حمایت از کشاورزان خرد در روستابازارها

حمیده پازوکی - خبرنگار

عرضه محصولات کشاورزی بخش مهمی از بازار روزانه کشور را تشکیل می‎دهد؛ بازاری که کشاورزان برای تامین معیشت خود به آن وابسته‌اند، اما واسطه‌گری همواره موجب اختلال در این بخش شده است. ایجاد روستابازارها یکی از راه‌هایی است که از ابتدای امسال برای بهبود این وضع توسط سازمان تعاون روستایی کشور پیگیری شده. هدف این بازارها آن است که فضایی برای عرضه مستقیم و بدون‌واسطه کالاهای بخش کشاورزی از مزرعه به‌دست مردم فراهم کند. تاکنون در بسیاری از استان‌ها چنین بازارهایی ایجاد شده و در روزهای اخیر نیز 8روستابازار در اردبیل و یک روستابازار در خاش راه‌اندازی شده‌اند. با این حال، آنها تا رسیدن به هدفی که برای خود تعیین کرده‌اند، فاصله زیادی دارند.

86روستابازار در کشور
با راه‌اندازی روستابازارها بهای تمام‌شده محصولات برای مصرف‌کننده کاهش می‌یابد و اشتغال‌زایی برای روستاییان فراهم می‌شود. دبیر هیات مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران درباره چیستی این بازارهای جدید به همشهری می‌گوید: روستابازار مدل جدیدی از مراکز عرضه زنجیره‌ای محصولات کشاورزی و کالاهای معیشتی خانوار‌های روستایی است که از اواسط سال گذشته به‌ شکل پایلوت و با ایجاد ۲٠فروشگاه در خراسان رضوی آغاز به‌کار کرد.
علیرضا جوانمردی، با بیان اینکه این طرح در اصفهان، مازندران، همدان، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی پیگیری شده است و به‌مرور در سایر استان‌ها نیز عملیاتی می‌شود، می‌گوید: تاکنون در اصفهان ۱۴روستابازار راه‌اندازی شده ‌که تا ۶ماه اول سال۱۴٠۱ به ۶٠فروشگاه افزایش خواهد یافت.
وی درباره آمار روستابازارهای ایجادشده در کشور هم می‌افزاید: هم‌اکنون در خراسان رضوی۵7، اصفهان۱۴، اردبیل9، سیستان‌وبلوچستان2، البرز و ایلام‌یک روستابازار راه‌اندازی شده است. درمجموع 84روستابازار از ابتدای امسال در کشور ایجاد شده و قرار است تا 3 ماه ابتدایی سال 1401 محصولات تولیدی خود تعاونی‌های روستایی استان‎ها در روستابازارها عرضه شود.
مدیر مرکز ارتباطات، امور مجلس و استان‌های سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با تأکید بر اینکه یکی از اهداف اصلی روستابازار عرضه مستقیم محصولات کشاورزی تولیدی شبکه تعاونی‌های استان‌هاست، می‌گوید: این محصولات در روستابازارها بدون واسطه عرضه می‌شود. از سوی دیگر، کالاهای تولیدی و محصولات فرآوری‌شده بین استان‌ها هم از طریق روستابازارها به خانوارهای روستایی و شهری با قیمت مناسب به فروش می‌رسد. عربشاهی ادامه می‌دهد: ۳٠درصد از کل کالاهای مورد نیاز شبکه فروشگاهی روستابازارها به‌ شکل متمرکز و ۷٠‌درصد دیگر به شکل منطقه‌ای تامین می‌شود، اما از 3ماه ابتدای سال۱۴٠۱ تمام کالاهای عرضه‌شده در فروشگاه‌های روستابازار به ‌شکل متمرکز تامین می‌شود که ۴٠درصد آن محصولات تولیدی شبکه تعاونی‌ها خواهد بود.

کمبود نقدینگی
خراسان رضوی با 57مورد استانی است که بیشترین روستابازار را در میان استان‌ها ایجاد کرده است. با این حال، این روستابازارها از تعداد روستاهای این استان بسیار کمتر است. رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه در این استان 3334روستا وجود دارد، به همشهری می‌گوید: تامین ارزاق عمومی و کالاها‌ یکی از نیازهای اصلی روستاییان است و به همین دلیل سیاست‌ ما این بود که با محوریت سازمان تعاون روستایی استان، روستابازارها را فعال کنیم. از سوی دیگر به‌دنبال آن هستیم که در شهرستان‌هایی که قطب تولید محصول کشاورزی هستند، با کمک‌گرفتن از روستابازارها، یک بارانداز ایجاد کنیم تا امکان ارائه محصولات کشاورزی تولید روستا در شهر و محصولات کارخانه‌ای در روستاها پدید آید. محمدرضا اورانی با بیان اینکه 75درصد بهره‌برداران، کشاورزان خرد استان هستند، توضیح می‌دهد: برای این افراد صرف نمی‌کند محصول خود را برای فروش به مرکز شهرستان ببرند، اما همین افراد اگر در شبکه روستابازارها قرارگیرند، می‌توانند محصول را توسط شرکت تعاونی‌ها در روستابازارهای مراکز شهرستان عرضه کنند. او اما به چالش این موضوع یعنی تامین نقدینگی برای تعاونی‌ها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: کشاورز هزینه‌ها و درآمدهایی در زندگی خود دارد و وقتی اقلام اساسی گران به‌دست او برسد، بخش مهمی از معیشتش دچار مشکل می‌شود. سازمان تعاونی روستایی باید نقدینگی کافی در اختیار داشته باشد تا بتواند با شرکت‌ها و کارخانه‌های تولید اقلام اساسی وارد معامله شود و کالاهایی را برای عرضه به کشاورزان وارد روستابازارها کند. در واقع این روستابازارها جاده‌ای دوطرفه هستند که اقتصاد کشاورزان را از 2 جنبه تحت‌تأثیر قرار می‌دهند و نقدینگی سهم مهمی در این موضوع دارد.

 روستابازارها قابلیت‌های بسیاری دارند، هوشمندسازی یکی از ظرفیت‌‌هایی است که درباره آن طرح‎ریزی شده تا امکان خرید آنلاین برای متقاضیان فراهم باشد. این بازارهای جدید البته در ابتدای راه قرار دارند و با توجه به‌وجود ۴۵هزارو۹۲۶روستا در کشور، افزایش روستابازارها می‌تواند نقش مهمی در فروش به‌موقع و بدون واسطه محصولات کشاورزی روستاییان داشته باشد.‌

مکث
تفاوت روستابازار با بازار‌روز چیست؟
کشاورزان و تولیدکنندگان روستایی همواره محصولات خود را در بازارروزهای سنتی شهری و روستایی عرضه کرده‌اند؛ بازارهایی که نبود واسطه ویژگی بارز آنهاست.
در بازارروز همه افراد می‌توانند بساط کنند، اما نظارتی بر کیفیت محصولات وجود ندارد. از سوی دیگر عرضه کالا در آنها پایدار نیست و تغییر شرایط اقلیمی می‌تواند بر عرضه‌نشدن محصولات تأثیر بگذارد. روستابازارها اما در فضاهای مناسب و سرپوشیده با امکانات اولیه ایجاد می‌شوند و ویژه محصولات کشاورزی و تولیدات روستاییان هستند.