پیر شدیم

علی عمادی  

آخرین سرشماری سده و هشتمین سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور از 3مهر95 به اجرا گذاشته شد. احتمالا این آخرین سرشماری‌ای بود که به روش سنتی صورت می‌گرفت. براساس نتایج، جمعیت به آستانه 80میلیون نفر رسید؛ جمعیتی که تا روز8 بهمن سال 1399 بالغ بر 84میلیون و 230هزار و 360نفر بود. نرخ رشد جمعیت در سال95 به کمترین میزان در سده رسید؛ 1.24درصد. این نرخ در خراسان جنوبی، 3.02 و در 
خراسان شمالی0.11- درصد و همدان0.23- درصد گزارش شد. با این نرخ رشد به‌طور متوسط سالانه حدود 955هزار نفر به جمعیت کشور اضافه می‌شود.

بیشترین جمعیت در گروه سنی متولدان دهه 60باقی مانده و در هرم سنی، آنها همچنان پیشتازند. همین موضوع یعنی کاهش باروری و افزایش امید به زندگی موجب سالخوردگی جمعیت کشور شده است. گروه سنی بیش از 65سال از 3.1درصد در سال 65در سال 95به 6.1درصد رسید، حال آنکه گروه کمتر از 14ساله‌ها در سال 65بیش از 45درصد جمعیت کشور را شامل می‌شدند اما جمعیت این گروه در سال 95بالغ بر 24درصد جمعیت بود. حدودا نصف شدن جمعیت کودکان و افزایش حدودا 2برابری جمعیت سالخوردگان موجب شده در طول 30سال به پیری جمعیت برسیم و متأسفانه این روند با آهنگ تندتری ادامه دارد.

رشد شهرنشینی مانند تمام 6دهه گذشته بازهم افزایش یافت؛ در این سال 74درصد شهرنشین بودند، 25.9درصد روستایی و 0.1درصد غیرساکن. میزان شهرنشینی در سال 90، بالغ بر 71.4درصد بود. از سال 75متوسط رشد سالانه در مناطق روستایی منفی شد و در سال 95به 0.68- درصد رسید. در این سال 99.6درصد مسلمان، بیش از 130هزار نفر مسیحی، کمتر از 10هزار نفر کلیمی و حدود 23هزار نفر زرتشتی بودند. بیش از 40هزار نفر خود را پیرو سایر ادیان و 124هزار نفر هم دین خود را اظهار نکردند. 97.8درصد تابعیت ایرانی داشتند؛ یک میلیون و 584هزار نفر تبعه افغانستان بودند و پس از آنها بالغ بر 34.5هزار نفر از اتباع عراق محسوب می‌شدند. غیراز اتباع افغانستان که نسبت به سال 90بیش از 9درصد افزایش جمعیت داشتند، از جمعیت اتباع دیگر کشورها نسبت به سال 90کم شده بود؛ مثلا در سال 90بیش از 51.5هزار نفر از اتباع عراق در ایران زندگی‌ می‌کردند که در سال 95از تعداد آنها 33درصد کم شد.

خانواده 
در سال 95از 24.2میلیون خانوار کشور، 18.1میلیون خانوار شهری، 6میلیون خانوار روستایی و 15.6هزار خانوار غیرساکن بودند. 28.5درصد خانوارها در این سال 3نفره، 27.6درصد 4نفره، 20.7درصد 2نفره، 14.7درصد 5نفره و بیشتر و 8.5درصد یک نفره بودند. در آبان 95بین جمعیت 15ساله و بیشتر کشور 69.25درصد مردان و 70.15درصد زنان دارای همسر بودند. در میان این جمعیت 1.07درصد از مردان و 7.97درصد از زنان به‌دلیل فوت همسر و 1.3درصد مردان و 2.37درصد زنان به‌خاطر طلاق همسر نداشتند. نسبت زنان مطلقه در شهر 2.69درصد و در روستا 1.37درصد بود.
مهاجرت
طی 10سال، تعداد مهاجران نسبت به 10سال قبل کمتر شد. بین سال‌های 90تا 95بیش از 4میلیون و 300هزار نفر محل اقامت خود را در داخل کشور تغییر داده یا از خارج به ایران آمدند. 14.5درصد از روستا به شهر، 68.3از شهر به شهر، 5درصد از روستا به روستا و 12.1درصد از شهر به روستا طی 5سال مهاجرت کردند. استان تهران با 20.2بیشترین سهم را از جمعیت مهاجران را داشت و در نقطه مقابل ایلام 0.7درصد از این جمعیت سهم یافت.
سواد

در آبان 95از کل جمعیت بیشتر از 6ساله، میزان باسوادی در گروه سنی 6تا 10سال نزدیک به 96درصد، در گروه سنی 15ساله و بیشتر، 86درصد و در بین 65سال به بالاها، 39درصد بود. از 17.7میلیون محصل در آن سال، 7.5میلیون در مقطع ابتدایی، 3میلیون در متوسطه یک، 1.9میلیون در متوسطه دو، 1.1میلیون در پیش‌دانشگاهی، 3.9میلیون دانشجو، 96هزار نفر در سایر دوره‌های تحصیلی مثل حوزه‌های علمیه و نزدیک به 74هزار نفر محصل خارج از کشور بودند.
اشتغال

در بین 66میلیون نفر جمعیت 10ساله و بیشتر در سال 95، حدود 39درصد فعال و 60.6غیرفعال محسوب می‌شدند و باقی را افرادی تشکیل می‌دادند که در این‌باره اظهارنظر نکرده بودند. بین جمعیت فعال، 87.43درصد شاغل و 12.57درصد بیکار بودند. درصد بیکاران در سال 75حدود 9درصد و در سال 90بالغ بر 14.77درصد بود. در سال 95سهم بیکاران در شهر 13.22درصد و در روستا 10.75درصدبود.
واحد مسکونی

در سال 95بیش از 22.8میلیون واحد مسکونی در کشور وجود داشت که 17.4میلیون در شهرها و 5.4میلیون در روستاها بود. 39درصد واحدهای مسکونی آپارتمانی و بیش از 60درصد غیرآپارتمانی بود. بیشترین آپارتمان‌نشینی در تهران و کمترین در آذربایجان‌غربی بود. از لحاظ مساحت، 66درصد واحدهای مسکونی در کشور کمتر از 100مترمربع بودند. بیشترین سهم با 25.2درصد مربوط به واحدهای بین 81تا 100مترمربع بود و پس از آن 23.3درصد واحدهای مسکونی بین 101تا 150مترمربع وسعت داشتند. 3.6درصد از واحدهای مسکونی بیش از 200مترمربع بودند. گفتنی است قریب به 2.6میلیون واحد مسکونی خالی در کشور بود که 490هزار واحد معادل 19درصد (نزدیک به یک‌پنجم) آنها در استان تهران تمرکز داشت. اصفهان (242هزار واحد) و خراسان‌رضوی (194هزار واحد) پس از تهران بیشترین واحد مسکونی خالی را در کشور داشتند. ایلام با 13هزار، کمترین واحد مسکونی خالی را در بین استان‌ها دارا بود.