نگرانی از تنش‌های روانی پساکرونا و راه‌های کاهش آن
مینا پورفرخ_ روان‌شناس
یکی از مهم‌ترین نیازهای روانشناختی هر فرد، آزادی است. ما در تئوری انتخاب افراد دنیای خود را وابسته به انتخاب و آزادی که در نوع رفتارهای خود دارند می‌دانیم. هنگامی که این دنیای مطلوبی که همیشه برای خود درنظر گرفته‌اند به ناگهان تغییر می‌کند و محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود که قدرت انتخاب را از فرد می‌گیرد، حس خوشایند در فرد به حس ناخوشایند و نامطلوبی تبدیل می‌شود که درصورت ناتوانی در مدیریت این احساس سبب بروز رفتارها و برخوردهای نامناسبی خواهد شد. براساس نظریه‌های روان‌شناسی، هنگامی که افراد به درجه‌ای از توان برسند که بتوانند حد تعادل و همگن شدن با تغییرات پیرامون را در خود داشته باشند به درجه‌ای از کمال می‌رسند که به آن تاب‌آوری می‌گویند. هر چه افراد تاب‌آوری بالاتری در مقابل تغییرات پیرامون خود داشته باشند و آستانه تحمل خود را افزایش دهند می‌توانند با شرایط سازگاری و نه سازش داشته باشند. در دوره کرونا که در حال تجربه آن هستیم، افراد باید بپذیرند که بسیاری از شرایط را که قبلاً نداشتیم باید درنظر بگیرند و به شرایط جدید عادت کنند. معتقدم کسانی می‌توانند این سازگاری را پیدا کنند که بتوانند حال دل خود را مانند گذشته خوب نگه‌دارند. چنین افرادی به مقداری انعطاف دارند که می‌توانند با برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت خود را با شرایط جدید وفق دهند. در تاریخ نیز مشابه چنین افرادی را شاهد هستیم و به یاد می‌آوریم. حدود 100سال قبل ویروس اسپانیایی را داشتیم که درعکس‌ها دیده می‌شود افراد با ماسک در حال تردد هستند.
چنین اتفاقی نیز در دوره کنونی به وقوع پیوسته و در حال تجربه‌ای تازه در زندگی خود هستیم و باید این شرایط را مدیریت کنیم. ممکن است برخی معتقد باشند که باید با این شرایط زندگی کرد اما معتقدم باید با شرایط جدید سازگار بود. سازگاری به معنی درنظر گرفتن زمان مشخص و تلاش برای تغییر در وضعیت موجود است. تجربه نشان می‌دهد مردم درگذشته برای تعطیلات یک یا دو روزه خود برنامه‌ریزی می‌کردند تا از این تعطیلات به شکل مطلوبی استفاده کنند اما اکنون کرونا سبب شده است دوره تعطیلی افراد افزایش پیدا کند یا انجام وظایف اداری به شکل دورکاری انجام شود. چنین شرایطی نیاز به انعطاف‌پذیری در برنامه‌ها و رویکردهای فردی، اجتماعی، شغلی و خانوادگی را در افراد ضروری می‌کند و از این‌رو، افرادی که می‌توانند خود را با شرایط جدید وفق دهند کمتر در معرض تهدیدات روحی و روانی ناشی از تغییر اجباری ایجاد شده قرار می‌گیرند.
خوشایند‌سازی محدودیت‌ها
معتقدم نگرانی‌های جدی ما بعد از دوره پساکرونا در حوزه زیست جامعه است. به‌نظر می‌رسد باید نگرانی جدی‌ای درباره افرادی داشته باشیم که نتوانسته‌اند خود را با تغییرات اجبار شده از سوی کرونا در زندگی اجتماعی وفق دهند به‌طوری‌که این افراد مبتلا به آسیب‌های روانشناختی، افسردگی، شدت وسواس و افزایش اختلاف بین والدین و فرزندان و در نتیجه استهلاک روانی آنان می‌شوند. از سوی دیگر، محدودیت‌هایی داریم که چه بخواهیم و چه نخواهیم مجبوریم آنها را بپذیریم.
خوشبختانه بسیاری از رسانه‌ها توانسته‌اند آموزش‌های لازم را برای کم کردن تبعات منفی چنین اجباری ارائه کنند. اکنون شاهد هستیم کلاس‌های آموزشی به سمت رویکرد جدیدی حرکت کرده است. بسیاری از آموزش‌ها به شکل مدرن‌تر و با استفاده از تکنولوژی‌هایی در حال ارائه است که شاید تا قبل شیوع کرونا اصلاً به آن اهمیتی نمی‌دادیم و احساس می‌کردیم نوعی فانتزی در زندگی روزمره است و به این دلیل چندان به آن اعتنا نمی‌کردیم. اکنون استفاده از شبکه‌های مجازی به یکی از بایسته‌های نظام آموزشی و حتی گردشگری کشور تبدیل شده است و با استفاده از سایت‌ها و مراکز ارائه‌کننده چنین خدماتی حتی قادریم به تورهای گردشگری مجازی درنقاطی برویم که تاکنون از وجودشان بی‌خبر بودیم. شاید لذت و فعالیت هیجان حضور در چنین مکان‌هایی را آنطور که باید و شاید احساس نکنیم اما با این روش روان خود را تسکین می‌دهیم و شاد هستیم و تسلیم نمی‌شویم. وقتی روح و روان ما آسیب می‌بیند که تسلیم شرایط ناگوار شویم اما، وقتی فرد موفق است که بتواند سازوکارهای جدیدی را ایجاد و بتواند با استفاده از این سازوکارها تغییراتی را در روند زندگی خود به‌وجود آورد و این تغییر منجر به تزریق حس شادابی در زندگی شود. در چنین شرایطی است که می‌توانیم روح و روان خود را از آسیب‌های بودن درقرنطینه یا محدودیت‌های اجباری تا حدود زیادی دور نگه‌داریم و سلامت روانی خود را تضمین کنیم.
فرصت‌سازی از تهدیدها
ازسوی دیگر، باید تهدید محدودیت‌ها و اعمال قرنطینه‌های اجباری را برای خود به فرصتی برای آموختن یا کسب تجربه‌های جدیدی که در گذشته از آن محروم بودیم تبدیل کنیم.
فرصت پخت شیرینی‌های جدید با استفاده از آموزش‌های دریافت شده از راه دور، احیای بازی‌های دوران کودکی در حیاط خانه، خواندن کتاب‌هایی که مدت‌ها در قفسه کتابخانه یا روی میز رها شده‌اند یا تجربه اشتراک‌گذاری خاطرات گذشته با دوستان ازجمله راه‌هایی است که می‌توان در این ایام به آن فکر کرد تا از تنش‌های روانی فاصله گرفت.
در همینه زمینه :
