دوران پساکرونا‌ درس اولویت نخست نیست

عباس فرجی- کارشناس حوزه آموزش‌ و پرورش

دوران پاندمی کووید-۱۹، «پساکرونا»، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظام‌های آموزشی در تمام دنیا بوده است؛ به ‌عنوان روانشناس و مشاور آموزش و پرورش در دوران این پاندمی، اختلال جدی در رابطه والدین با کودکان شان برایم بسیار پررنگ بود. تقریبا هر روز اولیایی به دفاتر مشاوره مراجعه و روی موضوع آموزش فرزندان شان تأکید می‌کنند. اینکه «فرزندشان پس از همه‌گیری کرونا درس نمی‌خواند.» جمله بسیار آشنایی برای من و همکارانم است. در اغلب اوقات در پاسخ به والدین می‌گویم: «خب چه اشکالی دارد درس نخواند؟» و با چهره بهت‌زده و تعجب‌آور پدر و مادرها روبه‌رو می‌شوم.
معتقدم؛ سلامت روان دانش‌آموز از درسش با اهمیت‌تر است اما شوربختانه نگاه کلان آموزش و پرورش به دانش‌آموزان چنین تأثیری گذاشته که آموزش بر همه‌‌چیز تقدم دارد. کافی است روی جملات تأکیدی مسئولان آموزش و پرورش دقت کنیم تا متوجه شویم چه اندازه روی بحث آموزش تأکید می‌کنند.
وقتی در جلسات مشاوره، والدین در بیان نکات منفی فرزند خود زیاده‌روی می‌کنند، وارد عمل شده و می‌خواهم ویژگی‌های مثبتش را نیز بشمارند. با این حال باز به حرف خودشان برمی‌گردند و تأکید می‌کنند که «اگر درس بخواند من هیچ‌چیزی از او نمی‌خواهم، من فقط انتظار دارم درسش را بخواند، همین.» سؤال اینجاست که اگر به‌عنوان یک مادر، اعضای خانواده بگویند «هیچ‌چیزی از تو نمی‌خواهیم جز اینکه خوب غذا درست کنی» چه احساسی به تو دست می‌دهد؟ و اینجاست که مادر دانش‌آموز حسابی جا می‌خورد و می‌گوید: «بهم برمی‌خورد، کلی ویژگی‌های دیگر دارم و غذا پختن تنها وظیفه‌ام نیست.» به همین دلیل است که تأکید دارم فرزند شما نقش های بسیار دیگری دارد و درس خواندن یکی از آنهاست. نه‌تنها وظیفه‌اش. پاندمی کووید-۱۹ باعث شده نقش‌های دانش‌آموزان فقط به درس خواندن محدود شود؛ درحالی‌که ما هم‌اکنون بحران‌های روانی زیادی را در دانش‌آموزان شاهدیم که درس خواندن در اولویت چندم هم قرار نمی‌گیرد.
دانش‌آموز خوب، دانش‌آموزی نیست که فقط نمره ریاضی و علوم را ۲۰ بگیرد؛ دانش‌آموز خوب، دانش‌آموزی است که بتواند در یک جامعه نقش درستی را ایفا کند و از سلامت روانی بهره ببرد، حتی اگر نتواند نمرات لازم را در دروس خاصی کسب کند. دوری 2 ساله دانش‌آموزان از مدرسه، مهم‌ترین آسیبی را که به دانش‌آموزان زده این است که بچه‌ها به‌شدت از نظر تعاملات روانی و اجتماعی دچار اختلال شده‌اند. البته بازگشت به مدرسه بعد از 2 سال، آن هم بعد از پشت سر گذاشتن چنین پاندمی بزرگی می‌تواند اضطراب آور باشد. تقریبا در تمامی مطالعات انجام شده درخصوص بازگشایی‌مدارس، نیمی از والدین و دانش‌آموزان از اضطراب ناشی از بازگشایی شکایت داشته‌اند اما اگر این بیماری ادامه‌دار باشد تا کی می‌توانیم جلوی حضور دانش‌آموزان به مدرسه را بگیریم؟ اکنون دانش‌آموزانی داریم که ۹ساله شده‌اند و هنوز به مدرسه نرفته‌اند و این می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد.
چگونه افراد می‌توانند دوباره در محیط‌های اجتماعی احساس ایمنی داشته باشند؟ دکتر الن هندریکسن، روانشناس بالینی در مرکز اضطراب و اختلالات دانشگاه بوستون دراین‌باره این گونه پاسخ داده است که «بارها و بارها با افرادی که از اضطراب اجتماعی رنج می‌برند، مواجه شده‌ام. آنها می‌گویند من کار زیادی برای پیشگیری از همه‌گیری کرونا انجام داده‌ام تا بتوانم ایمنی جسمی خود را تامین کنم، اما از نظر روانی احساس می‌کنم نمی‌توانم در جمع، حاضر شوم و دچار هراس می‌شوم. من به آنها می‌گویم که اعتماد اجتماعی مانند یک ماهیچه است، اگر در گذشته در جمع حاضر می‌شدید و به راحتی ارتباط می‌گرفتید، الان هم می‌توانید این کار را انجام دهید، همانطور که ماهیچه ای را که مدت‌ها از آن استفاده نکرده‌اید ضعیف شده، ولی با کمی تمرین و ورزش دوباره فعال می‌شود.» ابتدا شاید احساس
ناخوشایندی داشته باشید اما رفته رفته می‌توانید با تقویت خود به ترس‌ها غلبه کنید. سعی کنید زمانی را در بیرون از خانه سپری کرده و در ابتدا از فضاهای باز شروع کنید، جاهایی که شلوغ ولی سرپوشیده نیستند و به‌تدریج خودتان را به محیط‌های بسته عادت بدهید. هر چقدر در محیط های اجتماعی قرار بگیرید، به همان اندازه راحت‌تر می‌توانید جمع را بپذیرید.
منبع: ایسنا