ترخیص هزاران متهم آلوده

    زینب زینال‌زاده_خبر‌نگار


ترخیص موتورسیکلت‌های توقیفی و رسوب‌شده از پارکینگ‌ها با تمهیدات ویژه و در مدت زمان یک‌ساعت، طرح جدید پلیس راهور است که به گفته سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا از 18آبان‌ماه اجرایی شده است؛ خبری که قطعا خوشحالی راکبان را در پی داشته؛ چراکه سختگیری‌های گذشته برداشته شده و می‌توانند با در دست داشتن کارت سبز موتور و کارت ملی خود به دفاتر پلیس+10مراجعه و اقدامات لازم را انجام دهند. نکته مهم و البته قابل‌تأمل اجرای این طرح، ورود 837هزار موتورسیکلت یا آلاینده متحرک به چرخه حمل‌ونقل  کشور است که در افزایش میزان آلودگی هوا بی‌تأثیر نخواهد بود. همه‌ساله با فرارسیدن فصل سرما، پدیده وارونگی به‌وجود می‌آید و غلظت آلودگی هوا شدت می‌یابد و نفس‌ها را به شماره می‌اندازد؛ پدیده‌ای که در روزهای گذشته برخلاف قرنطینه بودن شهر و اعمال محدودیت‌های ترافیکی، در پایتخت رخ داد و مردم روزهای آلوده‌ای را سپری کردند. امسال همسویی ذرات آلوده کمتر از 5/2میکرون و  کرونا شرایط را بحرانی‌تر کرده است و کوچک‌ترین غفلت و سهل‌انگاری منجر به فاجعه شده و هرم جانباختگان را صعودی می‌کند.
در 8کلانشهر کشور، 6میلیون موتورسیکلت پلاک شده وجود دارد که تعداد موتورهای توقیفی حدود 837هزار دستگاه است. رسوب شدن موتورسیکلت‌های آلاینده در پارکینگ‌ها به‌معنای حذف روزانه 136تن گازهای سمی از هوای شهرهاست. به گفته سرهنگ علی نصیر ملأ، رئیس مرکز اجرائیات پلیس راهور تهران بزرگ، حدود 75هزار موتورسیکلت توقیفی و رسوب‌شده در پایتخت وجود دارد و بیش از 3میلیون دستگاه موتورسیکلت هم در معابر تردد می‌کنند. براساس آخرین آمار، موتورسیکلت‌ها منبع تولید ۲۱درصد از گازهای آلاینده‌اند و به گفته حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، موتورسیکلت‌ها به‌دلیل احتراق ناقص به آلوده‌کننده‌ترین وسیله نقلیه تبدیل شده‌اند: «هر چند اجرای طرح ترخیص موتورسیکلت‌ها در راستای بازگرداندن اموال به مردم کار ارزشمندی است، اما بهتر بود این کار پس از سنجش میزان آلایندگی آنها انجام می‌شد.» یک دستگاه موتورسیکلت کاربراتوری در هر کیلومتر تردد، 15گرم آلودگی تولید می‌کند که با بازگشت 837هزار دستگاه موتورسیکلت که اکثر آنها کاربراتوری هستند باید منتظر فاجعه‌ای جدید در بحث آلودگی هوا باشیم. حسین مقدم، مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروی تهران در این‌باره  می‌گوید: «با اضافه شدن حدود 60تا 75هزار دستگاه موتورسیکلت به آلاینده‌های متحرک موجود در تهران، صددرصد انتشار ذرات آلوده خواهیم داشت که نتیجه آن هم افزایش میزان آلودگی هوا خواهد بود.» 

نبودن الزام معاینه فنی

انجام معاینات فنی وسایل حمل‌ونقل، بهترین گزینه برای کاهش میزان آلودگی هواست، اما گویا چنین اقداماتی درخصوص موتورسیکلت‌ها رایج نیست و قانونی هم برای الزام تست معاینه فنی این نوع وسایل وجود ندارد. مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می‌گوید: «بهتر است شرایطی مثل اخذ معاینه فنی برای ترخیص موتورسیکلت‌ها لحاظ شود تا از سلامت آنها و آلاینده نبودنشان مطمئن شویم.» مقدم هم به قانون معاینه فنی موتورسیکلت اشاره می‌کند و می‌گوید: «بیش از 4دهه است که قانون دریافت برگه معاینه فنی موتورسیکلت در کشور وضع شده، اما چون الزامی وجود ندارد این قانون رعایت نمی‌شود.» به گفته او، حدود 10خط مکانیزه فعال معاینه فنی ویژه موتورسیکلت در تهران وجود دارد که در سال‌های اخیر چندهزار دستگاه موتورسیکلت برای انجام معاینات فنی به این مراکز مراجعه می‌کردند، اما در 8ماهه امسال بنا به دلایل مختلف ازجمله شرایط بد اقتصادی فقط34دستگاه به مراکز معاینه فنی مراجعه کرده‌اند. او رعایت قانون معاینه فنی موتورسیکلت را منوط به الزامی شدن این کار می‌داند و می‌گوید: «وقتی در جامعه الزامی به کارت معاینه فنی موتورسیکلت وجود ندارد، قطعا مالکان و راکبان هم تمایلی برای دریافت این برگه ندارند و به همین دلیل آمار مراجعه‌کنندگان به مراکز معاینه فنی کاهش می‌یابد. معاینه نشدن موتورسیکلت‌ها آن‌قدر اهمیت دارد که به دغدغه شهردار و استاندار تهران تبدیل شده است و از پلیس راهور تهران و وزارت کشور درخواست کرده‌اند تا هرچه سریع‌تر بابت این موضوع تدابیری بیندیشند.»
مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروی تهران با ابراز نگرانی از روزهای پیش‌رو می‌گوید: «با توجه به اینکه اکثر موتورهای توقیفی فرسوده‌اند و شرایط فنی خوبی ندارند، بازگرداندن آنها به چرخه حمل‌ونقل هم به لحاظ ایمنی و هم از بابت آلایندگی به دغدغه بزرگی تبدیل شده است و قطعا کلانشهرهای کشور ازجمله پایتخت با آلودگی بیشتری مواجه می‌شوند؛ بنابراین تا دیر نشده باید دست به‌کار شد و برای کنترل میزان آلایندگی تهران تدابیری اندیشید.»

فرهنگسازی‌ پلکانی
تبدیل یک رفتار به فرهنگ، زمان‌بر است و این کار اگر تدریجی انجام شود، نتیجه بهتری خواهد داشت؛ به همین دلیل مقدم با تأکید بر انجام معاینه فنی موتورسیکلت‌ها به‌طور تدریجی و مرحله به مرحله می‌گوید: «ارجاع موتورسیکلت‌ها به‌طور همزمان کار درستی نیست و قطعا تبعات منفی خواهد داشت؛ بنابراین بهتر است این کار به‌صورت مرحله به مرحله و ابتدا از موتورسیکلت‌های انژکتوری شروع شود تا مردم کم‌کم با این رویه آشنا شوند و آن را به‌عنوان یک الزام و قانون بپذیرند.» به گفته این مقام مسئول، عمر مفید موتورسیکلت 8سال است: «حدود 80درصد موتورهای توقیف‌شده در پارکینگ‌ها بیش از 8سال عمر دارند؛ بنابراین فرسوده‌اند و معاینه فنی نمی‌تواند از میزان آلایندگی آنها کم کند و باید اسقاط شوند.»

تعیین‌تکلیف  موتورسیکلت‌ها با حکم قضایی

   سرهنگ عین‌الله جهانی، معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور ناجا 
بیش از 800 هزار دستگاه موتورسیکلت توقیفی در پارکینگ‌های کشور وجود دارد که 54درصد آنها توقیف انتظامی و قضایی‌ و 46درصد هم توقیف ترافیکی هستند. براساس قانون، موتورهای توقیف‌شده یک‌هفته تا یک‌‌ماه باید در پارکینگ نگهداری شوند. البته این قانون درخصوص موتورهایی که به‌دلیل انتظامی توقیف شده‌اند، صدق نمی‌کند و ترخیص آنها از طریق مجوز قضایی انجام می‌شود. موتورها درصورتی که ترخیص نشوند، بعد از 6‌ماه بنا بر ضوابط موجود فعلی به‌عنوان وسیله بلاصاحب تلقی می‌شوند. وضعیت موتورها در مراجع قضایی تخصصی مطرح و رأی قضایی صادر و وسیله نقلیه توسط مراجع قضایی ارزیابی و تحویل مراجع مربوطه می‌شود. مورد دیگر این است که موتورهایی که از حیز انتفاع (سود نداشتن) خارج‌ هستند چه به لحاظ سال ساخت و چه به لحاظ استهلاک و برابر قانون نمی‌توان آنها را شماره‌گذاری کرد، از طریق سازمان‌های مربوطه اسقاط و از گردونه ترافیک خارج و از معابر برچیده می‌شوند.

   مراکز معاینه فنی موتورسیکلت
5مرکز معاینه فنی خودروی تهران، 2خط ویژه معاینه فنی موتورسیکلت دارند که عبارتند از:
  مرکز سراج: میدان رسالت، خیابان فرجام، خیابان سراج، جنب پمپ گاز.
  مرکز الغدیر: یافت‌آباد، روبه‌روی بیمارستان شهدای یافت‌آباد.
  مرکز شقایق: بزرگراه آزادگان، بالاتر از میدان میوه‌و تره‌بار مرکزی، بلوار شقایق.
  مرکز نیایش: بزرگراه همت، بلوار اشرفی‌اصفهانی، بعد از بزرگراه نیایش، خیابان هفتم.
  مرکز آبشناسان: تقاطع بزرگراه ایرانپارس و بلوار شاهین شمالی.