«پرواز ارواح» در آسمان اروپا

همزمان با افزایش سرعت شیوع سویه اومیکرون در اروپا و افت ناگهانی مسافرت‌های هوایی، شرکت لوفتهانزا اعلام کرده که طی 3ماه آینده دست‌کم 18هزار پرواز بدون مسافر انجام خواهد داد. این شرکت که برخی دیگر از  شرکت‌های هواپیمایی ازجمله بروکسل ایرلاینز، اتریش ایرلاینز و سوئیس ایرلاینز را نیز در تملک دارد، اعلام کرده که این رویه طی سال‌جاری میلادی نیز همچون سال گذشته ادامه خواهد داشت و دلیلش هم قواعد سختگیرانه‌ای است که از سوی اتحادیه اروپا وضع شده است.
کارشتن اشپور، مدیرعامل لوفتهانزا به نشریه آلمانی فرانکفورتر آلگماینه گفته است: «به‌دلیل پایین‌آمدن میزان تقاضا در ماه ژانویه، ما مجبور شدیم باز هم از شمار پروازهای خود بکاهیم، اما با این حال لازم است ۱۸هزار پرواز غیرضروری دیگر در زمستان انجام دهیم.» این سخنان، تمسخر کاربران شبکه‌های اجتماعی را در اروپا به‌دنبال داشته است.
مسئله این است که نشست و برخاست هواپیماها در فرودگاه‌های اروپایی باید در زمان مقرر انجام شود؛ در غیراین صورت، شرکت‌های هواپیمایی آن ساعت پروازی را از دست خواهند داد. طبق قوانین اتحادیه اروپا، شرکت‌های هواپیمایی باید 80درصد از پروازهایی که به آنها اختصاص داده شده را انجام دهند. کمیسیون اروپا در سال 2020در اوج شیوع ویروس کرونا و همزمان با ضرر و زیان کلان ایرلاین‌ها، این قانون را لغو کرد، اما از سال گذشته و با کاهش آمار ابتلا و رونق گرفتن سفرها، نسبت اجباری را به 50درصد رساند، ولی این میزان نتوانسته مانع برقراری پروازهای خالی از مسافر شود. انگلیس که از یک سال قبل به‌طور رسمی از اتحادیه اروپا خارج شده، مجبور به اجرای این قانون نیست و شرکت‌های هواپیمایی انگلیسی ازجمله بریتیش ایرلاینز، با مستثنا شدن از این قاعده طی یک سال میلیون‌ها پوند صرفه‌جویی کرده‌اند. این موضوع جزو معدود موضوعاتی است که باعث شده طرفداران پروپاقرص خروج انگلیس از اتحادیه اروپا (برگزیت) همچنان بر درستی این تصمیم تأکید کنند.
مسئله، فقط آسیب مالی نیست که شرکت‌های هواپیمایی متحمل شده‌اند، بلکه ضرری که از پرواز این هواپیماها به محیط‌زیست وارد می‌شود هم باید مورد توجه قرار بگیرد. این در حالی است که اتحادیه اروپا خود را یکی از حامیان اصلی جلوگیری از پیشرفت بحران اقلیمی می‌داند و دائما بر کشورهای عضو برای کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی فشار وارد می‌کند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، کریما دلی، عضو فراکسیون حامیان محیط‌زیست در پارلمان اروپا در انتقاد از این رویکرد از کمیسیون اروپا خواسته در وضعیت کنونی که کسی تمایل به سفر ندارد، قاعده 50درصد را هم لغو کند. او این پروازها را «پرواز ارواح» خوانده و از قانون موسوم به «استفاده کنید؛ یا از دست بدهید» که شرکت‌های هواپیمایی به موجب آن و از بیم از دست دادن جایگاه‌ و زمان‌های پروازی در فرودگاه‌ها اقدام به حفظ پروازهای بدون مسافر می‌کنند، به‌شدت انتقاد کرده است.
در آمریکا وضعیت به‌گونه‌ای دیگر است. شرکت‌های هواپیمایی از همان ابتدای بحران کرونا تعداد پروازهای خود را کم کردند و دولت هم هیچ اجباری برای نگه‌داشتن جایگاه و زمان پروازی در فرودگاه‌ها به ایرلاین‌ها تحمیل نکرد. همین باعث کاهش چشمگیر ضرر و زیان شرکت‌ها شد.
انجام پروازهای خالی از مسافر اتفاق تازه‌ای نیست و ایرلاین‌ها دهه‌هاست که برای حفظ جایگاه و زمان پروازی خود، در سکوت این پروازها را انجام می‌دهند. برخی ساعت‌ها و جایگاه‌ها در فرودگاه‌های کشورها برای ایرلاین‌ها اهمیت زیادی دارد و آنها به هر قیمتی تلاش می‌کنند این جایگاه‌ها را حفظ کنند. در سال 2008، یعنی در بحبوحه بحران اقتصادی که جهان را به زانو درآورد و تعداد مسافرت‌های هوایی ناگهان افت کرد، شرکت هواپیمایی بریتیش میدلند انترنشنال، برای اینکه جایگاه پروازی خود را در فرودگاه بزرگ هیترو لندن از دست ندهد، ماهانه هزاران پرواز بدون مسافر انجام می‌‌داد. یک جایگاه پروازی در این فرودگاه، میلیون‌ها دلار ارزش دارد. در سال 2016، هواپیمایی عمان ایر با پرداخت 75میلیون دلار توانست یک جایگاه اصلی پروازی از فرودگاه هیترو را از شرکت کنیا ایرویز خریداری کند.
در چنین شرایطی، شرکت‌های هواپیمایی بزرگ ازجمله لوفتهانزا ممکن است بتوانند دوام بیاورند و برای دوره‌‌ای کوتاه پروازهای بدون مسافر خود را با هدف حفظ جایگاه پروازی ادامه دهند، اما شرکت‌های کوچک ناچارند هم پروازهای خود را متوقف کنند و هم جایگاه پروازی‌شان را از دست بدهند. بازگشت این شرکت‌ها به رینگ رقابت در آینده بسیار سخت خواهد بود؛ موضوعی که انتقادها علیه قانون فعلی اتحادیه اروپا را دوچندان کرده است. به‌عبارت دیگر، این مسئله در درازمدت به تقویت انحصار شرکت‌های هواپیمایی بر برخی خطوط پروازی منتهی خواهد شد. در این شرایط، بازنده اصلی مسافری است که در آینده باید بلیت خود را در یک بازار غیررقابتی و براساس نظر شرکت‌های بزرگ خریداری کند.
قاعده قیمتی بودن جایگاه‌های پروازی در فرودگاه‌ها را سال‌ها قبل انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (IATA) وضع کرده و شرکت‌های قدیمی و بزرگ همیشه برنده این بازی بوده‌اند. ورود شرکت‌های جدید و کوچک‌تر به این معادله، شامل هزینه‌های هنگفت خواهد بود.

3000پرواز
شرکت بروکسل ایرلاینز که بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی در بلژیک به شمار می‌رود، اعلام کرده طبق قوانین اتحادیـه اروپا مجبور اســــت طی زمستـان امســـــال، دســـــت‌کم 3هزار پرواز بدون مسافر انجام دهد تا جایگاه و زمان پروازی خود را در فرودگاه‌های اروپایی از دست ندهد.