پایتخت ناگزیر

آوین آزادی ـ روزنامه‌نگار

هر شهری می‌تواند هوشمند باشد. تنها چیزی که برای تغییر و روی ریل قرارگرفتن لازم است، ایجاد و توسعه تمامی زیرساخت‌های لازم برای برقراری شهر هوشمند خواهد بود که لازمه اصلی آن نیز همت و اراده دولت، شهرداری و تمامی نهادهای مسئول شهری است. وب‌سایت techtarget نوشته است  که شهروندانی که در شهرهای هوشمند زندگی می‌کنند، سالانه 125ساعت در وقت خود صرفه‌جویی می‌کنند. این بدان معناست که شهروندانی که در شهرهای هوشمند زندگی می‌کنند، به‌دلیل آنکه نیازی به انجام کارهای اداری و بانکی حضوری و ماندن در صفوف طولانی انتظار ندارند، سالانه حجم زیادی از زمان خود را بهینه‌سازی و صرفه‌جویی می‌کنند. همچنین ۵۴درصد مردم جهان در سال ۲۰۱۴، ساکن شهرها بودند و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰، ۷۰ درصد مردم جهان ساکن شهرها شوند. این در حالی است که شهرها با وجود اینکه تنها ۲‌درصد از فضای کره زمین را اشغال کرده‌اند، بیش از ۷۵ درصد منابع جهان را مصرف می‌کنند و بیش از ۸۰ درصد آلودگی‌ها را به‌وجود می‌آورند و همین اعداد به ما می‌گویند که شهرها چه نقش مهمی در حفظ کره زمین دارند. این همه ماجرا نیست، شهر هوشمند می‌تواند میلیون‌ها لیتر صرفه‌جویی بنزین با خود به همراه داشته باشد و از حجم آلودگی هوا که برای به نصف‌رساندن آن طبق برنامه جامع کاهش آلودگی، به 17هزار و 500میلیارد تومان منابع مالی نیاز است، کم کند؛ بدون آنکه هزینه گزافی برای مدیریت شهری بتراشد. این در حالی است که تحقیقات بانک جهانی نشان داده شهرهایی که طیف وسیعی از راه‌حل‌های هوشمند را به‌کار می‌گیرند، می‌توانند به‌طور متوسط 10تا 15درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند. اگرچه اقدامات قابل توجهی در این حوزه عملیاتی شده اما شهر هوشمند نمی‌تواند در عمل آنطور که باید اجرا شود مگر اینکه یکپارچگی داده در مدیریت شهری محقق شود. شورای اسلامی شهر سابق تهران مصوبه‌ای دارد که طبق آن داده‌ها بین ارگان‌ها باید به اشتراک گذاشته شود که در این خصوص نقش وزارت ارتباطات بسیار پررنگ است اما این‌رؤیا هنوز محقق نشده است. در این‌باره محمود میرلوحی، رئیس کمیته اقتصادی شورای شهر تهران به همشهری می‌گوید: شهر هوشمند، شهری است که مردم بدون خودرو به همه خدمات دسترسی داشته باشند.

شهر هوشمند یعنی همه‌‌چیز باید اینترنتی باشد 
فقیر و غنی ندارد. امروز همه می‌دانند و می‌توانند از راه‌های دیجیتال به خواسته‌های خود برسند. محمود میرلوحی، عضو شورای شهر تهران در این‌باره به همشهری می‌گوید: شهری مانند تهران با 10میلیون جمعیت که روزها گاهی تا 13میلیون هم می‌رسد، با 6میلیون خودرو و 3میلیون موتورسیکلت، بیش از هر شهر دیگری نیاز به هوشمند‌شدن دارد. روزی 25میلیون لیتر بنزین در پایتخت و در زمستان روزانه 200میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌شود. شما اعداد را ببینید!‌ همین اعداد می‌گویند که هوشمند‌شدن تهران یک مسئله فانتزی نیست بلکه اجتناب‌ناپذیر و ضروری است. اما شهر هوشمند دقیقا چه شهری است؟ میرلوحی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: حداقل شش شاخص باید در شهرهایی که می‌خواهند به این جرگه بپیوندند، وجود دارد. حمل‌ونقل، اقتصاد، انرژی، شهروندان، حکمرانی، محیط‌زیست و حتی مصرف آب پارک‌ها باید با سیستم‌های هوشمند باشد. به‌گفته این عضو شورا، شهر هوشمند، شهری است که مردم بدون خودرو به همه خدمات دسترسی داشته باشند. کارهای اداری در این شهر باید از حضوری‌بودن فاصله بگیرند و همه از طریق اپلیکیشن‌ها و میزهای الکترونیک قابل انجام باشند. میرلوحی تأکید می‌کند: کرونا به ما نشان داد که این نیاز در زندگی امروز ما چقدر ضروری است.

در مسیر هوشمندی 
به‌نظر می‌رسد با همه کم و زیادها، تهران در مسیر هوشمندی قرار گرفته است. سامانه‌هایی مثل «تهران من» یا اپلیکیشن‌هایی مثل «حمل‌ونقل عمومی تهران»‌ یا «فون پی»‌ شاهد مثال‌هایی بر این ادعا هستند. میرلوحی هم در توضیح جزئیات این مسیر می‌گوید: در حوزه حکمرانی کارهایی را شروع کرده‌ایم. پلیس را به الکترونیکی‌کردن خدماتش دعوت کردیم و تا حدی این مجموعه را با خود همراه کرده‌ایم. البته همه‌‌چیز با شورا و مدیریت شهری نیست. دولت هم باید تلاش کند همه خدمات و امورش را اینترنتی کند و دیگر کسی برای انجام چنین کارهایی، سفر درون‌شهری نداشته باشد. تحقق چنین اهدافی اصلا دور از انتظار نیست، به‌خصوص که یکی از کشورهایی هستیم که امروز ضریب نفوذ تلفن همراه هوشمند بین شهروندان بسیار قابل توجه است.
گفتنی است که آخرین گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور نشان می‌دهد که ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور از ۱۵۱.۸ درصد گذشته است.

160سامانه راه‌اندازی اما رها شده بودند 
در مسیر هوشمندی قرار گرفتن به این معنا نیست که کار پایتخت با این حوزه تمام‌شده است. تهران هنوز تا هوشمند‌شدن فاصله بسیاری دارد. هنوز بسیاری از امور معطوف به حضور شهروندان است و تک سرنشینی در تهران به قاعده همیشه خود - چه بسا بیشتر- باقی است. میرلوحی البته از روند طی‌شده راضی به‌نظر می‌رسد. او به همشهری می‌گوید: امروز سامانه تهران من، 3میلیون کاربر دارد که این خود نوعی رکورد محسوب می‌شود که نشانگر پیشرفت تهران در مسیر هوشمند‌شدن است. وقتی ما شورا را تحویل گرفتیم، ‌160سامانه در شهرداری راه‌اندازی شده بودند اما فعال نبودند. امروز علاوه بر تهران من سامانه شفافیت، سامانه خدمات و پسماند، سامانه صدور پروانه ساخت، سامانه حمل‌ونقل هوشمند اینها همه در این دوره راه‌اندازی شده‌اند. امروز شهروندان می‌توانند با اپلیکیشن خود بدانند که اتوبوس کی می‌رسد. امروز بودجه شهرداری تهران و ریز هزینه‌ها روی‌ سایت وجود دارد و همه می‌توانند جزئیات را تماشا کنند. یا جلسه‌های صحن به‌طور زنده پخش می‌شوند. این اقدامات، اقدامات ارزشمندی است.

حداقل 3میلیارد دلار صرفه‌جویی
«تصور کنید همه این 6میلیون خودرو، برای انجام امور اداری خود به خیابان‌ها بیایند! آن‌هم در کشوری که فقط 90میلیارد دلار یارانه سوخت می‌دهد. از طرفی 10میلیارد دلار از این مبلغ مربوط به تهران است.»؛ میرلوحی برای توضیح ضرورت هوشمندی شهر توضیحات خود را درباره بنزین ادامه می‌دهد: اگر این عدد 30درصد کاهش پیدا کند، بیش از 3میلیارد دلار - بنزین - در شهر در سال صرفه‌جویی می‌شود و این بدون هوشمندشدن شهر ممکن نیست. این در حالی است که کاهش هزینه‌ها در مدیریت شهر فقط در مسئله بنزین خلاصه نمی‌شود و آورده‌های بسیاری برای شهر خواهد داشت. او ادامه می‌دهد: حتی اگر 10درصد در این مبلغ صرفه‌جویی شود، می‌توان هزار واگن به متروی تهران یا 6هزار اتوبوس به ناوگان اتوبوسرانی تهران اضافه کرد و تمام این بخش را نوسازی کرد.