نگاه
افغانستان و تجربه دولت‌سازی
کارل بیلت- وزیر خارجه پیشین سوئد
بعد از شکست در افغانستان، اصطلاح «ملت‌سازی» به یک اصطلاح منفور، به‌خصوص در محافل سیاسی آمریکا تبدیل شده است. آنچه بر سر آمریکا در افغانستان آمد، باعث شده تا ایده ملت‌سازی دیگر در سیاست خارجی این کشور مورد اقبال قرار نگیرد؛ ایده‌ای که تا پیش از این، همیشه یکی از محورهای سیاست خارجی آمریکا بوده است. بعد از حملات 11سپتامبر، همه به توافق رسیدند که حمله به افغانستان و برچیدن پایگاه‌های القاعده در این کشور یک اقدام ضروری است. طبق همین الگو بود که برخی کشورها ازجمله آمریکا، به نقاط دیگری از جهان که فاقد یک حکومت مؤثر بودند نیز نیرو اعزام کردند. هدف شان آن بود که مانع از رشد گروه‌های تروریستی در این مناطق شوند.
از منظر اروپا، اصطلاح «ملت‌سازی» هیچ‌گاه یک اصطلاح درستی نبوده است؛ اصطلاح درست‌تر، «دولت‌سازی» است. یک دولت کارآمد باید در یک منطقه حضور داشته باشد تا بتواند امنیت را برقرار کند و مانع از رشد گروه‌های تروریستی شود. در افغانستان هم باید دولت‌سازی اتفاق می‌افتاد. جلوگیری از بازگشت گروه‌های تروریستی همچون القاعده به یک کشور، فقط با استقرار ساختارهای حکمرانی ممکن است. در افغانستان اما از همان ابتدا هیچ تفکیکی میان عملیات‌های نظامی علیه نیروهای القاعده یا طالبان و مسئله مهمی چون دولت‌سازی ایجاد نشد. مشکل آمریکا در افغانستان، اجرای آشفته برنامه‌ها و نبود صبر استراتژیک برای به ثمر نشستن آنها بود. جو بایدن بارها علیه «جنگ‌های ناتمام» سخن گفته و از تصمیم اش برای خارج کردن نیروهای آمریکایی دفاع کرده است. اما واقعیت این است که 2دهه، فرصت زیادی برای دولت‌سازی نیست. ایجاد نهادهای دولتی کارآمد، بیش از 20سال زمان می‌برد. در نهایت عزم سیاسی برای ادامه تلاش‌ها در افغانستان به پایان رسید و این کشور به طالبان تقدیم شد. از وضعیت افتضاح جنگ افغانستان باید بسیار درس گرفت. مدل پیاده شده در افغانستان دیگر پاسخگو نخواهد بود، اما نمی‌توان مناطقی از جهان را که دولت مؤثر ندارند هم فراموش کرد. رشد گروه‌های تروریستی در این مناطق در نهایت به ضرر تمام جهان تمام می‌شود. اما بررسی تجربه تاریخی نشان می‌دهد که سازمان ملل همیشه در دولت‌سازی، موفق‌تر از آمریکا عمل کرده است. بدون شک اقدامات سازمان ملل در این زمینه نیز با چالش‌های بسیاری روبه‌رو خواهد بود؛ همانطور که درکنگو، سودان جنوبی و مالی شاهد آن هستیم. اما واقعیت این است که اگر اقدامات هماهنگ بین‌المللی در این کشورها نبود، وضعیت آنها بسیار بدتر از چیزی بود که امروز شاهد آن هستیم.
منبع: ProjectSyndicate
در همینه زمینه :
