هفته تصمیم‌های سخت

دور چهارم مذاکرات احیای برجام پایان یافته و گمانه‌زنی‌ها‌ درباره کم‌وکیف توافق و زمان به‌نتیجه‌رسیدن آن در میان اظهارنظرهای بعضا ضد‌ونقیض دیپلمات‌ها سخت به‌نظر می‌رسد. رئیس‌جمهوری وعده داده که توافق اصلی انجام شده ‌و طرف‌های مذاکره قبول کردند تحریم‌های اصلی ازجمله نفت، پتروشیمی و بانک مرکزی لغو شود، اما عباس عراقچی، رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایرانی در وین توپ را به زمین آمریکا انداخته و گفته این کشور اکنون باید تصمیم‌های سخت بگیرد. این تصمیم سخت به‌گفته عراقچی لغو همه تحریم‌ها و بازگشت به برجام است. او به شبکه ان.‌اچ.‌کی گفته که «ما وین را با این امید ترک کردیم که هفته آینده کار خود را در اینجا از سر بگیریم و بتوانیم به نتیجه برسیم.» عراقچی پیش‌تر گفته بود که آمریکایی‌ها با لغو بخش بزرگی‌ از تحریم‌‌ها موافقت کرده‌اند و حالا ابراز امیدواری کرد که کشورها هفته آینده در وین تصمیم‌های خود را برای رسیدن به توافق گرفته باشند. با پایان دور چهارم گفته شد که مذاکره‌کنندگان برای آخرین مشورت‌ها‌ از وین بازگشته‌اند، اما ازسوی دیگر نماینده روسیه در مذاکرات وین هم گفته که مشخص است گفت‌وگوها تا ۳۱اردیبهشت به نتیجه نمی‌رسد. این درحالی‌است که انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا در این مذاکرات، پس از آخرین نشست دور چهارم در توییتی نوشت که توافق درحال شکل‌گیری است.
 
عراقچی: تمام امور براساس مواضع ایران پیش رفته است
عباس عراقچی هم مثل طرف اروپایی از شکل‌گیری ساختار توافق خبر داده و گفته:‌ «ما موفق شدیم در طول این 2هفته به مقدار زیادی کار را پیش ببریم و الان می‌توانیم بگوییم به چارچوب یک توافق رسیده‌ایم. به ساختار توافق دست پیدا کرده‌ایم و متن اصلی توافق و ضمیمه‌هایی که خواهد داشت، مشخص شده است. البته مذاکرات درباره متن به پایان نرسیده و درمورد بسیاری از بندهای توافق، هنوز درحال مذاکره هستیم.» او بازهم گفته که چند موضوع کلیدی مورد اختلاف است، اما اشاره نکرده این موضوعات چیست. اما با توجه به شواهد و اطلاعات موجود، محورهای اختلافی دوطرف یا شامل فهرست تحریم‌های قابل لغو است یا ترتیب اجرای اقدامات. ایران از آغاز گفت‌وگوها تأکید کرده باید همه تحریم‌های اعمال‌شده در دوران دونالد ترامپ لغو شود و پس از راستی‌آزمایی آنها، تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای را اجرا می‌کند. برخی تحلیلگران گفتند که آمریکا در مذاکرات از برخی مواضع خود عقب نشسته است. رئیس هیأت ایرانی نیز در همین راستا گفته ایران بر مواضع خود ایستادگی کرده و تاکنون همه امور براساس مواضع قطعی ایران پیش رفته است. براساس توضیحات عراقچی، اختلاف جایی است که با منافع و مواضع ایران تعارض پیدا می‌شود.

اروپا: پیشرفت‌های زیادی حاصل شده است
تاکنون هرچند همه طرف‌ها به اختلاف‌ها و موانع اشاره کرده‌اند، اما مذاکرات را سازنده دانسته‌اند ‌ و تأکید دارند پیشرفت‌های زیادی حاصل شده است. جوزب بورل، مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا نیز پس از گفت‌وگوی تلفنی با وزیرخارجه ایران درباره برجام در توییتی نوشت: «تیم‌های [مذاکره‌کننده] مستقر در وین، پیشرفت خوبی در هفته‌های اخیر داشته‌اند. همه طرف‌ها اکنون باید تصمیم‌های سیاسی لازم را اتخاذ کنند تا بتوانیم مذاکرات را به نتیجه برسانیم و به اجرایی‌‌شدن کامل [توافق هسته‌ای] بازگردیم. برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مهم است که فعالیت‌های راستی‌آزمایی‌اش را ادامه دهد.» در چنین شرایطی اگر گفته‌های نماینده روسیه درباره به نتیجه نرسیدن توافق تا پایان اردیبهشت درست باشد، چالش جدیدی در مسیر مذاکرات احیای برجام قرار خواهد گرفت، چراکه موعد توافق ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایان اردیبهشت است و درصورت لغونشدن تحریم‌ها تا این تاریخ، ایران همه دسترسی‌های نظارتی به مراکز هسته‌ای را قطع خواهد کرد.

توافق با آژانس؛ چالش جدید مذاکرات
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده درحال رایزنی با ایران برای تمدید توافق 3‌ماهه است. براساس گزارش‌‌ها در جریان دور چهارم مذاکرات نیز رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در برخی نشست‌ها حضور داشته است. 3کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه هم در بیانیه‌ای ضمن اشاره به حصول «پیشرفت ملموس» در مذاکرات وین اعلام کردند تضمینی برای رسیدن به موفقیت وجود ندارد. تروئیکای اروپا در این بیانیه نوشتند که «حیاتی است ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راهی برای تداوم نظارت آژانس بر فعالیت‌های ایران پیدا کنند.» با این حال، معاون وزیرخارجه ایران گفته تهران درباره تمدید این توافق بعدا تصمیم‌گیری خواهد کرد. آن‌هم در شرایطی که توافق سه‌ماهه با آژانس نیز با انتقادهای مخالفان داخلی برجام مواجه شد. اینکه دولت چگونه با آژانس راهی برای باز نگه‌داشتن پنجره دیپلماسی پیدا می‌کنند، سؤالی است که باید برای پاسخ آن کمی منتظر ماند.

در انتظار آخرین تصمیم‌ها
درست شبیه دور چهارم، هفته پیش‌رو تصمیم‌های مهم و شاید آخرین تصمیم‌ها در 7 پایتخت گرفته می‌شود. جالینا پورتر، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا گفته رایزنی‌های 2دور آخر به «ارائه یک الگوی شفاف درباره گزینه‌‌های تصمیماتی که ایران و ایالات‌متحده باید برای بازگشت به تعهدات‌شان در برجام بگیرند، کمک کرده است». به‌گفته او هیأت آمریکایی هفته آینده برای دور پنجم مذاکرات راهی وین خواهد شد. آمریکایی‌ها یک‌بار دیگر مهمان هتل امپریال می‌شوند و نشست‌های کمیسیون مشترک برجام نیز در گراندهتل وین برگزار می‌شود. این در شرایطی است که کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران نیز به‌صورت رسمی آغاز خواهد شد.

   ادعاهای وزیرخارجه عربستان درباره توافق هسته‌ای با ایران 

گفت‌وگوهای تهران- ریاض در بغداد تا رسیدن به نقطه‌ای مشترک ادامه پیدا می‌کند، اما با وجود تغییر لحن دوطرف بازهم وزیر امورخارجه عربستان ادعاهایی علیه ایران مطرح کرده است. فیصل بن‌فرحان در مصاحبه با شبکه العربیه گفته: «ما بر این باوریم که بدون رسیدگی به دغدغه‌های کشورهای منطقه و از بین بردن نگرانی‌هایشان نسبت به رفتارهای ایران، ثبات در منطقه ایجاد نخواهد شد.» به گزارش ‌ایسنا، این مقام سعودی همچنین مدعی دخالت ایران در امور کشورهای منطقه در راستای ایجاد ناامنی شد و گفت که مشکل موشک‌های بالستیک ایران باید حل شود. او در بخش دیگری از سخنان خود اضافه کرد که درخصوص پرونده هسته‌ای ایران باید به توافقی با پایه‌های قوی‌تر رسید. پیش از این سخنان یک مقام وزارت امورخارجه عربستان و سخنگوی دولت ایران گفت‌وگو در بغداد بر سر اختلافات ازجمله جنگ یمن را تأیید کردند. این گفت‌وگوها تاکنون براساس گزارش‌ها و اظهارنظرهای رسمی مثبت بوده و نتایج رضایت‌بخشی داشته است. با این همه، به‌نظر می‌رسد سرنوشت این مذاکرات با مذاکرات وین نیز بی‌ارتباط نباشد.