تلاش گسترده اما ناکارآمد

سارا تمیزکار
ایران جزو 10کشور اول دنیا در زمینه انتشار گازهای گلخانه‌ای‌است. روند انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران، طی دهه‌های گذشته، رو به افزایش بوده است. بر اساس ترازنامه انرژی ایران، انتشار سرانه دی‌اکسید‌کربن در سال85، 6تن به ازای هر شهروند بود. این رقم در سال94 به 4/7تن در هر سال به ازای هر ایرانی رسید.

ایران در سال1994 سالانه 342میلیون تن گاز گلخانه‌ای منتشر کرده‌ است. این رقم در سال2000 به 375میلیون تن و 10سال بعد با افزایش چشمگیری، به 671میلیون تن رسیده است. نرخ رشد انتشار معادل دی‌اکسید‌کربن در 6سال اول 5/2درصد و در 10سال دوم 6درصد بوده‌است.

بر اساس برآوردهای صورت‌گرفته در طرح ملی تغییر آب‌وهوایی سازمان محیط‌زیست کشور، 77درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشور، ناشی از مصرف انرژی و 6درصد آن به دلیل فعالیت صنایع بوده است. 5درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای هم به زباله‌های شهری مربوط ‌است. فعالیت‌های کشاورزی نیز عامل انتشار 9درصد از گازهای گلخانه‌ای در ایران است و تنها 2درصد از گازهای گلخانه‌ای، از جنگل‌ها و منابع طبیعی منتشر می‌شود.   

طی سال‌های گذشته مدیریت‌ شهری کشور، طرح‌های گسترده‌ای را برای استحصال انرژی از پسماند آغاز کرده است. اولین شهری که به این سمت حرکت کرد، شیراز بود. این شهر در حرکتی بزرگ، اولین سامانه زباله‌سوز را نصب کرد و به تولید انرژی از آن پرداخت. پس از آن مشهد به فاصله اندکی به این طرح پیوست؛ طرحی که سازمان ملل پشتیبان آن بود و این حرکت بر اساس یک اقدام بین‌المللی رخ داد. تهران بعد از این دو شهر به‌تدریج به استحصال انرژی از زباله روی آورد.

همین تلاش کافی بود تا دیگر شهرهای کشور نیز به فکر بهره‌برداری بیشتر از پسماند یا همان «طلای کثیف» بیفتند. البته طرح‌های بلند‌پروازانه‌ای که در شهرهای بزرگ دنیا در دستور کار است، نه استفاده از نیروگاه‌های زباله‌سوز بلکه استفاده از الگوهای دیگری مانند طرح‌های هاضم است.

تردیدی نیست که تا سال2020 ایران باید از حجم انتشار گازهای گلخانه‌ای خود بکاهد؛ چراکه مکانیسم‌های تنبیهی گسترده‌ای نه‌تنها برای ایران که برای بسیاری از کشورهایی که از سطح آلایندگی‌شان کم نکنند، پیش‌بینی شده است. طی یک دهه گذشته، بخش‌های مختلف اجرایی کشور اعم از وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و شهرداری‌ها، به بهره‌برداری بیشتر از منابع تجدیدپذیر انرژی روی آورده‌اند اما رشد جمعیت در کشور و همچنین افزایش حیرت‌آور جمعیت شهری و نیاز به استفاده بیشتر از انرژی، باعث شده ‌است که اقدامات وزارتخانه‌ها و شهرداری‌های کشور نه‌تنها موجب کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نشود بلکه روند تولید گازهای گلخانه‌ای افزایش قابل‌توجهی پیدا کند. انکاری نیست که سرعت تقاضای مصرف انرژی بسیار بیشتر از اقدامات نهادهای مختلف برای تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر است؛ اگرچه روند تولید انرژی پاک طی سال‌های گذشته سرعت بیشتری یافته‌است.

نباید فراموش کنیم که در همه کشورهای جهان، شهروندان همگام و همراه با نهادهای مختلف، استفاده از انرژی‌های پاک را مورد توجه قرار می‌دهند؛ ازاین‌رو در کنار تلاش نهادهای عمومی مانند شهرداری‌ها و نهادهای دولتی مانند وزارتخانه‌ها، حضور مردم در توسعه استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر می‌تواند روند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را سریع‌تر کند.