بار تولید تخم‌مرغ روی شانه کدام استان‌هاست؟

پرنیان سلطانی- خبر‌نگار

وضعیت تولید تخم‌مرغ در کشور به عنوان محصولی که سهم مهمی در سبد غذایی مردم دارد از آن جهت حائز اهمیت است که کمبود یا گرانی آن تاثیر بسزایی بر وضعیت تغذیه‌ای اقشار ضعیف جامعه خواهد گذاشت.  تخم‌مرغ یکی از کامل‌ترین غذاهای پروتئینی است و بعد از شیر، جایگاه دوم موادغذایی سالم را دارد. توجه به روند و جغرافیای تولید این ماده مهم غذایی در سراسر کشور نقش اساسی در برنامه‌ریزی برای تنظیم بازار خواهد داشت.  به همین دلیل در این گزارش به استان‌هایی که تولیدکننده برتر تخم‌مرغ در کشور هستند، سری زده‌ایم تا وضعیت تولید تخم‌مرغ در آنها را بررسی کنیم.

تولید روزانه 350تن تخم‌مرغ در اصفهان
جز تهران که همواره یکی از استان‌های مطرح در حوزه تولید تخم‌مرغ است، از اصفهان می‌توان به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید تخم‌مرغ در کشور نام برد. هم‌اکنون در این استان 13میلیون مرغ تخم‌گذار وجود دارد که به وسیله آنها روزانه بیش از 350تن تخم‌مرغ به بازار کشور عرضه می‌شود.
اینطور که حسین ایراندوست، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی این استان می‌گوید، نیمی از تولید تخم‌مرغ اصفهان به استان‌های دیگر و همچنین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، ‌عراق و افغانستان صادر می‌شود.

تولید 10درصد تخم‌مرغ کشور در آذربایجان شرقی
آذربایجان شرقی نیز با حدود 60سال سابقه در صنعت مرغداری و همچنین داشتن شهرهایی ازجمله تبریز، مراغه و بناب که قطب تولید مرغ و تخم‌مرغ به‌حساب می‌آیند، یکی دیگر از استان‌های برتر تولید تخم‌مرغ کشور است.
مسعود رئوف، مدیر امور طیور سازمان جهادکشاورزی این استان با بیان اینکه آذربایجان شرقی 10درصد کل تخم‌مرغ تولیدی کشور را تامین می‌کند، می‌گوید: آذربایجان شرقی با داشتن 193واحد مرغداری تخمگذار به ظرفیت حدود 9میلیون قطعه و تولید سالانه حدود 97هزار تن تخم‌مرغ یکی از قطب‌های مهم و تأثیرگذار در تولید تخم‌مرغ کشور محسوب می‌شود. این در حالی است که نزدیک به نیمی از تخم‌مرغ تولیدی استان آذربایجان شرقی مازاد بر نیاز مصرف خانوار استان است.
شاید برایتان جالب باشد بدانید هم‌اکنون بیش از 600نفر که در آذربایجان شرقی در صنعت مرغ و تخم‌مرغ به‌صورت مستقیم اشتغال دارند، حدود 5هزار نفر نیز اشتغال غیرمستقیم در این حوزه دارند.

کاهش 50درصدی تولید در خراسان رضوی
اگر نگوییم خراسان رضوی جایگاه نخست تولید تخم‌مرغ کشور را به‌خود اختصاص داده، قطعا یکی از نخستین جایگاه‌های این حوزه در اختیار این استان است. هم‌اکنون براساس اعلام سیدحسین موسوی‌نژاد، مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ تخمگذار خراسان رضوی روزانه 320تن تخم‌مرغ در این استان تولید می‌شود. البته که این مقدار در سال‌های پیش بسیار بیشتر از این حرف‌ها بود و با کاهش تولید تخم‌مرغ در این استان مواجه هستیم. اینطور که مسئولان این استان می‌گویند حدود 2سال پیش تولید تخم‌مرغ خراسان رضوی روزانه 600تن بوده اما در 2سال گذشته بنا به دلایلی ازجمله گران‌شدن نرخ خوراک مرغ این عدد رو به کاهش رفته است. با این حال، استان خراسان رضوی همین حالا هم با تولید روزانه 320تن تخم‌مرغ در میان 3استان برتر کشور در حوزه تولید تخم‌مرغ قرار دارد.

تولید40هزار تن تخم‌مرغ در قزوین
در میان استان‌های فعال در حوزه تولید تخم‌مرغ کشور نام قزوین هم دیده می‌شود؛ استانی که در نیمه نخست همین امسال 40هزار تن تخم‌مرغ تولید کرد. حمیدرضا عزتی، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی قزوین با ذکر جزئیاتی از صنعت تولید تخم‌مرغ در این استان می‌گوید: در قزوین در مجموع 74واحد مرغ تخمگذار به ظرفیت 8میلیون و 830هزار وجود دارد که هم‌اکنون 62واحد آن به ظرفیت بیش از 6میلیون قطعه فعال است و روزانه بیش از 220تن تخم‌مرغ در این واحدهای فعال تولید می‌شود. این واحدهای مرغ تخمگذار به‌ترتیب در شهرستان‌های آبیک و تاکستان قرار دارند که آبیک با 60درصد و تاکستان با 19درصد، بیشترین سهم را در تولید تخم‌مرغ استان به‌خود اختصاص داده‌اند. براساس بررسی‌های صورت‌گرفته از واحدهای مرغ تخمگذار قزوین، پیش‌بینی می‌شود این استان تا پایان سال بیش از 80هزار تن تخم‌مرغ تولید و به بازار مصرف استان و کشور عرضه کند.

البرز؛ چهارمین استان تولیدکننده
از البرز هم خبر می‌رسد که این استان با تولید سالانه حدود 100هزار تن تخم‌مرغ، جزو 5استان برتر در این حوزه قرار دارد. اینطور که سیدمحسن ابوترابی، رئیس اداره نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی دامپزشکی البرز می‌گوید، این استان هم‌اکنون دارای بیش از 100واحد پرورش مرغ تخمگذار با ظرفیت 4میلیون و 600هزار قطعه است که توان تولید سالانه حدود 100هزار تن تخم‌مرغ را دارد. در این میان نکته حائز اهمیت این است که میزان تولید این محصول در واحد سطح البرز بیش از 30برابر میانگین کشور است؛ یعنی در مساحت3/65 درصد کشور، بیش از 10درصد تخم‌مرغ کشور تامین می‌شود.

ارسال روزانه 160تن تخم‌مرغ از قم
از دیگر پیشتازان تولید تخم‌مرغ در کشور، قم است؛ استانی که روزانه 200تن تخم‌مرغ تولید می‌کند و فقط 40تن آن صرف خودش می‌شود؛ یعنی این استان 5برابر نیاز خودش تخم‌مرغ، تولید و هر روز 160تن تخم‌مرغ را به دیگر استان‌های کشور ارسال می‌کند که از این نظر نقش بسیار تأثیرگذاری در حوزه تامین تخم‌مرغ کشور دارد. ضمن اینکه تولیدات تخم‌مرغ قم به کشورهای عراق، افغانستان، عمان و قطر هم صادر می‌‌شود. براساس آخرین آمار مرکز آمار ایران که سال گذشته با بررسی مرغداری‌‌های پرورش مرغ تخمگذار سراسر کشور ارائه شد، قم نیز جزو 5استان برتر در حوزه پرورش مرغ‌های تخمگذار و درنتیجه تولید تخم‌مرغ است.


15 کیلوگرم سرانه تخم مرغ کشور

هم‌اکنون سرانه مصرف تخم‌مرغ در کشور 15کیلوگرم است. براساس آخرین آمار منتشر‌شده در این خصوص، سرانه مصرف سالانه تخم‌مرغ برای هر فرد در کشور 190عدد است. این در حالی است که سازمان جهانی بهداشت مصرف روزانه یک عدد تخم‌مرغ را برای هر فرد توصیه می‌کند.

تهران هم تولیدکننده وهم واردکننده

آمارها نشان می‌دهد یکی از استان‌های کشور که جزو استان‌های برتر در حوزه تولید تخم‌‌مرغ است، تهران است. در این استان روزانه 230تن تخم‌مرغ تولید می‌شود. اما نکته جالب توجه این است که این استان روزانه به حدود 450 تا 500تن تخم‌مرغ نیاز دارد. این یعنی اگر‌چه تهران با تولید روزانه 230تن تخم‌مرغ جزو استان‌هایی قرار دارد که بیشترین تولید تخم‌مرغ را به‌خود اختصاص داده‌اند، اما در عین حال یکی از استان‌هایی است که نیاز به تهیه تخم‌مرغ از دیگر استان‌های کشور دارد. اینطور که ایوب فصاحت، رئیس سازمان جهادکشاورزی تهران می‌گوید، روزانه بین 220 تا 260تن کمبود تخم‌مرغ در استان تهران وجود دارد که این میزان از استان‌های اطراف پایتخت نظیر استان‌های شمالی تامین می‌شود. اما ناصر نبی‌پور، رئیس هیأت مدیره اتحادیه مرغ تخمگذار تهران به‌تازگی اعلام کرده است با توجه به وضعیت تولید این روزها نه‌تنها تا پایان سال‌جاری، بلکه سال آینده هم مشکلی در حوزه تامین تخم‌مرغ وجود نخواهد داشت؛ بلکه حتی استان تهران مازاد تولید هم دارد.

1,000,000 تن تولید سالانه تخم‌مرغ

میزان تولید تخم‌مرغ در کشور سالانه حدود یک تا یک میلیون و 20هزار تن است که معمولا در 6ماه نخست سال با مازاد تولید و افت قیمت مواجه هستیم.
 بنابراین برای جلوگیری از ضرر و زیان واحدهای مرغداری، اجازه صادرات تخم‌مرغ به کشورهای همسایه داده می‌شود. اما در 6ماه دوم سال با کم‌شدن تولید تخم‌مرغ، صادرات این محصول به دیگر کشورها کاهش می‌یابد و حتی ممنوع می‌شود.

نگاهی به استان‌های نیازمند به خریداری تخم مرغ

با نگاهی به جدول استانی تولید تخم‌مرغ کشور که سال گذشته توسط مرکز آمار ایران منتشر شد، در‌می‌یابیم که برخی از استان‌ها با کمبود تولید تخم‌مرغ مواجه هستند؛ تا جایی که حتی نامی از آنها نیز در این جدول نیامده است. ازجمله این استان‌ها ایلام، بوشهر و هرمزگان هستند که برای تامین تخم‌مرغ شهروندان خود نیاز به خریداری تخم‌مرغ از دیگر استان‌های کشور دارند. در این میان میزان تولید برخی از استان‌ها نیز کم است و این استان‌ها هم باید تخم‌مرغ مورد نیاز خودشان را از استان‌های تولیدکننده فعال در این حوزه تهیه کنند. لرستان، کرمانشاه، خوزستان، آذربایجان غربی، مازندران، گیلان، چهارمحال و بختیاری، کردستان، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان و خراسان‌شمالی از این دسته‌اند.