گزارش
بخشی از پروژه 9کیلومتری باغ‌راه حضرت فاطمه‌زهرا س تا ابتدای تیرماه به بهره‌برداری می‌رسد
باغ‌راه؛ بزرگ ترین فضای اجتماعی تهران می‌شود
محمود مولایی ـ خبر‌نگار
راه‌آهن تهران-تبریز که زمانی از سطح فوقانی مناطق 17 و 18 عبور می‌کرد، رفته‌رفته تبدیل به یک عرصه همگانی می‌شود؛ عرصه‌ای با داشتن المان‌های یک‌پلازای شهری ازجمله فضای سبز، فضاهای مکث، گردشگری و فرهنگی- هنری، مسیر پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری.
بعد از آنکه راه‌آهن تهران-تبریز به زیرزمین منتقل شد، 9کیلومتر فضای روسطحی آن آزاد شد، اما این فضا به جای آنکه آسایش شهروندان لب خط را به همراه بیاورد، مایه دردسرهای آنها شد. تجمع بزهکاران و معتادان از یک‌سو و گرد و خاک و محلی برای برای تخلیه غیرقانونی نخاله و زباله از سوی دیگر، حسابی اهالی محله‌هایی مثل تولیددارو، امامزاده‌حسن، شادآباد و... را کلافه کرد تا اینکه مدیریت شهری فعلی در تعاملی سازنده با شرکت راه‌آهن برآمد و با در اختیار گرفتن اراضی، ساماندهی فضای روسطحی خطوط ریلی را در دستور کار قرار داد؛ به همین منظور از دی‌ماه سال گذشته به‌صورت رسمی عملیات اجرایی طرح بازآفرینی با عنوان «شارباغ حضرت فاطمه» شروع شد. حالا اگر گذرتان به محدوده خیابان شهیدرشیدی‌جهان و استاد کاشانی، پس از میدان سوزن‌بانی (شهدای مدافع حرم) بیفتد، به طور حتم متوجه تغییرات صورت گرفته در زمین‌هایی که همین چند سال پیش پر از تل خاک و نخاله بودند، می‌شوید. هم‌اکنون از میدان سوزن‌بانی، درست جایی که خطوط ریلی به زیرزمین می‌روند تا محدوده تقاطع بزرگراه آیت‌الله سعیدی، اراضی مسطح شده‌اند، مسیرهای پیاده‌روی ایجاده شده، پایه‌های نصب آلاچیق‌ها، مبلمان و غرفه‌های فرهنگی و هنری نصب شده و فضای سبز در حال تکمیل شدن است؛ بنابراین همانطور که پیروز حناچی، شهردار تهران نیز گفته تا اواخر خرداد یا اوایل تیرماه فاز نخست پروژه بازآفرینی شارباغ به بهره‌برداری خواهد رسید. تصاویر مسیر این باغ‌راه در سال95 نشان می‌دهد که در محدوده منطقه 17 و 18 وضعیت مناسب نیست؛ سوله‌هایی که برای ایجاد پارکینگ در آنجا قرار داشت و نیوجرسی‌ها واژگون شده و این محدوده را شبیه به مخروبه کرده بود. اما مقایسه وضعیت آن سال با ابتدای سال1400 نشان می‌دهد که پیشرفت‌ها محسوس بوده و کم‌کم 6کیلومتر از 9کیلومتر واقع شده از این عرصه در مناطق 17، 18و حتی 9 به مسیر پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری تبدیل می‌شود. همچنین ایجاد فضای سبز و تعبیه کوشک‌ها سبب افزایش سرانه فضای سبز در این مناطق خواهد شد.
بزرگ‌ترین فضای اجتماعی شهر
مدیرعامل سازمان عمرانی مناطق شهرداری تهران درباره پروژه بزرگ باغ‌راه حضرت فاطمه‌زهرا به همشهری می‌گوید: «با انتقال مسیر راه‌آهن تهران- تبریز به زیر سطح زمین، در اواخر دهه80، عرصه‌ای به طول 9کیلومتر عرصه شهری با عرضی بین 30 تا 60 متر در بین مناطق 9، 17 و 18 شهرداری تهران آزاد شد. این محدوده با احتساب فضای بین جداره ساختمان‌های شمالی تا جنوبی طرح و خیابان‌های موجود در مجموع به بیش از 50هکتار می‌رسد.» سیدمجید غمخوار درباره روندی که پروژه طی کرده نیز می‌گوید: «اردیبهشت‌ماه سال98 طرح اولیه پروژه باغ‌راه حضرت فاطمه‌زهرا از میان 240طرح که در مسابقه بین‌المللی بازآفرینی محور باغ‌راه شرکت کرده بودند، انتخاب شد و سپس در تاریخ 10تیرماه99 تفاهمنامه میان راه‌آهن و شهرداری تهران برای آغاز عملیات اجرایی پروژه به امضا رسید. از همان موقع پیگیری‌ها برای شروع عملیات اجرایی این پروژه صورت گرفت و سال گذشته عملیات اجرایی آن آغاز شد. پروژه‌ای که صفا صبوری‌دیلمی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران آن را به‌عنوان یک اقدام کم‌نظیر در جهان قلمداد می‌کند.»
باغ‌راه حضرت فاطمه نه‌تنها خود یکی از بزرگ‌ترین فضاهای اجتماعی شهر است، بلکه 2فضای بزرگ شهری دیگر را به هم متصل خواهد کرد. ارتباط این باغ‌راه با بوستان ولایت (پادگان سابق قلعه‌مرغی) در شرق و اراضی اطراف رودخانه کن (معادن شن و ماسه فربت) در غرب، امکان بی‌نظیری را برای شهر تهران خصوصا ساکنان مناطق جنوب‌غربی فراهم خواهد آورد. این مجموعه سبز یکپارچه میزبان تنوع گسترده‌ای از فعالیت‌های ورزشی، تفریحی، تفرجی، فرهنگی، اجتماعی و هنری خواهد بود. غمخوار، مدیرعامل سازمان عمرانی مناطق شهرداری تهران می‌گوید: «باغ‌راه تهران به محلات پیرامون خود هویت و تشخص ویژهای خواهد بخشید که این مهم تاحدودی نابرابری‌های میان شمال و جنوب را کاهش داده است. احداث باغ‌راه تهران باعث خواهد شد بازآفرینی مناطق صنعتی به سرانجام برسد و این مناطق به مناطق سرزنده و خلاق کار و فعالیت در شهر تهران تبدیل شوند. اولویت حرکت در شارباغ تهران با پیاده و دوچرخه است؛ ضمن آنکه کوشک‌های متوالی درون مسیر خدماتی متناسب که پشتیبان سرزندگی و رونق این مسیر شهری است را به استفاده‌کنندگان که عمدتا از ساکنان محلات در نیمه‌شرقی و شهروندان شهر در نیمه‌غربی هستند، ارائه خواهد داد.»
6کیلومتر مسیر دوچرخه
پیش از اینها، عملیات اجرایی پروژه باغ‌راه حضرت فاطمه‌زهرا بر‌عهده شرکت یادمان‌سازه بود، اما چندی است که این پروژه به سازمان عمرانی مناطق شهرداری تهران واگذار شده است. از ابتدای امسال نیز فعالیت‌های احداث مسیر دوچرخه و پیاده‌رو در این پروژه آغاز شده و تا زمان بهره‌برداری آن زمان اندکی باقی مانده است. مدیرعامل سازمان عمرانی مناطق شهرداری تهران معتقد است: «باغ‌راه تهران، شهر را به چشم‌اندازهای متصور در افق خود نزدیک‌تر کرده است؛ شهری با اصالت بیشتر، هوشمند، سبز، دارای فضای عمومی امن و پایدار و منسجم، مرفه، متعادل که ضامن حقوق شهروندی است.» غمخوار با ارائه پیشینه این پروژه می‌گوید: «از زمستان سال گذشته که کلنگ‌زنی پروژه باغ‌راه حضرت فاطمه‌زهرا انجام شد، در 4نقطه (2نقطه در منطقه17 و 2نقطه در منطقه18) به‌عنوان طرح اقدام عاجل عملیات اجرایی شروع شد و ما همان فعالیت‌ها را ادامه می‌دهیم. در حدود 30هزار مترمربع از این عرصه فعالیت‌های اجرایی انجام می‌شود که شامل 4کوشک، محوطه پیرامونی، روشنایی و... است و نزدیک به 40درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. فعالیت‌ها به سرعت دنبال می‌شود و برنامه‌ریزی خود ما این است که تا مرداد‌ماه1400 آن‌را عملیاتی کنیم.» او اضافه می‌کند: «منطقه18 که 6کیلومتر از پروژه باغ‌راه حضرت فاطمه در آنجا قرار دارد را نیز به 4قطعه تقسیم کرده‌ایم. در این منطقه نیز علاوه بر 2پروژه موضعی پیش گفته اجرای مسیر دوچرخه و پیاده به طول 3کیلومتر از بزرگراه آیت‌الله سعیدی تا پل الغدیر که عمدتا در بافت مسکونی است در دست اقدام است؛ طوری‌که با پیشرفت فیزیکی مناسبی حسب برنامه‌ریزی تا پایان تیرماه قابل بهره‌برداری خواهد بود.» غمخوار درباره پیشرفت‌های عملیات اجرایی پروژه باغ‌راه هم یادآور می‌شود: «مسیرهای پیاده و دوچرخه را از اواسط فروردین‌ماه سال‌جاری شروع کردیم و هم‌اکنون به 40درصد پشرفت فیزیکی رسیده‌ایم. پیش‌بینی ما این است که 6کیلومتر مسیر دوچرخه و پیاده با کاشت فضای سبز و روشنایی تیرماه به بهره‌برداری برسد. همچنین 4نقطه کوشک و محوطه پیرامونی آن را سعی داریم برای مرحله نخست در اختیار شهروندان قرار دهیم. اگر مسیر پیاده و دوچرخه و کوشک‌های در دست اجرا به بهره‌برداری رسیده و در اختیار شهروندان قرار گیرد، کارکرد و عملکرد و اثرگذاری پروژه برای شهروندان و شهر تهران نمایان خواهد شد؛ طوری‌که قطعا توجه و اشتیاق بیشتری در تکمیل و راه‌اندازی تمام عرصه طرح را موجب می‌شود.»
مکث
رفع معارض
در شرایطی پروژه احداث باغ‌راه حضرت فاطمه‌زهرا فعال است که این پروژه معارضینی دارد و برای پایان دادن به پروژه نیاز به رفع معارض است. مدیرعامل سازمان عمرانی مناطق در این رابطه می‌گوید:«هر پروژه بزرگ در مقیاس شهری همیشه مشکلاتی از قبیل معارض دارد و با توجه به بزرگی باغ‌راه این مسئله طبیعی به‌نظر می‌رسد. به‌هرحال راه‌آهن به زیر زمین منتقل شده و فضای فوقانی آن قرار است در اختیار شهروندان قرار بگیرد.» غمخوار می‌افزاید: «در نوع خود پروژه منحصربه فردی در تهران و حتی در کشور محسوب می‌شود؛ اینکه یک عرصه 30هکتاری آزاد می‌شود نزدیک به چندین منطقه جنوبی و کم‌برخوردار شهر را با تحول جدی مواجه می‌سازد و در استخوان‌بندی شهر تهران نقش کلیدی را ایفا خواهد کرد، با اهداف و چشم‌اندازی که وجود دارد، یک کار ویژه و خاصی قلمداد می‌شود.» به‌گفته او، برای اینکه کل پروژه به سرانجام برسد، بین 2 تا 3سال زمان نیاز است.
