آدرس غلط برق برای ماینینگ

عمادالدین قاسمی‌پناه- روزنامه‌نگار

طی سال‌های اخیر، استخراج‌کنندگان رمزارز یا همان ماینینگ‌‌ها به‌عنوان متهم ردیف اول خاموشی‌ها و قطع برق در روزهای پرمصرف سال از سوی وزارت نیرو معرفی می‌شدند. این در حالی است که گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس به‌عنوان یک نهاد پژوهشی بی‌طرف نشان داد که سهم مصرف برق ماینینگ‌ها بسیار کمتر از آن چیزی است که عنوان می‌شد. این گزارش مشخص کرد که مصرف برق ماینرهای غیرمجاز 650مگاوات و ماینرهای مجاز حدود 200مگاوات طی سال‌99 بوده است. درواقع، حتی با فرض ضریب خطای 50درصد، این مقدار دو برابر می‌شود و مصرف برق برای استخراج بیت‌کوین و اتریوم از 2هزار مگاوات فراتر نمی‌رود. این گزارش همچنین با ارائه آمار و ارقام مستند، سیاست ممنوعیت ماینینگ را شکست‌خورده اعلام کرده است.

نگاه واقع‌بینانه دولت
علی بابک‌نیا، رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به تنها یک مصاحبه علیه ماینینگ در دولت فعلی، رویکرد وزارت نیروی کنونی را نسبت به دولت قبلی در مورد منشأ خاموشی‌ها که پیش از این ماینینگ‌ها عنوان می‌شدند، واقع‌بینانه‌تر می‌داند. بابک‌نیا معتقد است که وزارت نیروی فعلی در مقایسه با دولت قبل نسبت به موضوع برق نگاه کارشناسی‌تری دارد. او  به شهریور سال گذشته اشاره می‌کند که پس از دستور رئیس‌جمهور مبنی بر رفع محدودیت ماینینگ، نخستین وزارتخانه‌ای که برای برخورد منطقی با ماینینگ اعلام آمادگی کرد، وزارت نیرو بود.
او با اشاره به اینکه اکنون هم با فرارسیدن فصل گرما تعامل بهتری نسبت به دوره قبلی درباره موضوع ماینینگ مشاهده می‌شود، اظهار امیدواری می‌کند که ماینینگ‌ها در ساعات کم‌باری (10شب تا 10صبح) بتوانند فعالیت کنند.

چالش‌های صنعت برق
رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین به منشأ چالش‌های فعلی صنعت برق اشاره می‌کند و مهم‌ترین آن را کمبود تولید می‌داند که به معنی عدم‌سرمایه‌گذاری در تولید برق طی 5 تا 6سال گذشته است.
بابک‌نیا همچنین نادیده‌گرفتن رشد و تقاضای مصرف طی 6سال گذشته را به‌عنوان عامل دوم مطرح می‌کند و معتقد است، با افزایش صدور جوازهای ساخت، افزایش تراکم و احداث فازهای صنعتی جدید قطعا ظرفیت‌های جدیدی به ظرفیت‌های قبلی اضافه می‌شود.
او فرسودگی و اتلاف شبکه را عامل سوم می‌داند و می‌‌گوید: «بدیهی است که هر سال با درصدی از فرسودگی و استهلاک شبکه روبه‌رو باشیم.»

تعرفه فروش 2سال پیش
این کارشناس همچنین عدم‌حمایت از سرمایه‌‌گذار، ایجاد انحصار و رانت در صادرات برق را به موارد فوق اضافه می‌کند.
بابک‌نیا با اشاره به آزادسازی قیمت‌ها در تقریبا همه صنایع و حوزه‌ها یادآوری می‌کند که یک نیروگاه‌‌دار نمی‌تواند تعرفه برق خود را تعیین کند، چراکه سازوکار بورس در این حوزه تعطیل است و نیروگاه‌دار با نرخ خرید تضمینی و دستوری تعیین‌شده از سوی وزارت نیرو موظف به فروش است. او با اظهار تأسف از اینکه افزایش قیمت قابل‌توجهی در این بخش ندیده‌ایم، تأکید می‌کند یک نیروگاه‌داری که با بهای 2سال پیش برق خود را به دولت می‌فروشد، در تورم 2سال اخیر تراز منفی دارد که بعضا منجر به ورشکستگی و خاموشی نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک و مقیاس‌متوسط شده است.

مصرف‌کننده مقصر نیست
رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین چالش‌های فعلی را چندان دور از انتظار نمی‌داند و معتقد است که می‌توانستیم برای رفع آنها برنامه‌ریزی کنیم.
بابک‌نیا با اشاره به مجموع این عوامل معتقد است که نمی‌توان ماینرها، صنعت فولاد و به‌طور کلی مصرف‌کننده را مقصر جلوه داد.
به‌گفته او «مقصر اصلی تولیدکننده است که دیماند، بهای انشعاب، نیرورسانی و خطوط انتقال را می‌گیرد و دست آخر هم عنوان می‌کند تعهداتی را که متقبل شدم نمی‌توانم انجام دهم.»
بابک‌نیا نتیجه می‌گیرد که گزارش‌ها و اعلام نظر کسانی که خارج از وزارت نیرو هستند، در مقایسه با گزارش دوستان وزارت نیرو که طی 6سال گذشته کم‌کاری کرده‌اند، قابل استنادتر است.

راهکار رفع کمبود برق
رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین راهکار رفع چالش برق برای ماینینگ را حمایت از نیروگاه‌های «تولیدپراکنده» و «گازسوز» دانست.
بابک‌نیا می‌گوید: «این نیروگاه‌ها نه‌تنها می‌توانند در ایام معمول سال برق خود را تامین کنند و فشاری به شبکه وارد نکنند، بلکه در ایام اوج بحران مصرف هم می‌توانند برق خود را تحویل شبکه بدهند.»
این در حالی است که او مشکل را در سامانه خدمات الکترونیک مولدهای مقیاس‌کوچک وزارت نیرو(iranchp) می‌بیند که به‌گفته او «معمولا یا خدمات‌رسانی نمی‌کند یا اگر هم دایر باشد، به ماینینگ‌ها مجوز نمی‌دهد که به‌نظر ما نشان از علاقه وزارت نیرو به ایجاد انحصار است.»