به تسلی نیاز داریم

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار

سازمان بهداشت جهانی درباره شناخت واکنش‌های کودکان نسبت به ترس و استرس راه‌های گوناگونی ارائه کرده است. این سازمان در شناخت این نگرانی‌ها؛ چسبیدن به والدین، گوشه‌گیری، عصبانیت، آشفتگی یا شب ادراری را واکنش کودکان به ترس دانسته و به خانواده‌ها توصیه کرده که حامیانه به واکنش‌های کودکان‌شان پاسخ دهند؛ ‌«گوش کنید و تا می‌توانید عشق و توجه بیشتری نثارشان کنید. فرصت بازی کردن و آرامش را برای آنها فراهم کنید.»  با توجه به طولانی شدن دوره شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشین شدن کودکان، فشارهای روانی زیادی به کودکان و خانواده‌هایشان وارد شده. اما برای کاهش این فشار و آسیب‌ها چه باید کرد؟ روانشناسان چه پیشنهادهایی در این‌باره دارند؟ در این‌باره از صدیقه حسینخانی، روانشناس و مشاور کمک گرفته‌ایم و از او خواسته‌ایم در پیدا کردن این راهکارها و اعمال آن در زندگی شخصی به ما کمک کند.


در دوره شیوع ویروس کرونا، بیش از هر زمان دیگری کودکان خانه‌نشین شده‌اند. اما این وضعیت ممکن است آسیب‌های جدی و غیرقابل جبرانی به احساسات کودکان بزند. در گام نخست والدین باید در این‌باره چه کاری انجام دهند؟
باید برنامه‌های روزمره را ادامه داد یا برنامه‌هایی تازه در محیط‌هایی جدید برای کودکان ایجاد کرد. اما مهم‌تر از آن باید با کودکان صحبت کرد و با ادبیات آنها از واقعیت‌هایی به آنها گفت که با آن دست و پنجه نرم خواهند کرد. مثلا والدین باید به فرزندشان توضیح دهند که چه اتفاقی افتاده و اطلاعات روشنی از خطر ابتلا به بیماری به آنها بدهند. تعطیلی مدارس و دوری از دوستان برای کودکان سخت است و همین امر حمایت‌های عاطفی بیشتری را از سوی خانواده‌ها می‌طلبد.
خود والدین هم گاهی استرس‌هایشان غیرقابل کنترل و بیش از اندازه است. به این والدین چه توصیه‌هایی باید کرد؟
این وضعیت تجربه‌ای جدید و گذراست. به همین‌خاطر والدین نیز با چالش‌های تازه‌ای روبه‌رو هستند. باید در همین ابعاد به این وضعیت نگاه کرد، نه بیشتر و نه کمتر. این را باید به کودکان توضیح داد که حین مراقبت از سلامت خود باید به این شرایط گذرا نگاه کنند، اما سعی کنند به خوشی‌ها نیز بی‌توجه نباشند و در ایجاد آن تلاش کنند.
این ارتباط کم با بیرون، در زندگی اجتماعی و آینده کودکان تأثیرات منفی نخواهد داشت؟
مهم‌ترین پیشنهاد روانشناسان کودک و نوجوان در جهان صحبت کردن است. باید مرتب این اطمینان را در کودکان ایجاد کرد که بیماری کرونا قابل درمان است. به آنها بیاموزیم که دست‌هایشان را بشویند و در خانه بمانند. در واقع به سایر افراد جامعه‌ هم فکر کنند. یعنی اینکه ما به اطرافیان‌مان فکر می‌کنیم و اهمیت می‌دهیم، مهم است.
در گام نخست چه کنیم؟
باید برنامه منظم روزانه‌ای برای کودکان ایجاد کرد؛ زمانی برای بازی، استفاده از موبایل و ارتباط با دوستان و ساعت‌هایی برای درس، مطالعه یا کمک در کارهای خانه. برنامه‌ریزی احساس آرامش ایجاد می‌کند. حتی می‌توانید در این برنامه‌ریزی از خود کودکان هم کمک بگیرید. ممکن است کودکان به‌دلیل از دست دادن همه فعالیت‌هایی که تا پیش از این خارج منزل انجام می‌دادند، احساس ناامیدی کنند. اشکالی ندارد، آنها باید غمگین باشند. اما سعی کنید شرایط را هم عادی کنید. در این شرایط، همدلی و حمایت بهترین راه است.
استفاده کودکان در این دوره از اینترنت و بازی‌های کامپیوتری بیش از پیش شده است. نباید والدین در این‌باره سختگیری کنند؟
خب باید حواس کودکان را از چیزی پرت و به اموری معطوف کرد. چند روز یک‌بار یک بازی خانوادگی انجام دهید یا با هم آشپزی کنید. باید در این شرایط در استفاده مداوم نوجوانان از اینترنت هم انعطاف‌پذیر بود، ولی کاملا هم آنها را به حال خود رها نکنید. درباره پیدا کردن راه‌حلی بهتر از آنها کمک بگیرید و استرس‌ها و رفتارهای خود را کنترل کنید.
فعالیت بدنی و مشارکت در این مسیر با کودکان چگونه است؟
زمان خوبی است تا کارهایی خلاقانه انجام داده یا با هم تلویزیون تماشا کنید؛ البته تماشای برنامه‌های روحیه‌بخش و شاد. با هم داستان بخوانید یا فیلم‌های جذاب تماشا کنید. یا مهم‌تر از همه در خانه ورزش کنید. این دوران همه به تسلی یکدیگر نیاز دارند و این موضوع گاهی اوقات به معنی به خطر انداختن بعضی از پیشرفت‌های مورد انتظارمان است، مثلا پیشرفت تحصیلی. تا زمانی که بزرگسالان کمک کنند کودکان ایمن، راحت و مطمئن باشند، کودکان در بهترین شرایط هستند و این به پیشرفت آنها کمک می‌کند.