حالا چاپگر زیستی داریم

فرخنده رفائی | روزنامه‌نگار

ایران با دستیابی به فناوری ساخت چاپگر سه‌بعدی زیستی در جمع معدود کشورهای صاحب این فناوری قرار گرفته است. این دستگاه که به‌دست پژوهشگران ایرانی طراحی و ساخته شده، می‌تواند تحولی در ساخت ایمپلنت‌های درمانی و کاربردهای نوین پزشکی ایجاد کند. به این بهانه با مجید حاجی‌حسینعلی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیانی که چاپگرهای سه‌بعدی ازجمله این چاپگر سه‌بعدی زیستی را ساخته است درباره مسیر رسیدن به این دستاورد صحبت کرده‌ایم. 

چاپگر زیستی چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟ 
این دستگاه با الهام از دستگاه‌های چاپگر صنعتی ساخته شده است. در صنعت با گرفتن مواداولیه از جنس‌های مختلف پلیمری یا فلزی، ساختارهای سه‌بعدی توسط چاپگر سه‌بعدی تولید می‌شود. تفاوت پرینترهای زیستی سه‌بعدی با پرینترهای صنعتی این است که اینجا مواداولیه ما سلول و مواد زیستی و هدف‌مان این است که یک بافت سه‌بعدی بسازیم که مشابه بافت بدن عمل کند.

چه کشورهایی این فناوری را دارند و جایگاه پرینتر ایرانی در مقایسه با انواع خارجی کجاست؟
زمانی که سال۹۶ کار ساخت این چاپگر را شروع کردیم تعداد تولیدکنندگان این دستگاه در کل دنیا کمتر از انگشتان 2 دست بود که همگی آنها اروپایی و آمریکایی بودند، ولی به لطف خدا ما توانستیم این کار را داخل کشور انجام بدهیم. از لحاظ فناوری، دستگاه ما مشابه نمونه خارجی است و برتری‌ای که دستگاه ما نسبت به برخی نمونه‌های خارجی دارد این است که ما دستگاه ماژولار داریم، یعنی متناسب با سلول یا ماده‌ای که قرار است چاپ شود می‌توانید به‌سادگی تکنولوژی‌های مختلف را روی دستگاه نصب کنید. به‌عنوان مثال ما ماژول‌هایی داریم که می‌توانند دمای مواد را بالا یا پایین ببرند یا با استفاده از نور UV یا اختلاف ولتاژ الکتریکی پرینت را انجام دهند. وجود این تکنیک‌های مختلف در یک دستگاه به‌صورت ماژولار مزیت بزرگی است که دستگاه ما از لحاظ فنی نسبت به نمونه‌های خارجی دارد. از لحاظ قیمت نیز نمونه‌ای که ما ارائه می‌کنیم تقریبا نصف قیمت نمونه‌های اروپایی و آمریکایی است.

با توجه به اینکه ساخت این چاپگر کار شرکت دانش‌بنیان بود، چه چالش‌هایی‌ در مسیر داشتید؟
ما یک تیم فنی بودیم و از دیدگاه فنی به موضوع نگاه کردیم. خیلی جالب است که بدانید من و دیگر همکارانم حتی یک دستگاه چاپگر سه‌بعدی زیستی خارجی را از نزدیک ندیده‌ بودیم و هر کاری که انجام شده صرفا از روی مقالات علمی، کتاب‌ها، پژوهش‌ها، تحقیق و توسعه خود تیم بوده است.  ما زمانی فهمیدیم کار ما از لحاظ فنی قابل رقابت با نمونه‌های خارجی است که دوستانی که خارج از کشور با این چاپگر‌ها کار می‌کنند به ایران آمدند و با دستگاه ما کار کردند و دیدند که تقریبا مشابه همان نمونه خارجی یا حتی فراتر از انتظارشان بوده است. اینجا بود که مطمئن شدیم کاری که کردیم و مسیری که رفتیم مسیر درستی بوده است. در نتیجه یکی از مهم‌ترین چالش‌های اولیه ما بحث فنی بود که ما 2 سال روی موضوع کار کردیم تا به یک نمونه اولیه برسیم. چالش بعدی فروش، بازاریابی و جا انداختن یک محصول با تکنولوژی بالا در ایران بود که ما از روزهای اول حمایت‌های ستاد نانو را داشتیم. مورد بعدی هم بحث نیروی انسانی بود.


مکث
 ساخت ایمپلنت‌های بومی
چاپگر سه‌بعدی زیستی دستگاهی است که با استفاده از «بیو‌جوهر» شامل سلول‌های زنده، مواد زیستی و فاکتورهای رشد، بافت‌ها یا اندام‌های زنده را لایه‌‌لایه می‌سازد. این فناوری برای پزشکی بازساختی، تولید دارو، مدل‌سازی بیماری‌ها و تحقیق علمی به‌کار می‌رود و امکان شبیه‌سازی ساختارهای زیستی طبیعی را فراهم می‌کند. حالا محققان ایرانی موفق شده‌اند فناوری چاپ سه‌بعدی زیستی و تولید ایمپلنت‌های جذب‌شونده استخوانی را بومی‌سازی کنند.