۲۰۳۳: متروشهر
شهاب شهسواری | برای دقایقی تصور کنید که هر ایستگاه مترو یک شهرک یا حتی یک کشور مستقل باشد و تونل‌های مترو محل نبرد میان حاکمان و دولت‌هایی باشد که بر ایستگاه‌های مختلف شهر حاکم شده‌اند. چنین وضعیتی دستمایه رمان «مترو ۲۰۳۳» یکی از پرفروش‌ترین و مشهورترین رمان‌های ادبیات مستقل روسیه در سال‌های اخیر است. دمیتری گلوخوفسکی، بن‌مایه‌‌های رمان مترو ۲۰۳۳ را زمانی که تنها ۱۵سال داشت، در ذهنش پرورش داد. ۱۸ساله بود که داستانش را رایگان به‌عنوان یک قصه تعاملی روی وب‌سایت شخصی قرار داد به شکلی که مخاطبان می‌توانستند در تدوین داستان با او مشارکت کنند. تکمیل رمان اما ۳سال طول کشید تا اینکه عاقبت سال۲۰۰۵ نسخه کامل رمان مترو ۲۰۳۳ به‌صورت کتاب چاپی منتشر شد. در طول 5سال از انتشار کتاب، بیش از ۵۰۰هزار نسخه از این داستان آخرالزمانی فقط در روسیه به فروش رفت و برآورد می‌شود که بیش از 2میلیون نفر این رمان را روی وب‌سایت گلوخوفسکی مطالعه کرده‌اند. رمان «مترو ۲۰۳۳» به زبان‌های مختلف ترجمه شده‌است و در سراسر جهان طرفداران زیادی پیدا کرد. گلوخوفسکی در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۵، دو رمان دیگر در ادامه رمان قبلی به نام‌های «مترو ۲۰۳۴» و «مترو ۲۰۳۵» منتشر کرد.
چه شد که همه جهان مسکو «مترو» شد؟
در جهان داستانی مترو۲۰۳۳، در نتیجه وقوع یک جنگ اتمی در سال۲۰۱۳ بخش عمده‌ای از جمعیت مسکو برای ادامه زندگی و در امان ماندن از تشعشعات رادیواکتیو و موجودات جهش‌یافته خطرناک، مجبور می‌شوند برای زندگی به تونل‌های مترو پناه ببرند. در طول زمان جمعیت ساکن مترو در ایستگاه‌های‌شان به‌تدریج جوامعی مستقل تشکیل می‌دهند و دولت‌های رقیب در میان ایستگاه‌ها شکل میگیرد. فرقه‌هایی گرفته از «تکاورهای نظام» به‌عنوان یک نیروی مستقل پاسدار صلح تا گروه نو استالینی «خط سرخ» و نونازی‌های «رایش چهارم» در ایستگاه‌های مختلف حاکم می‌شوند. اما قدرتمندترین فرقه، «پولیس» نام دارد که با توجه به قدرت عظیم نظامی رژیم «هانزا» را در بخش بزرگی از سیستم متروی زیرزمینی مسکو برقرار می‌کند.
با شکل‌گیری این فرقه‌ها به‌تدریج جنگ‌ها میان دو فرقه رایش چهارم و خط سرخ با هدف نابودی یکدیگر آغاز می‌شود. سرنوشت ایستگاه‌های مترویی که به یکی از دو فرقه نونازی یا نواستالینی نپیوندند، یا نابودی توسط این دو گروه است یا پیوستن به رژیم قدرتمند هانزا، یا غارت توسط راهزنان و یا تشکیل حکومت‌های کوچک مستقل. داستان مترو ۲۰۳۳ در ایستگاه VDNKh (نمایشگاه) می‌گذرد؛ ایستگاهی که با چند ایستگاه مستقل دیگر ائتلافی جدا از سه فرقه حاکم بر متروی مسکو تشکیل داده‌اند.
خلاصه ماجرا
ایستگاه‌های مترو به‌تازگی با حملات موجوداتی ناشناخته مواجه شده‌اند که از آنها با عنوان «تیره‌گون»ها یاد می‌شود. این خبر را هانتر، یکی از شخصیت‌های داستان به ایستگاه نمایشگاه می‌آورد. قهرمان داستان، آرتیوم ۲۴ساله، اندکی پیش از جنگ اتمی به دنیا آمده اما خانواده‌اش را از دست داده‌است. او در متروی نمایشگاه توسط سوخوی، یک نظامی قدیمی که اکنون از مقام‌های ارشد ایستگاه است، بزرگ شده‌است. معلوم می‌شود که آرتیوم در نوجوانی یک‌بار هنگامی که با دوستانش برای سرکشیدن به بیرون مترو رفته‌بودند، فراموش کرده‌اند یکی از درهای ورودی را کاملا ببندند و احتمالا ورود موجودات خطرناک جهش‌یافته اتمی، از همان طریق به مترو اتفاق افتاده‌است. هانتر سوخوی را مأمور می‌کند که خبر مربوط به تهدید «تیره‌گون»ها را به ایستگاه مرکزی مترو، جایی که پولیس حاکم است برای شخصی به نام ملنیک ببرد و خودش تصمیم میگیرد تا برای تحقیق و بررسی ماهیت تیره‌گون‌ها با آنها روبه‌رو شود. ادامه داستان در تونل‌های مترو، رویارویی‌های آرتیوم را با وضعیت جنگ، رقابت‌های سیاسی و وضعیت جاری در ایستگاه‌های متروی مسکو ۲۰۳۳ نمایش می‌دهد.
مترو‌بازی
میراث رمان مترو ۲۰۳۳ به کتاب گلوخوفسکی و 2 ادامه‌اش خلاصه نمی‌شود. بسیاری از نویسندگان مستقل به‌خصوص در روسیه رمان‌ها و داستان‌های کوتاهی را منتشر کرده‌اند که در دنیای مترو ۲۰۳۳ می‌گذرد و حتی در کشورهای دیگر مانند فرانسه و ایتالیا نیز داستان‌هایی مشابه در متروهای شهرهای پاریس و میلان نوشته‌شده‌است. اما شاید مشهورترین میراث رمان مترو، بازی‌های کامپیوتری باشد که براساس این رمان ساخته‌شده‌اند. نخستین بازی سال۲۰۱۰ با عنوان مشابه مترو ۲۰۳۳ توسط کمپانی THQ منتشر شد که یک بازی تیراندازی اول شخص است. سال۲۰۱۳ دنباله این بازی با عنوان «مترو: آخرین نور» توسط کمپانی 4A منتشر شد و بعد از آن نیز سال۲۰۱۹ «مترو: مهاجرت دست‌جمعی» توسط همین کمپانی منتشر شد. هر سه بازی با استقبال گسترده از سوی منتقدان و اهالی بازی کامپیوتری مواجه شدند.
گلوخوفسکی اعلام کرده که در آینده نزدیک قرار است فیلمی سینمایی براساس کتابش ساخته‌شود، هر‌چند قرار بود این فیلم سال آینده به مرحله اکران برسد، اما با پاندمی کرونا، ساخت این فیلم به تأخیر افتاد و قرار است سال۲۰۲۴ فیلم برای اکران عمومی آماده‌شود.
در همینه زمینه :