سینما متروپل؛ تقارن در نگاه وارطان

سعید برآبادی     

در سال1325 سینما متروپل در خیابان لاله‌زار و در قالب یک برنامه مفصل با حضور اشرف پهلوی افتتاح شد. وارطان در معماری این بنا و رعایت ریزه‌کاری‌های داخلی کاری کرده بود که حضار به محض ورود، انگشت به دهان ماندند و حتی روزنامه الیک در گزارشی از افتتاح این سینما نوشت: «این بنا، آخرین کار و بهترین اثر اوست... او در این بنا ظرافت هنر، ریتم، مدرنیته، هماهنگی، سادگی و جذابیت والایی به‌کار برده است». 
سینما در اوایل سال1325 با اکران فیلم «نگهبان مبارز» افتتاح شد، اما قبل از نخستین اکران، هنرجویان استاد جانبازیان به اجرای مراسم باله پرداختند؛ مراسمی که تا سال‌ها بعد در همین سینما و در سانس آخر بین ساعت‌های 8 تا 10شب به‌کار خود ادامه داد. وارطان هوانسیان سینما متروپل را در امتداد اندیشه ساده‌گرایانه خود در معماری ساخت؛ بنایی بتونی با ورودی مدور و سالن انتظاری با پلکانی طراحی‌شده از فلز که انگاره‌های آن چون بسیاری دیگر از کارهای وارطان در سطح بنا تجلی داشتند. اطراف پرده سینما، ستون‌هایی با رنگ‌آمیزی و نقاشی قرار داشت که امکان اجرای تئاتر و باله را در این سینما فراهم می‌کرد.
بنا نمایی پلکانی دارد که با خطوط افقی، پنجره‌های چوبی و پیشامدگی‌های عمودی، بر تابلوی سینما تأکید کرده و آکس ورودی ساختمان را به نقطه ثقل بنا بدل می‌کند. یکی دیگر از ویژگی‌های معماری وارطان در این سینما، استفاده از سقف دوپوسته است؛ طراحی سقف دوپوسته شگرد وارطان در رسیدن به نوعی از گچبری داخلی بود که هم یادآور معماری قدیمی ایران است و هم نوعی تزئینات آرت دکویی به‌حساب می‌آید.
تا سال1387 سینما متروپل که نامش به رودکی تغییر کرده بود به‌کار خود ادامه داد و بعد از آن به یکی دیگر از خرابه‌های بی‌استفاده لاله‌زار بدل شد. اهمیت این بنا و مشخصات معماری آن در میان دیگر سینماهای لاله‌زار به حدی است که تا به امروز چندین و چند پایان‌نامه دانشگاهی را به‌خود اختصاص داده و حتی کیمیایی برای ساخت فیلمی با همین عنوان، به مرمت و بازسازی آن پرداخت.