ناشنوایان در شهر فراموش نشوند

مصطفی خدابخشی- کارشناس برنامه‌ریزی شهری
شهری با وسعت تهران که پذیرای جمعیتی بالغ بر 9میلیون و 400هزار نفر است گستره وسیعی از تنوع جمعیتی را در خود جا داده و این درهم‌تنیدگی باعث شده تا حجم وسیعی از نیازها در آن شکل گیرد. مترادف با تغییر طیف‌های جمعیتی، نیازها نیز در شهر دچار تحول می‌شود لذا ضروری است تا مدیریت شهری مترادف با این تغییرات، نیازسنجی‌های لازم را به انجام رسانده و در زمینه رفع آنها به‌صورت هدفمند عمل کند.
متأسفانه تاکنون تحقیق جامعی از تعداد معلولان و جامعه آماری آنان در کلانشهر تهران صورت نگرفته است. آنطور که آمارهای بین‌المللی حکایت دارد 10درصد از جمعیت هر شهر مربوط به معلولان است لذا این یک واقعیت انکارناپذیر است که این قشر بخش مهمی از ساختار جمعیتی شهر را به‌ خود اختصاص می‌دهند. بر همین اساس ضرورت دارد تا شورای شهر و شهرداری این طیف جمعیتی را با نگاهی ژرف‌اندیشانه مدنظر قرار داده و آنان را از حق شهروندی خود بهره‌مند کنند. همچنین با وجود اجرای طرح‌های بسیار برای معلولان در شهر تهران هنوز می‌بینیم که این قشر در  ابرشهرتهران به حق حقیقی خود دست نیافته‌اند و همچنان اقدامات بسیاری برای تحقق حضور آنان در فضایی آرامش‌بخش لازم و ضروری است. درحالی‌که جامعه معلولان طیف‌های مختلفی را در بر می‌گیرد و عموما با اقداماتی همچون برجسته‌سازی‌ مسیر برای نابینایان و هموارکردن سطوح برای معلولان حرکتی شهر تا حدودی خود را آماده حضور آنان در فضای شهری کرده است، اما تدابیر لازم برای کم‌شنوایان و ناشنوایان کمتر دیده شده و به جرأت می‌توان گفت که برای این قشر هنوز اقدام چندانی در دستور کار قرار نگرفته است. به‌نظر می‌رسد روز و هفته جهانی ناشنوایان می‌تواند بهانه‌ای باشد برای آنکه مدیریت شهری برای احصای نیاز آنان وارد میدان شده و با تشکیل کارگروه‌های تخصصی در این زمینه در گام نخست نیازهای جامعه ناشنوایان برای حضور در شهر را شناسایی کند و در گام دوم با برآورد هزینه، زمینه را برای تحقق طرح‌ها و اجرای آن در شهر را فراهم آورد. نباید فراموش کرد که این حق یک ناشنواست تا در عرصه عمومی شهر دارای جایگاهی خاص و مطابق با معلولیتش باشد تا این حس در او ایجاد شود که در برنامه‌های کلان، رفع نیازهایش در طرح‌ریزی‌ها مدنظر قرار می‌گیرد.
خوشبختانه طی سال‌های گذشته دستگاه‌های push button در حدود 70تقاطع مهم شهر تهران نصب شده و تا حدودی امکان تردد آسان برای ناشنوایان را فراهم آورده اما با توجه به گستردگی نیاز ناشنوا این ضرورت احساس می‌شود که این تکنولوژی در تقاطع‌های شهری بیشتری مورد بهره‌برداری قرار بگیرد؛ هرچند استفاده از این ابزار نیازمند فرهنگسازی است چراکه از طریق آن می‌توان زمان چراغ‌های ترافیکی را تغییر داد.
همچنین یکی دیگر از نیازهای ناشنوایان ایمن‌سازی‌ پیاده‌رو‌ها و جلوگیری از تردد موتورسیکلت‌ها از این معابر است؛ چراکه متأسفانه در برخی از موارد گزارش‌های مبنی بر تصادف موتورسیکلت با ناشنوایان در پیاده‌رو‌ها گزارش و همین موضوع باعث شده که حتی ناشنوایان در معابری که مخصوص پیاده‌روی است احساس امنیت کمتری داشته باشند. لذا ضروری است مدیریت شهری در کنار پلیس راهور تدابیر لازم در تامین امنیت ناشنوایان در این بخش را فراهم کنند. چنین ریزبینی‌ها و نیازسنجی‌هایی در زمینه شبکه حمل‌ونقل عمومی نیز باید مدنظر قرار گرفته و فضا برای استفاده حداکثری ناشنوایان از شهر و خدمات آن فراهم شود. مدیریت شهری باید به‌نحوی کار کند تا این باور در بین ناشنوایان ایجاد شود که آنان در شهر فراموش نمی‌شوند.