خروج تهران از کابوس تنش آبی

  تهران با چالش جدی برای تأمین آب در افق بلندمدت مواجه است و نه فقط پایتخت، که تأمین آب برای کل استان با پذیرش نزدیک به 17درصد کل جمعیت 85میلیون نفری ایران چشم‌انداز سختی را رقم می‌زند. به‌تازگی شهرداری تهران و وزارت نیرو با هم تفاهم کرده‌اند که از میزان برداشت آب زیرزمینی جهت تأمین نیاز مصرف فضای سبز در یک برنامه 10ساله کم کنند و قرار است هرگونه برداشت آب از منابع زیرزمینی برای مصارف غیرشرب و همچنین فضای سبز در دسترس مردم قطع شود و چاه‌های برداشت‌ آب زیرزمینی مسدود شود. از سوی دیگر، معضل دیگر پیش‌روی استان تهران مسئله فرونشست زمین در دشت‌های تهران و فروچاله‌هاست که نگرانی شهروندان را به همراه داشته است.  محمد‌رضا بختیاری، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در یک گفت‌وگوی تفصیلی به تشریح چالش‌ها و آسیب‌ها و همچنین برنامه‌های در دست اجرا برای خروج استان تهران از تنش آبی در افق‌1410 پرداخته است و هشدار می‌دهد که برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی باید متوقف و روند مهاجرت به تهران و شهر‌های حاشیه‌ای معکوس شود. این گفت‌وگو را بخوانید:

انتظار می‌رفت که با شیوع کرونا در تهران با تنش آب شرب مواجه شویم، چه اتفاقی رخ داد که فشاری به مردم وارد نشد؟
امسال به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، شاهد رشد مصرف آب در کشور و ازجمله استان و شهر تهران بودیم و در یک بازه زمانی 20روزه میزان مصرف آب شرب شهر تهران به مرحله نگران‌کننده یعنی 3میلیون و 900هزار مترمکعب در روز رسید؛ یعنی 1.3برابر کل ظرفیت آب دریاچه چیتگر! و ما‌به‌التفاوت مصرف آب شرب شهر تهران در این مدت نسبت به زمان مشابه پارسال حدود 500هزار مترمکعب بیشتر بود؛ یعنی معادل میزان مصرف کل شهر اصفهان با جمعیت 2.5میلیون نفری با رشد مصرف مواجه شدیم. اما تابستان امسال را بدون تنش آبی پشت سرگذاشتیم به‌نحوی که در شهر تهران حتی یک ساعت قطعی آب نداشتیم و فشار آب را در برخی مناطق کم نکردیم، چون نگاه مردم به آب در سال‌جاری بیشتر به‌معنای تضمین‌کننده سلامت و بهداشت آنها بود. البته در استان تهران هم چالش جدی نداشتیم به جز در برخی مناطق ازجمله غرب استان تهران مثل شهرک‌ قدس، ملارد و شهریار، آن هم  به‌دلیل تامین آب از چاه‌های زیرزمینی و قطعی برق که باعث شد در برخی ساعت‌ها با قطعی آب مواجه شویم.
چه عاملی باعث شد که با وجود رشد مصرف، با تنگنای جدی در تامین آب مواجه نباشیم؟
علاوه بر افزایش میزان بارندگی نسبتا خوب، از اسفندماه با مشکل شیوع کرونا مواجه شدیم که در همان مقطع میزان مصرف آب در تهران 25درصد رشد کرد و تنش شدیدی را برای ما رقم زد و تابستان بسیار سختی را تجربه کردیم و با تمام ظرفیت آب را وارد شبکه کردیم و تلاش شبانه‌روزی همکاران بود که باعث شد هم به لحاظ کمیت و هم کیفیت، آب مورد نیاز شهروندان تهرانی را تامین کنیم و حدود 10روزی است که میزان مصرف کمتر شده و به روزی 3.5میلیون مترمکعب رسیده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل بازهم با رشد 500هزار مترمکعبی مواجه هستیم و امیدواریم در پاییز وضعیت بهتر شود.
به‌تازگی بین وزارت نیرو و شهرداری تهران در ارتباط با تامین آب مورد نیاز فضای سبز پایتخت تفاهمنامه‌ای امضا شده است. اجرای این تفاهمنامه چه اثراتی را به همراه دارد؟
در شهر تهران حدود 140میلیون مترمکعب از منابع آب زیرزمینی در قالب چاه‌های حفر شده برای تامین آب فضای سبز برداشت صورت می‌گیرد و نزدیک به 30 تا 40میلیون مترمکعب هم از قنوات آب برای این کار برداشت می‌شود که کل نیاز آب فضای سبز شهر تهران از منابع آب زیرزمینی 180میلیون مترمکعب برآورد می‌شود. براساس برنامه‌ریزی شهرداری تهران در افق سال1410 برای مصارف فضای سبز تهران به 250میلیون مترمکعب آب نیاز است؛ یعنی 70میلیون مترمکعب بیشتر از زمان حاضر. در یک‌سال‌و‌نیم اخیر بحث‌ها و مذاکرات جدی با مجموعه شهرداری تهران و وزارت نیرو انجام شد که نتیجه این بود که این میزان مصرف آب از طریق منابع آب زیرزمینی قابل برداشت نیست.
چرا؟ مگر سفره‌های آب زیرزمینی تهران با خطر کاهش تغذیه مواجه است؟
هم‌اکنون بخشی از شبکه فاضلاب در شهر تهران اجرا شده و با تکمیل آن دیگر شاهد تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی از محل آب‌های جمع‌آوری شده با شبکه فاضلاب نخواهیم بود و آب این سفره‌ها به‌صورت پایدار کاهش پیدا می‌کند و اگر شهرداری تهران به روند کنونی خود ادامه دهد، قطعا تهران با یک چالش بزرگ به‌دلیل کاهش آب‌های زیرزمینی مواجه خواهد شد که پیامد بعدی آن نشست زمین در شهر تهران در بلندمدت خواهد بود و یک زنگ خطر جدی به‌حساب می‌آید. به همین دلیل جلساتی که در طول 2سال اخیر بین شرکت آب و فاضلاب استان تهران و آب منطقه‌ای تهران با شهرداری تهران به‌ویژه حوزه معاونت فضای سبز و خدمات شهری داشتیم، به ثمر نشست و اخیرا تفاهمنامه نهایی به امضای وزیر نیرو و شهردار تهران رسید که به‌تعبیری می‌توان از آن به‌عنوان کلنگ‌زنی یک سد مجازی در شهر تهران یاد کرد، یک گام بزرگ و ملی است؛ به‌نحوی که 145میلیون مترمکعب از پساب شبکه‌های فاضلاب شهر تهران جایگزین برداشت آب از منابع زیرزمینی و قنوات جهت تامین نیاز فضای سبز تهران می‌شود.
این تفاهمنامه به‌معنای بسته‌شدن برداشت آب‌های زیرزمینی برای تامین نیاز فضای سبز است؟
به بیانی در افق1410 نه‌تنها دیگر 218میلیون مترمکعب از آب‌های زیرزمینی تهران برای این مصرف برداشت نخواهد شد، بلکه میزان برداشت در آن سال به 53میلیون مترمکعب کاهش پیدا می‌کند و به اندازه یک سد آب تجدید‌ناپذیر ذخیره خواهد شد. در این تفاهمنامه به‌طور شفاف مشخص شده که در هر سال چه میزان پساب در اختیار شهرداری تهران قرار می‌گیرد و چه تعداد از چاه‌ها بسته خواهد شد و همه جزئیات این تفاهمنامه مشخص شده و کاملا قابل رصد است. برآورد می‌شود که حدود 400حلقه چاه داریم که از آب آن برای فضای سبز شهر تهران استفاده می‌شود که با اجرای کامل این تفاهمنامه بسته خواهد شد. نکته مهم اینکه استان تهران با بیلان منفی آب به میزان 150میلیون مترمکعب مواجه است که حدود 40میلیون مترمکعب آب مربوط به شهر تهران است. بنابراین هرچند تفاهمنامه اخیر یک کار بزرگ و مهم با امتیازهای برجسته زیست‌محیطی است، اما باید حواسمان باشد که با اجرای طرح‌های فاضلاب در کل شهر تهران، هرچند فاضلاب را جمع‌آوری کرده‌ایم اما سفره‌های آب زیرزمینی دچار مشکلات جدی در زمینه تغذیه آب خواهند شد؛ چرا‌که بخشی از تامین آب سفره‌های آب زیرزمینی از طریق چاه‌های جذبی صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، سالانه 840میلیون مترمکعب در شهر تهران برداشت آب از منابع آب زیرزمینی صورت می‌گیرد که 800میلیون مترمکعب آن تغذیه می‌شود و 40میلیون مترمکعب بیلان منفی در این حوزه داریم. برآورد می‌شود که با اجرای کامل طرح فاضلاب شهر تهران، نزدیک به 400میلیون مترمکعب از ذخیره آب منابع زیرزمینی عملا در افق1410 وجود خارجی نخواهد داشت و از هم  اکنون باید در زمینه برداشت از منابع آب زیرزمینی استان و شهر تهران تجدید‌نظر اساسی صورت گیرد. یکی از دستگاه‌هایی که بیشترین میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی را در شهر تهران داشته، شهرداری تهران است و انتظار می‌رود با اجرای تفاهمنامه بیش از 50درصد مشکل حل شود. این کار، گامی سرنوشت‌ساز است که با اراده وزیر نیرو و شهردار تهران برداشته شده است و تضاد بین شهرداری تهران و مجموعه وزارت نیرو را برای نخستین‌بار به‌صورت منطقی از بین می‌برد.
چشم‌انداز برداشت آب زیرزمینی در این تفاهمنامه چگونه ترسیم شده است؟
با اجرای کامل تفاهمنامه میزان برداشت شهرداری تهران از منابع آب زیرزمینی به 80میلیون مترمکعب خواهد رسید که فقط برای فضای سبز در دسترس مصرف شهروندان نظیر پارک‌ها خواهد بود و جنگل‌ها و دیگر محیط‌های فضای سبز از پساب‌ها تامین آب خواهد شد و عملیات اجرایی کامل آن از سال آینده شروع می‌شود.
با اجرای کامل طرح‌های فاضلاب، خطر تزریق و تغذیه آب سفره‌های زیرزمینی جدی‌تر می‌شود. چه باید کرد؟
راهی نداریم جز اینکه برداشت‌ها از منابع آب زیرزمینی را مدیریت و بهینه کنیم. در افق1410 تنها 2جا برای برداشت آب از منابع زیرزمینی مجاز خواهد بود؛ یکی برای کسری آب شرب و دیگری 80میلیون مترمکعب برای فضای سبز در دسترس شهروندان و برداشت برای مصارف دیگر ازجمله کشاورزی و صنایع ممنوع خواهد شد و با دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها تفاهم امضا شده که مصارف خود را از پساب فاضلاب تامین کنند و حق برداشت از آب زیرزمینی نخواهند داشت. به‌طور مثال، در رباط‌کریم 50میلیون مترمکعب آب از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود. از پایان امسال این برداشت متوقف می‌شود و پساب جایگزین آن خواهد شد.
یکی از چالش‌ها برداشت از منابع زیرزمینی، فرونشست زمین است، این چالش ناشی از چیست؟
آنچه در شهر تهران رخ می‌دهد فرونشست نیست، بلکه نشست‌های آنی یا فروچاله است. البته در جنوب تهران و دشت‌های تهران و منطقه18 به‌دلیل برداشت بی‌اندازه از منابع زیرزمینی با پدیده فرونشست مواجه هستیم، اما در شهر تهران فرونشست زمین نیست. در تهران قدیم تامین آب بیشتر از طریق قنوات صورت می‌گرفت و با رشد کمی تهران و ساخت‌و‌ساز‌ها، این قنوات کور شده یا مسیر آنها عوض شده و بسیاری از آب‌انبارهای قدیمی از بین رفته و فضای زیر زمین خالی شده است. از سوی دیگر، از خط خیابان انقلاب به پایین، زمین‌های تهران رسی هستند و وقتی آب‌انبارها تخلیه شده و قنوات هم بسته شده با کوچک‌ترین تنش در سطح زمین شاهد جابه‌جایی زیر زمین هستیم. ازجمله با اقدامات برای گسترش خطوط مترو یا طرح‌های آب و فاضلاب و... خاک‌های رسی تحریک می‌شود و فضای خالی اطراف آن دچار فروچاله می‌شود که نباید آن را با فرونشست زمین اشتباه گرفت. البته در منطقه18 و دشت ورامین و شهریار قبول داریم که فرونشست زمین جدی است.
تامین منابع مالی تفاهمنامه مشترک وزارت نیرو و شهرداری تهران به چه صورت خواهد بود؟
اولا قرار است پساب تصفیه‌خانه‌ها در اختیار شهرداری تهران قرار گیرد و الگوی تامین منابع مالی هم به‌صورت مشترک توسط شرکت آب و فاضلاب تهران و شهرداری تهران تهیه خواهد شد و به تصویب شورای شهر تهران می‌رسد. هم‌اکنون نخستین اقدام در قالب تصفیه‌خانه خرگوش‌دره در منطقه22 تهران در دست اجرا قرار دارد و کلنگ آن ظرف 3‌ماه آینده زده خواهد شد که کاری مشترک با شهرداری تهران است و پساب آن به‌مدت 25سال تحویل شهرداری تهران می‌شود و دو طرف برای تامین منابع مالی آن متعهد شده‌اند تا 10میلیون مترمکعب آب مورد نیاز فضای سبز منطقه22 به‌صورت مجانی تامین شود.
گذشته از شهرداری تهران، ارگان‌های دیگری هم از منابع آب زیرزمینی برداشت دارند؟
بله، در همین میدان محمدیه حدود 117حلقه چاه داریم که آب برداشت‌شده از طریق یک تونل به سمت رباط‌کریم برای مصارف کشاورزی منتقل می‌شود که سالانه 50میلیون مترمکعب آب کشاورزی این منطقه از طریق این چاه‌ها تامین می‌شود. در پایان سال بزرگ‌ترین طرح فاضلاب شهری تهران توسط رئیس‌جمهور افتتاح خواهد شد که با اجرای آن 50میلیون مترمکعب از نیاز آب کشاورزی دشت ورامین و رباط‌کریم توسط پساب تامین و تمامی 117حلقه چاه مسدود خواهد شد. برنامه قطعی این است که کل نیاز شهرداری تهران برای فضای سبز غیر در دسترس مستقیم چه نیاز صنایع غیرغذایی و چه بخش کشاورزی، از محل پساب تامین شود.
اما مردم همچنان نسبت به کیفیت آب مصرفی ناشی از پساب‌ها به‌ویژه در بخش کشاورزی نگران هستند. پاسخ شما به این نگرانی‌ها چیست؟
کیفیت پساب در شهر تهران و البته کشور برای مصارف کشاورزی به‌طور قطع مناسب است و جای هیچ نگرانی نیست و BOD و BOC خروجی تصفیه‌خانه‌های تهران همه کمتر از 20 است درحالی‌که برای کشاورزی تا 50 هم اجازه داده شد ه است و هم‌اکنون سالانه 230میلیون مترمکعب از پساب تهران در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و خطری سلامت شهروندان و محیط‌زیست را تهدید نمی‌کند و سیستم فاضلاب و تصفیه آن حذف همزمان فسفر و ازت است و تا‌کنون هیچ گزارشی مبنی بر مضر‌بودن پساب برای مصارف کشاورزی دریافت نکرده‌ایم. البته در برخی نقاط دنیا تا مرحله استفاده از پساب برای مصارف نزدیک شرب و بهداشتی هم پیش رفته‌اند اما در کشور ما به‌دلیل دغدغه‌های دینی و ملاحظات شرعی، این حساسیت‌ها بالاتر از استاندارد جهانی است و هرگز از پساب برای مصارف شرب و بهداشتی استفاده نخواهد شد. افزون بر اینکه از لحاظ اقتصادی هم بسیار گران تمام می‌شود. از منظر زیست‌محیطی و احتمال انتشار بوی بد ناشی از این پساب‌ها هم جای نگرانی نیست و حتی با تکنولوژی 40سال پیش هم به تصفیه‌خانه قیطریه در شمال تهران سر بزنید و هیچ بوی بدی در این منطقه و محله‌های زرگنده و زعفرانیه استشمام نخواهید کرد.
برخی وقت‌ها انتقاد می‌شود که نگاه و تمرکز شرکت آب و فاضلاب استان تهران معطوف به خدمات‌رسانی به شهر و شهروندان تهرانی است و زیاد به فکر شهرستان‌های استان تهران نیست. این انتقاد را قبول دارید؟
یک انگاره‌ای در سطح کشور شکل گرفته که هرچه امکانات هست، برای تهرانی‌ها و به‌ویژه بالای شهر تهران است و این ذهنیت وجود دارد. اما واقعیت چیست؟ جمعیت تهران تا سال1330 نهایت یک‌میلیون‌و300هزار نفر بوده و تامین آب شهر تهران از طریق چاه‌ها و قنوات بوده است و عمده مردم تهران در پایین‌تر از خط خیابان انقلاب زندگی می‌کردند و نقاط بالاتر مثل تپه‌های عباس‌آباد فضای سبز و کشاورزی بود. با گسترش شهر تهران، مهاجرت و سکونت به بالای خط خیابان انقلاب کشیده شد و تامین آب به یک مسئله تبدیل شد؛ چراکه ما در جنوب تهران، آبرفت داریم اما در بالاشهر امکان حفر چاه وجود نداشت و اگر چاهی هم حفر شود، دبی آن زیاد نبود. به این دلیل احداث سد‌ها از دهه40 با زدن کلنگ سدهای امیرکبیر و لتیان جهت تامین آب جمعیت رو به افزایش تهران در برنامه‌های وزارت نیرو قرار گرفت، چون در جنوب تهران، چاه آب داشتیم و آب این سدها برای بالاشهر تخصیص یافت و این تصور در مردم ایجاد شد که اولویت‌ با بالاشهری‌هاست. البته آن زمان کیفیت آب جنوب تهران بهتر از بالاشهر بود؛ چرا‌که مشکل تغذیه چاه‌ها از فاضلاب مطرح نبود و با اضافه‌شدن جمعیت و شیب زمین، فاضلاب‌ها به چاه‌های جنوب تهران آسیب زد و کیفیت آب این مناطق را تحت‌تأثیر قرار داد و با آلودگی چاه‌های جنوب تهران مواجه شدیم درحالی‌که 40سال پیش وجود نیترات در آب جنوب شهر محلی از اعراب نداشت و از حدود 2دهه قبل این ذهنیت جدی‌تر شکل گرفت که آب باکیفیت برای بالاشهری‌هاست و پایین‌شهری‌ها آب کم‌کیفیت مصرف می‌کنند.
آیا این چالش برطرف شده است و کیفیت آب در جنوب تهران مشکلی ندارد؟
کاری که وزارت نیرو به‌ویژه در 10سال اخیر انجام داد، برقرارکردن عدالت آبی در کل شهر و استان تهران بوده و هست و منابع آبی جنوب تهران را به آب‌های سطحی وصل می‌کنیم و تصفیه‌خانه ماملو در منطقه پاکدشت که روی سد ماملو احداث شده، تمام آب تصفیه‌شده برای جنوب و به‌ویژه جنوب استان تهران اختصاص می‌یابد و با اجرای رینگ جامع تهران، تمامی تصفیه‌خانه‌های تهران به هم وصل خواهند شد و کیفیت آب مصرفی 2میلیون نفر در جنوب تهران به‌طور محسوس ارتقا پیدا کرد و ما در تهران آب با نیترات بالای 5 نداریم و کاملا آب سالم است و حتی شهرهای پیشوا، ورامین و پاکدشت هم مردم به آب سالم و بهداشتی دسترسی دارند.
در بقیه شهر‌ها و روستاهای استان تهران چطور؟
در اطراف تهران فشار جمعیتی ‌بسیار بالا بوده و دستگاه‌های خدمات‌رسان مثل آب و برق از فشار تقاضا عقب هستند و زیرساخت‌های لازم پیش‌بینی نشده بود. مثلا در شهرستان بهارستان در سال50 تعداد 550خانوار سکونت داشته و یک روستا بوده است اما الان 650هزار نفر سکونت دارند یعنی به اندازه شهر رشت؛ به‌نحوی که بعد از شهر غزه در فلسطین اشغالی، شهرستان بهارستان در استان تهران متراکم‌ترین شهر دنیاست. از طرف دیگر، اگر در شهر تهران 70درصد فاضلاب اجرا شده است، مردم تهران بهای آن را پرداخت می‌کنند و اجرای نزدیک 7هزار کیلومتر طرح فاضلاب شوخی نیست که عمده این کار بزرگ در دولت یازدهم و دوازدهم صورت گرفته است و ارزش سرمایه‌گذاری طرح‌های فاضلاب شهر تهران به قیمت روز الان 22هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این واقعیت است که در بحث فاضلاب در شهرستان‌های استان تهران عقب هستیم و در 2سال اخیر توجه ویژه شده و متوسط بهره‌مندی از فاضلاب در شهرستان‌های تهران 12درصد بوده و میانگین کشوری هم 48درصد برآورد می‌شود، امسال به 25درصد در شهرستان‌های استان تهران و 70درصد در شهر تهران دست پیدا کرده‌ایم و تا پایان سال درصد بهره‌مندی در شهرستان‌های استان تهران به 38درصد خواهد رسید. واقعیت این است که استان تهران یک استان محروم است و انتظار داریم تا 5سال آینده نابرابری به حداقل ممکن خواهد رسید.
ظرفیت آب و فاضلاب تهران چقدر است؟
اگر استانداردهای دنیا را درنظر بگیرید، تهران برای 4.5میلیون نفر ظرفیت دارد، اما 17درصد جمعیت کشور استان تهران بارگذاری کرده‌ایم؛ یعنی خیلی بیش از ظرفیت در استان تهران بارگذاری جمعیتی صورت گرفته است. 60سال پیش پیش‌بینی شده بود که در البرز جنوبی یعنی محور تاکستان تا فیروزکوه جمعیت زیادی مستقر خواهد شد و این اتفاق رخ داده است؛ یعنی سکونت 25میلیون نفر تا 1405. به این دلیل که ما طرح آمایش سرزمین نداریم، مهاجرت به استان‌های تهران بسیار زیاد است و خیلی از افراد برای کار به سمت تهران می‌آیند و تا زمانی که بازار کار در استان‌های دیگر ایجاد نشود، این مهاجرت ادامه می‌یابد، مگر اینکه مهاجرت معکوس شود. به‌طور مثال، پارسال یکی از شهرستان‌های غرب تهران با فشار جمعیت مواجه شد؛ چرا‌که در فاصله 4‌ماه، 45هزار نفر به جمعیت این شهرستان اضافه شده بود! یا شهرستان پردیس جمعیت 110هزارنفری در 3سال آینده به بیش از 500هزار نفر افزایش می‌یابد، ارائه خدمات زیربنایی نظیر آب و برق برای این حجم فزاینده جمعیت سخت خواهد بود و دستگاه‌های خدماتی از نیاز مردم عقب هستند و زیرساخت‌های آن آماده نیست. واقعیت این است که اگر در شهر تهران کمتر برای آب مشکل داریم، مدیون فکر بلند 60سال گذشته هستیم که سد لتیان و امیرکبیر را پیش‌بینی کرده بودند اما در شهرستان‌های تهران با مهاجرت ناخواسته مواجه هستیم.
الگوی مصرف آب در شهر تهران تا چه اندازه با مصرف بهینه فاصله دارد؟
در شهر تهران میانگین مصرف آب شرب 30درصد بالاتر از میانگین جهانی است و 60درصد مردم تهران زیر الگو مصرف می‌کنند و 5درصد مردم شهر تهران اصلا رعایت نمی‌کنند که عمدتا در مناطق شمالی شهر سکونت دارند. البته الگوی مصرف تهران بهتر شده ‌و تهرانی‌ها حساسیت زیادی دارند اما راهی جز آگاه‌کردن و توجیه مردم ‌نداریم و مشکل با قیمت حل نمی‌شود. کافی است مردم بدانند این آب با چه سختی به‌دست آنها می‌رسد. فرهنگسازی و قیمت می‌‌تواند مصرف آب را بهینه سازد و در ایران به‌دلیل ملاحظاتی و صلاح مسئولان مسئله این است که قیمت به‌دلیل فشار بر مردم افزایش نیابد و درحالی‌که رشد هزینه‌ها زیاد است، رشد قیمت آب تنها 7درصد است و مردم تهران تنها یک‌چهارم قیمت تمام‌شده آب شرب را می‌پردازند و آب متری 3میلیون‌تومانی را 700هزار تومان می‌فروشیم.
آیا قرار نیست آب کم‌مصرف‌ها مثل برق رایگان شود؟
البته مطالعاتی در حال انجام است اما ماهیت اقتصاد آب با اقتصاد برق فرق می‌کند و کاری که در زمینه برق صورت گرفته، گام خوبی است اما در ارتباط با آب ماجرا متفاوت است.