازیگری، اجرا کنند البته در این دو بخش متونی هم وجود دارند که می‌توانند هر دو کارکرد را داشته باشند.»
وی در ادامه با بیان این مطلب که برخی از نمایشنامه‌های کوتاه‌تر بخش دوم، از ادبیات نمایشی بزرگسالان اقتباس شده‌اند و در بعضی موارد بچه‌ها می‌توانند صحنه‌های جالبی از نمایشنامه‌های بلندتر بخش اول را نیز بسازند، توضیح می‌دهد: «برخی از این آثار، داستان‌های غیراقتباسی دارند و بعضی نیز برگرفته از ادبیات، داستان‌های عامیانه و افسانه‌ها هستند البته برخی دیگر از کارها نیز کمدی، درام، رئالیستی و تخیلی هستند.» جدیدترین کتاب فدایی‌حسین در اصل ترجمه است. این پژوهشگر می‌گوید: «این کتاب در اصل ترجمه‌ای از کتابی با همین عنوان است که توسط کلمن. ای. جنینگز و اوراند هریس گردآوری شده و فقط ترجمه این کتاب به‌عهده من بوده است البته در مقدمه کتاب جناب داوود کیانیان پژوهشی را در زمینه نمایشنامه‌های تألیف و ترجمه شده در حوزه کودک و نوجوان در ایران انجام داده‌اند که قابل توجه نیز هست.» این کتاب 247صفحه‌ای توسط انتشارات نمایش با تیراژ 1000نسخه منتشر شده و قرار است در بیست و هفتمین دوره از جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان در همدان رونمایی شود.
موضوعات اجتماعی و تئاتر
فدایی‌حسین در جشنواره امسال و در بخش میهمان هم اجرای نمایش «سینا و غول نخودفرنگی» را دارد. وی درباره این نمایش توضیح می‌دهد:«داستان نمایش «سینا و غول نخودفرنگی» مربوط به خانواده‌ای است که والدین آن به‌شدت درگیر فضای مجازی هستند. همین امر نیز سبب شده که بین افراد خانواده جدایی و بی‌توجهی ایجاد شود. در واقع محتوای اصلی این نمایش مسئله عدم‌ارتباط افراد خانواده به‌دلیل درگیر شدن در فضای مجازی است.»
مواجهه خانواده با تئاتر
این پژوهشگر تئاتر از موضوعات اجتماعی می‌گوید که می‌تواند در قالب اجرای نمایش‌ها در نوع برخورد خانواده‌ها با این موضوعات مؤثر باشد. فدایی‌حسین توضیح می‌دهد:«فکر می‌کنم موضوع خانواده و فضای مجازی که این روزها مسئله بیشتر خانواده‌ها نیز هست، به‌عنوان یک موضوع روز و مهم می‌تواند برای مخاطب امروز راهگشا و مؤثر باشد بنابراین مهم‌ترین مفهوم و معنایی که این اثر می‌تواند برای مخاطب کودک و نوجوان به همراه داشته باشد، همین مسئله اهمیت دادن به خانواده و ارتباط آنها با یکدیگر و در جهت رفع مشکلات است.» حسین فدایی‌حسین در پاسخ به این سؤال که برگزاری جشنواره‌های تئاتر در حوزه کودک و نوجوان چقدر می‌تواند در زمینه آموزش و آگاهی‌رسانی مؤثر باشد، اضافه می‌کند:«جشنواره‌ها رویدادهایی مقطعی هستند و در مدت زمان کوتاهی در سال اتفاق می‌افتند به همین‌خاطر نیز نمی‌توانند چندان بر مخاطب تأثیرگذار باشند. جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی بیشتر برای گروه‌های نمایشی ایجاد انگیزه می‌کنند تا نمایش‌هایی را برای شرکت در جشنواره تولید کنند.»
جشنواره چه زمان می‌تواند مهم باشد
وی بر لزوم نمایش آثار جشنواره در سراسر کشور تأکید می‌کند:«اگر جشنواره تنها به برگزاری ختم نشود و شرایط اجرای نمایش‌های شرکت‌کننده در جشنواره را برای سالن‌های دیگر و مخاطبان کودک و نوجوان در سراسر کشور فراهم کند، بسیار بهتر و تأثیرگذارتر است. متأسفانه جشنواره در مقطعی کوتاه، همراه با فشار و استرس، و صد البته شور و هیجان زیاد برگزار می‌شود اما بلافاصله پس از اتمام جشنواره، همه این شور، شوق و هیجان فروکش می‌کند و عملاً تمام رویدادها به فراموشی سپرده می‌شود.» وی تصریح می‌کند: «به‌نظرم اینکه بتوانیم تمام شور، شوق و هیجان این دوره را در طول سال حفظ کنیم و اجراهای متعددی را برای گروه‌ها در کل کشور برنامه‌ریزی کنیم، اتفاق بسیار مهم و خوبی است.»
