از کنیا، سرزمین عجایب قاره آفریقا که زیستگاه انسان‌های نخستین بود، چه می‌دانید؟
گشت‌‌وگذار در سرزمین دایناسورها
بهنام سلطانی
کنیا را باید یکی از عجیب‌ترین و اسرارآمیزترین نقاط آفریقا دانست؛ کشوری که منابع طبیعی فراوانی دارد اما جوانانش از فرط فقر و تنگدستی به شکار شیرهایی از نژادهای کمیاب می‌رفتند و با این کار به غایت خطرناک امرار معاش می‌کردند. کنیا زیستگاه گونه‌های کمیاب جانوری است و گفته می‌شود در دوران ماقبل تاریخ انسان‌ها در این کشور با گوریل‌ها زندگی مسالمت‌آمیزی کنار هم داشته‌اند. این کشور جای امنی برای زندگی شامپانزه‌ها به‌شمار می‌رود اما برای باران، شامپانزه 4ساله ایرانی که چند روز قبل و بعد از انتقال به این کشور جانش را از دست داد خوش‌یمن نبود. به همین بهانه آشنایی با کشور کنیا شاید خالی از لطف نباشد.
آب‌وهوای عجیب
قاره آفریقا به‌خاطر ویژگی‌های ممتاز و منحصربه‌فردش از روزگار قدیم در تیررس کشورهای استعمارگر به‌ویژه انگلیس بوده و ثروت کشورهای آفریقایی در طول تاریخ به تارج برده شده، اما کمتر گزندی به حیات‌وحش و منابع طبیعی آن وارد شده است. کنیا هم از این قاعده پیروی کرده و استثمار و استعمار جزو جدانشدنی از تاریخ پرفراز و نشیب این کشور قلمداد می‌شود. جمهوری کنیا در شرق قاره آفریقا واقع شده و با 580هزار کیلومترمربع وسعت، چهل‌و‌هفتمین کشور وسیع دنیا به‌شمار می‌رود. موقعیت این کشور در مقایسه با سایر کشورهای آفریقایی خیلی ممتاز است چرا که از جنوب با کشورهایی مثل تانزانیا، اوگاندا و سومالی که همگی حیات‌وحش عجیب با انبوه مناطق حفاظت شده دارند همسایه است و از شرق به اقیانوس هند منتهی می‌شود. این کشور از نظر شرایط آب و هوایی یک ویژگی عجیب دارد که نمونه‌اش در هیچ جای دنیا یافت نمی‌شود؛ به‌واسطه عبور خط استوا از کمربند میانی کنیا، مناطق مرکزی، شمال و شمال شرقی این کشور بسیار خشک و گرم است اما مناطق ساحلی که در کنار اقیانوس هند قرار دارد آب و هوایی گرم و مرطوب دارد. به همین دلیل در برخی شهرهای ساحلی هر روز دمای هوا از سرد به گرم تغییر می‌کند.
اعلام استقلال
کنیا هم مثل بیشتر کشورهای آفریقایی تاریخ پرفراز و نشیبی دارد و از گزند هجوم کشورهای استعمارگر در امان نبود اما شورش معروف مائو مائو که سال 1952شروع شد و تا سال 1960ادامه یافت در نهایت به پایان سلطه بریتانیا بر این کشور ثروتمند منجر شد. شورش مائومائو که به جنبش مائو مشهور شد، قیام دهقانان برای توزیع عادلانه زمین‌های کشاورزی بین اکثریت سیاهپوست کنیا بود که به جنگ چریکی بدل شد و در نهایت به خارج شدن این کشور از سلطه بریتانیا انجامید. گفته می‌شود در جریان شورش مائو مائو که 5سال به طول انجامید، بیش از ۱۲ هزار نفر کشته و چندین هزار کنیایی روانه بازداشتگاه‌های حکومت دست‌نشانده بریتانیا شدند که فجیع‌ترین رویداد تاریخ این کشور قلمداد می‌شود. نتیجه شورش کشاورزها رهایی از سلطه بریتانیا بود و کنیا در تاریخ ۱۲دسامبر ۱۹۶۳ میلادی رسماً اعلام استقلال کرد. این یعنی شروع یک زندگی تازه برای مردم کشوری که حیات‌وحش و منابع طبیعی کم نظیری دارد.
سرزمین چند میلیون ساله
تاریخ این کشور مملو از نکته‌های عجیب و باورنکردنی است؛ مثلاً دانشمندان بارها اعلام کرده‌اند که سنگواره‌هایی از شامپانزه‌ها در این کشور یافت شده و این بدان معناست که انسان‌های نخستین و گونه‌های نخستین شامپانزه‌ها در این کشور کنار هم می‌زیسته‌اند. این سنگواره‌ها نشان می‌دهد که پستانداران از ۲۰میلیون سال پیش در شرق آفریقا یعنی کنیای امروزی زندگی می‌کرده‌اند. برخی یافته‌های دیگر هم نشان می‌دهد که انسان‌های نخستین حدود ۵/۲میلیون سال پیش در این نقطه از کره زمین زندگی می‌کرده‌اند. آثار و شواهدی از این دست به‌وفور در کنیا یافت می‌شود. پس ما با کشوری طرف هستیم که از میلیون‌ها سال قبل زیست موجودات زنده در آن جریان داشته و از این‌رو بخش مهمی از کره زمین به‌حساب می‌آید.
صادرات دونده
در کنیا ورزش‌هایی مثل فوتبال، اتومبیلرانی، راگبی، کریکت و بوکس دنبال می‌شود اما این کشور به‌خاطر قدرتش در ورزش دوومیدانی و مسابقات دوی استقامت و نیمه‌استقامت معروف است. کنیا دونده‌های بسیاری مثل پل ترگات و کاترین اندریبا را داشته که همه عناوین ممکن را در مسابقات دوی استقامت از آن خود کرده‌اند و دونده‌های این کشور با وجود دونده‌های مطرحی از اتیوپی و مراکش جایگاه ممتاز خودشان در دوومیدانی جهان را حفظ کرده‌اند. الیود کیپچوگه، قهرمان ماراتن المپیک، لندن، ریو و توکیو به‌عنوان نخستین انسانی که ماراتن را زیر 2 ساعت دویده است، قهرمان و اسطوره دوومیدانی کنیاست چرا که برخلاف بسیاری از دونده‌های این کشور فقط برای پرچم کشور خودش جنگیده و تابعیت هیچ کشور دیگری را نپذیرفته است. موج مهاجرت دونده‌های کنیایی به سایر کشورهای دنیا به حدی افزایش پیدا کرده که وزارت ورزش کنیا با وضع قوانینی سعی کرده جلوی پناهندگی آنها را بگیرد اما این روند هنوز ادامه دارد و این اواخر برنارد لاگات به تیم ملی دوومیدانی آمریکا پیوست. به همین دلیل در ورزش دنیا کنیا را به‌عنوان کشوری می‌شناسند که بهترین دونده‌های دوهای استقامت را به کشورهای ثروتمند صادر می‌کند.
مهاجرت میلیونی حیوانات
در کشور کنیا اراضی بسیاری به زیستگاه گونه‌های مختلف جانوری اختصاص داده شده است و گفته می‌شود این کشور بیش از 50منطقه حفاظت شده دارد که زیستگاه اصلی گونه‌های کمیاب جانوری است. بزرگ‌ترین مهاجرت حیوانات هم در این کشور به وقوع می‌پیوندد؛ وقتی که با شروع موسم سرما و اواسط زمستان گله گورخرها به آن سوی رود «مارا» حرکت می‌کنند و تماشای بیش از 200هزار رأس گورخر در حال عبور از رودخانه برای گردشگران خارجی یک غنیمت است. به‌طور کلی مهاجرت سالانه حیوانات در منطقه «ماسای مارا» که رود مارا از میان آن عبور کرده بین ژوئیه و سپتامبر رخ می‌دهد و میلیون‌ها جانور وحشی در آن حضور دارند. این حادثه یکی از محبوب‌ترین صحنه‌های حیات‌وحش برای عکاس‌ها و فیلمسازهایی به شمار می‌رود که هر سال برای تهیه عکس و مستند به آفریقا هجوم می‌برند. یکی دیگر از اهدافی که گردشگران برای دیدن آن به کنیا می‌روند، تماشای 5حیوان بزرگ آفریقا یا همان Big Five است که شامل شیر، پلنگ، بوفالو، فیل و کرگدن‌های کمیاب می‌شود.
شکار شیر
کنیا یکی از شگفت‌انگیزترین و خیره‌کننده‌ترین جاذبه‌های طبیعی دنیا را دارد. طبیعت کنیا به حدی بکر و منحصر به‌فرد است که این کشور را به یکی از اسرارآمیزترین نقاط جهان بدل کرده است. جنگل‌های پرباران با انبوه درختان ساواهانا، زیستگاه خوبی برای حیات‌وحش این کشور پدید آورده اما تنها حیات وحش این کشور نیست که باعث شده کنیا به یکی از مقاصد گردشگری مهم در دنیا قلمداد شود و فرهنگ خاص مردم این کشور همیشه مورد توجه بوده است. به‌عنوان نمونه می‌توان به فرهنگ منحصر به‌فرد قبایل ماسایی در حاشیه پارک ملی ماسای مار اشاره کرد. ساکنان این قبیله آداب و رسوم عجیبی دارند؛ مثلاً در بدو ورود به این روستاها جوانان جنگجوی قبیله به استقبال شما می‌آیند و با حرکات موزون محلی و پرش‌های بلند به شما خوشامد می‌گویند. در این قبایل، پسران جوان بعد از رسیدن به سن ۱۶ سالگی برای اثبات مردانگی و جنگجو بودن به تنهایی یک شیر شکار می‌کردند. البته با وضع قوانین سختگیرانه و بهبود شرایط اقتصادی در کنیا، جوانان دست از شکار شیر کشیده‌اند و به محافظان حیات‌وحش تبدیل شده‌اند.
لمس بزرگ‌ترین فیل‌های جهان
کنیا با حیات‌وحش بی‌نظیرش شناخته می‌شود و هر سال میلیون‌ها گردشگری خارجی برای تماشای صحنه‌های تکرار نشدنی در حیاوت‌وحش به این کشور سفر می‌کنند. یکی از مقاصد اصلی گردشگران پارک ملی آمبوسلی است که در مسیر اصلی صعود به بلندترین قله آفریقا یعنی کلیمانجارو در تانزانیا واقع شده است. این منطقه محل زیست بزرگ‌ترین فیل‌های دنیاست و تنها جایی است که می‌توانید گله فیل‌ها را از نزدیک تماشا کنید. گاهی گردشگران به اندازه‌ای به فیل‌ها نزدیک می‌شوند که می‌توانند آنها را از نزدیک لمس کنند. در کشوری که روزگاری بهشت شکارچی‌ها بود حالا تدابیر ویژه‌ای برای حفاظت از گونه‌های کمیاب جانوری تدارک دیده‌اند. مثلاً در نزدیکی نایروبی پرورشگاهی وجود دارد که محل پرورش فیل‌ها و کرگدن‌هایی است که از دست شکارچیان غیرقانونی نجات پیدا کرده‌اند. تماشای زندگی آزادانه یوزپلنگ‌ها در پارک ملی نایروز و ماسایی مارا یکی دیگر از شگفتی‌های حیات وحش این کشور است که معمولاً مورد توجه مستندسازان قرار می‌گیرد.
